Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DZIAŁAĆ

Następne hasło: DZIAŁAJĄCY »

DZIAŁAĆ SIĘ (22) vb impf

sie (20), się (2).

Oba a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	działać się
praes
	sg	pl
2	działåsz się
3	działå się	działają się

praet
	sg
2	m	-ś działåł się
3	m	działåł się

imperativus
	sg
2	działåj się

conditionalis
	sg
3	m	by się działåł

inf działać się (2). ◊ praes 2 sg działåsz się (1). ◊ 3 sg działå się (8); -å : -a OpecŻyw (3 : 1), -(a) (4). ◊ 3 pl działają się (4). ◊ praet 2 sg m -ś działåł się (1). ◊ 3 sg m działåł się (3). ◊ imp 2 sg działåj się (2). ◊ con 3 sg m by się działåł (1).

Sł stp s.v. działać, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Czynić się, tworzyć się, powstawać (8)
2. Podawać się za kogoś, czynić się kimś (14)

1. Czynić się, tworzyć się, powstawać (8): Z miodem przeſnym zmieſzany ſok pomagranow/ rany ktore ſie w vſciech działaią/ vzdrawia. FalZioł III 23a, I 20d, V 116v, ‡‡3b.

działać się dla czego [= z powodu czego, pod wpływem czego] (1): á tak potym trąd na liczu ſię dla niego [pierszu] działa. FalZioł III 11a.

działać się z czego (2): Tha koſć działa ſie z grubey krwie FalZioł I 95d, II 1c.

W przen [z czego] (1): Iż gdyby Chriſtus cáły miał ſie z chlebá dźiáłáć/ ábo z nim/ w nim/ przy nim/ ábo pod nim bywáć [...] tedyby tu muśiał być ná źiemi CzechRozm 264v.

2. Podawać się za kogoś, czynić się kimś; alicuius personam suscipere a. induere a. imponere, similitudinem speciemque alicuius gerere, partes a. personam alicuius sumere, profiteri, se dicere, agere, induere, speciem prae- bere, formam gerere Cn [kim] (14): [o żabie] Oto ſámá chromo ſtylaſz/ A wżdy ſie lekárką działaſz BierEz L2v, B; Iezu krolem ſie niedzialáy OpecŻyw 126v, 118, 118v, 121v, 126, 130 (8); RejKup o7; Szaſzowſcy á Gierałtowſcy. CI ſie Striymi Kſiążętom/ y krolom dzyáłáią RejZwierz 68; Tám theż Kárzeł Mikołáiá piſárzá co ſie dzyáłał Trybunem Rzymſkim kazał zwięzáć BielKron 186v, 175.

Formacje współrdzenne: podziałać się, udziałać się, zdziałać się.