[zaloguj się]
[pdf]

1. FANT (68) sb m

fant (62), funt (6); funt BartBydg, Mącz (3), BielSat, BielRozm.

-å- (39), -a- (18); -å- GroicPorz (37); -a- LatHar (4), SarnStat, CiekPotr, KlonFlis, KlonWor (3); -a- : -å- Mącz (8 : 2).

Fleksja
sg pl
N fant fanty
G fantu fant(o)w
D fantowi
A fant fanty
I fant(e)m fanty
L fancie

sg N fant (10). ◊ G fantu (16). ◊ D fantowi (1). ◊ A fant (18). ◊ I fant(e)m (4). ◊ L fancie (7). ◊ pl N fanty (1). ◊ G fant(o)w (2). ◊ A fanty (7). ◊ I fanty (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVII(XVIII) ‒ XVIII w.

Przedmiot wartościowy, mogący służyć jako zastaw lub w pewnych sytuacjach jako środek płatniczy; pignus BartBydg, Mącz (68): pignus, vadium, zastawa, pignus ffunt BartBydg 115b; na kaszdy rock mayv dawaczy pyąnczdzieſyąth thyſſyąncz ſlothych, dwadziesczia y pyancz thyſſyancz monethv dzieſſiencz tbysszyancz srzebrem a pyanthnaſczie thyssyąncz fanthy LibLeg 9/50; FAnt/ ieſt rzecz ktorą ſye dłużnik wierzyćielowi ſwemu w długu broni/ gdy czym innym płáćić niema. A zową ij też Zakłádem. GroicPorz q4; DLużnik [...] ma czás s Práwá ſzeſć niedźiel ku odkupieniu fantu ſwego. GroicPorz r; A gdźieby on fant wynośił ſye koſztem nád dług/ oſtátek dłużnikowi ma wroćić. GroicPorz r; Fantu Iſćiec dłużnikowi niepłáći/ gdy mu s przygody zginie. GroicPorz r; fant dla pożytku obudwu ftron bywa: Bo go Dłużnik dáie áby mu pieniędzy wierzono/ A Iſćiec ij też bierze/ áby w ſwoim długu był pewien y beſpieczen. GroicPorz rv; Ieſli by thedy dłużnik fanty ruchome w długu dał/ ty máią być [...] przez ty ludźi kthorzy ſye ná nich znáią oſzácowáne/ zwłaſzczá gdy ſą fanty w rozmáitych á cudzoźiemſkich towároch. GroicPorz dd; FAnthu Wierzyćiel powinien thák pilnie ſtrzedz y chowáć/ iáko ſwoiey właſney rzeczy. GroicPorz dd; Trzeći ſtopień ieſt odkazánie v kogo długow iáſnych pewnych/ á iſtotnych/ kthore też miáſto fantu wedle Práwá máią być poczytáne. GroicPorz dd, b4v [2 r.], r [4 r.], rv, q2v, ddv [3 r.] (30); Hypoteca, Latine pignus, Záſtáwá, Fant. Mącz 161a, 299b [3 r.], 363b; BielSat C4; Bo zagony nie wiecżne/ prziydzie nam ná funty/ Lepiey podſziy Báránem/ á záchoway grunty. BielRozm 21 [idem BielSat C4]; Potym lichwę co mieśiąc y co tydźień bierze: Fánty chowa: nie vfa pápierowey wierze. KlonWor 76, 34, 43.
Zwroty: »fantem się bronić, wyzwalać się« (1 : 1): DLużnik gdy ſye Iſtcowi fantem broni w długu/ ma czás s Práwá ſzeſć niedźiel ku odkupieniu fantu ſwego. GroicPorz r, cc4v.

»fant przeciw fantowi położyć« (1): Opponere etiam pro eo quod alias deponere dicitur, Zákład położić/ fánt przećiw fántowi położić. Mącz 311b.

»fant wrocić« (2): WIerzyćiel Fant winien dłużnikowi táki wroćić iáko od niego przyiął nie nákáżony/ álbo koſzt iego zápłáćić. GroicPorz rv, oo.

