[zaloguj się]
[pdf]

EKONOMIJA (16) Sb f

oe- (12), e- (2), ae- (2); -k- (10), -c- (6); -mi- (11), -mii- (5).

e oraz oba o jasne, a pochylone.

Fleksja

sg N ekonomijå (1). ◊ A ekonomiją (2). ◊ L ekonomijéj (1). ◊ pl N ekonomij(e) (5) [w tym: -ae (2), -ę (1)]. ◊ G ekonomijéj (2); -éj (1), -(e)j (1). ◊ A ekonomije (3); -e (1), -(e) (2) [w tym: -ae (1)]. ◊ L ekonomijach (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w., tym XIX w. w innym znaczeniu.

1. Kompleks królewskich majątków ziemskich, także żupy solne itp., z których dochód był odprowadzany do skarbu krółewskiego, dobra stołowe przeznaczone na potrzeby dworskie [oeconomia – gospodarstwo Mącz 260b; – gospodarstwo, szafarstwo Calep; gospodarstwo, rząd domowy – oeconomia Cn] (15): PaprUp I3v; AEconomiae aby nad statut trzymane nie były tak postanawiąmy. Starosta każdy to co doStarostwa nalezy trzymac ma y ztego Rndować [lege: rationem dawac] wedle Ordinacyei naszey y Postanowienia Pana Podskarbiego. a wszak że Dzierzawy, albo Dwory ktoreby kolwiek przedane były do Starostwa tedy to wolno dawać nam komu chcęmy dla pozytku skarbowego, iedno nie Cudzoziemcom ale wedle Statutu ludziom znarodu szlacheckiego WX. L. ostrzegająć tego, aby stoł nasz był słusznie opatrzony żeby tez in absentia nostra in Mag. Duc. Lith drugie dobra ktore są do stołu naszego naznaczone wyswobodzone były. [...] A dobra te są Grodno [...] Brzesc y Kobryn [...] Sawle. Mohylew Ołyka. ActReg 44, 44; Iednák powinni będźiemy po śmierci teráznieyſzych poſſeſſorow/ zamek náſz Derpt/ y inſzy który drugi ná oekonomiie obróćić/ ktoré tylko Połakom y Litwie/ tákże álternátą/ iáko wysſzéy opiſano ieſt/ dźierżéc poruczemy. SarnStat 1201, 358 [2 r.], 441, 1308; AEkonomie iáko w Litwie ták y w Polſzcze niektore/ żeby na ſtoł Krolá Iego Miło: bez fortelnego vmnieyſzánia odłożone były VotSzl E2v.

Połączenia, z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (6): Waſzac to [szłlchty] rzetz bela bronic owich oeconomiei Inflantſkiei Grodzinſkiei y Zamborſkiei/ waſza rzetz bela odochodziech tich tam wiedziec. PaprUp K2; ActReg 154; Item Oekonomiȩ Málborſkie, Grodźieńſkie, Sámborſkie, y Rządy wielkie Krákowſkie [...] Te wſzytki rzeczy do wierności Królow ſwych Polacy [...] powiérzáią SarnStat 106; O OEkonomiiách Litewſkich mówi Conſtit. SarnStat 358, 106, 437.

2. Organizacja, układ [oeconomia ‒ rząd a porządne stawienie albo roźłożenie kazania, rzeczy albo czego takowego na pewne części Mącz 260b] [czego] (1): OEKONOMIA SZLACHECKIEGO STANV. We 12. tytuléch methodicé ſie zámyka: á to dla pámięći ſnádnieyſzéy, y obiáſnienia lepſzégo: któré części zá ſobą pociągáią té tytuły z ich właſnémi Státuty. SarnStat 644.

Synonim: 2. rząd, rozłożenie.

AK