»fant wykupić (a. odkupić)« (3): ieſliby dłużnik fantu ſwego niechćiał wykupić: iuż wierzyćiel táki fant może przedáć GroicPorz dd2, r, dd2.

»fant zastawić« (1): IEſli Krześćiánin Zydowi trudność zádáie/ twiérdząc iż mu fánty záſtáwił/ á Zyd tego przy SarnStat 250.

Wyrażenia: »fant ruchomy« [szyk 1 : 1] (2): dłużnik pierwey niż ſye pocznie ruchomym fantem wyzwáláć/ przyſyęgę czyni iż niema złotá/ śrebrá/ gotowych pieniędzy. GroicPorz cc4v, dd.

»zastawny funt« (1): Fiduciaria mancipatio, Zástawny funt który záś wykupić może. Mącz 126b.

Szeregi: »funt a suma pieniędzy« (1): Inde dicimus sacramento contendere, Pod pewnym funtem á ſummą pieniędzy s niekim ſie przed ſądem ſpráwowáć. Mącz 363b.

»fant, (a) zastawa« [szyk 2 : 1] (3): Pignerator, Który bierze fant á zaſtáwę od kogo/ lichwarz/ żyd. Mącz 299c; Pigneraticius creditor, Fántem á zaſtáwą opátrzony/ pożycziciel. Mącz 299c, 299c.

Wyrażenia przyimkowe: »na fanty« (1):
~ Zwrot: »na fanty [czego] podostawać« (1): ſamże ná ſwe fánty Stroiow tych podoſtawał v żydá zaſtáwnych. CiekPotr 67. ~

»w fancie« (3):

~ Zwroty: »w fancie trzymać «(1): W Fanćie kto trzyma Imienie ſtoiące/ iáko Folwárki/ Winnice/ y ine Imienie/ s ktorego by na káżdy rok pewny pożythek brał/ tám wierzyćiel ony pożytki ná głowną Summę wyráżáć ma. GroicPorz ddv.

»w fancie wydawać, dany« (1 : 1): KOń álbo inne źwierzę w fanćie dáne ieſliby zdechło/ tedy ten ktho ie przyiął niebędźie go winien płáćić/ ieſli tego [...] dowiedźie/ iż ſye tho bes winy iego y bes żadnego oſzukánia sſtáło. GroicPorz rv; Bo thego [naczynia do sprawowania roli przynależącego] dłużnik wierzyćielowi nie powinien wedle práwá w Fanćie wydáwáć. GroicPorz cc4v. ~

W przen (2): Nie zwierzay ſzkućie wſzytkiey máiętnośći [...] Vpátruy ſzkodę. Y oſzukaſz ſię iáko ná Neptunie/ Ták ná fortunie. Ktorymeś zwierzył fántu zuchwáłego/ Dóbr twoich y też imięnia cáłego/ Y trudno ich maſz/ choć doſtanieſz lądu/ Pozwáć do ſądu. KlonFlis Ev.
Szereg: »fant a zastawa« (1): Mars ipse ex acie quemque fortissimum pignerari solet. W woynie poſpolicie námężnieſzy á nacziſtſzy rycerze giną/ bierze ye Mars woyenny/ bóg miáſto fántu a zaſtáwy z bitwy. Mącz 299c.
Przen: Komunia św. jako zabezpieczenie, zadatek wiecznej szczęśliwości (4):
Szeregi: »fant i zadatek« (1): fánt y zadátek wiekuiſtey chwały. LatHar 199.

»fant i zastawa« (3): Możeſz ſię beſpiecżnie obietnice Páná twego o chwale wiecżney vpomináć/ ten ták koſztowny fánt y zaſtáwę máiąc. boć ſię pewnie w ſłowie viśći ktoryć ták powiedział: kto pożywa ćiáłá mego/ y pije Krew moię/ ma żywot wiecżny. LatHar 202, 381, 565.

Synonimy: zadatek, zastaw, zastawa.

IM