« Poprzednie hasło: FORTUNNIE | Następne hasło: FORTYFIKOWAĆ » |
FORTUNNY (162) ai
o jasne.
comp i sup (13 + 2) -fortunni(e)jszy (15). sup nåj- (1) Mącz, nå- (1) Phil.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | fortunny, fortunniejszy, nåjfortunniejszy | f | N | fortunnå, fortunniejszå | n | N | fortunn(e) |
G | fortunn(e)go | G | fortunn(e)j | G | fortunn(e)go | |||
D | fortunnému | D | D | fortunn(e)mu | ||||
A | fortunnégo, fortunniejszégo, fortunny | A | fortunną | A | fortunné, fortunniejszé | |||
I | fortunnym, fortunn(e)m | I | fortunną | I | fortunnym | |||
L | L | fortunn(e)j | L | fortunnym |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | fortunni |
subst | fortunn(e) | |
G | fortunnych | |
A | subst | fortunné, fortunniejszé |
L | fortunnych | |
V | subst | fortunn(e) |
inne formy | ||
pl I m i n - fortunn(e)mi, fortunniejsz(e)mi |
sg m N fortunny, fortunniejszy, nåjfortunniejszy (66). ◊ G fortunn(e)go (7). ◊ D fortunnému (1). ◊ A fortunnégo, fortunniejszégo (10), fortunny (1); -égo (2), -(e)go (8). ◊ I fortunnym (9), fortunn(e)m PaprUp (2). ◊ f N fortunnå, fortunniejszå (8). ◊ G fortunn(e)j (1). ◊ A fortunną (2). ◊ I fortunną (1). ◊ L fortunn(e)j (3). ◊ n N fortunn(e) (4). ◊ G fortunn(e)go (8). ◊ D fortunn(e)mu (1). ◊ A fortunné, fortunniejszé (6); -é (1), -(e) (5). ◊ I fortunnym (1). ◊ L fortunnym (4). ◊ pl N m pers fortunni (5). subst fortunn(e) (2). ◊ G fortunnych (8). ◊ A subst fortunné, fortunniejszé (6); -é (1), -(e) (5). ◊ I m i n fortunn(e)mi, fortunniejsz(e)mi (2). ◊ L fortunnych (3). ◊ V subst fortunn(e) (1).
Sł stp brak, Cn s.v. fortuna, Linde XVI i XVIII w.
fortunny do czego (2): TO iuż wiedz żołnierz dawny fortunny do boiu PaprPan H2, D4v.
fortunny ku czemu (1): ku inym rzecżam godny á fortunny był/ iednoć do oycow wielebnych nie miał fortuny BielKron 183.
fortunny na co (3): Był to Iwan fortunny ná walki/ choćia w woyſzcze nigdy ſam nie bywał BielKron 428v; Mącz 284c; PaprPan B2.
fortunny na czym (1): Plenus corporis et externis bonis, Szczęśliwy/ fortunny. Ták ná ćiele yáko y ná máyętnośći. Mącz 304c.
fortunny w czym (2): WujJud 17v; bel Panem dobrem/ ale wſprawach Ricerſkich nienazbit fortunnem. PaprUp B3.
»szczęśliwy, (i) fortunny« [szyk 6 : 3] (9): Mącz 120a, 133a, 182d, 304c, 378a; Calag 249b; Calep 411b, 431b; miedzy wſzyſtkimi Hetmány był naſzcżęſliwſzy y nafortunnieyſzy Phil N.
W przeciwstawieniach: »fortunny ... przeciwny (3), niefortunny (2), nieszczęsny, zły, żałosny« (8): Ludzie mu rozmaite wroſzki przynośili. Iedny złe powiedáli/ fortunne też drugie RejZwierz 34; Prorocy fáłeſſni fortunne rzecży obiecowáli/ á Micheaſz niefortunne/ y był przeto wſádzon do kazni Leop 3.Reg 22 arg; bądź záwżdy ſtały thák w przećiwnych/ iáko y w fortunnych rzeczach BiałKaz 208v; RejZwierc 149v, 211v; Bog [...] nie tylko odeymie władzę złym przygodam/ záśćiele drogę żałoſnym przypadkom/ ále też otworzy wrotá fortunnemu powodzeniu GrabowSet A3; na tym płácżliwym pádole tey ſię odmiány rzecży weſołych z żáłoſnymi/ y fortunnych z nieſzcżęſznymi ſpodźiewáć [ludzie] máią LatHar 491, 567.
W charakterystycznych połączeniach: fortunny (-a, -e) dzień (7), droga (2), (na)wrocenie (2), postępek (2).
»fortunny koniec« (3): PRośimy ćię Pánie Boże náſz/ ábyś ſpráwy náſze Boſkim twym nátchnieniem vprzedzał/ y rátunkiem do fortunnego końcá przywodźić racżył LatHar 183, 13, 344.
»po długim a fortunnym mieszkaniu« (1): Przeto gdy podługym a fortunnym mięszkaniu Iey Kr. M. z tego swiata zeydzie. tedy te dobra [.,.] dostołu naszego przywrocic będziem powinni. ActReg 45.
»fortunne panowanie, krolewanie« (7 : 1): LibLeg 10/ 114, 11/87, 187; Diar 49; BielKron 331v; A Wáſzey K. M. da Pan Bog z nimi/ [...] ſzcżęſliwſze á fortunnieyſze pánowánie RejPos A3v; BiałKat a2; Pánu Nam Miłośćiwemu: zdrowia/ zwyćięſtwá/ y długo fortunnego w łáſce miłego Bogá Pánowánia przez Iezuſá Chriſtuſá Páná náſzego żądamy. WujJud A2; PaprPan A3; KołakCathOkuń A2v.
»fortunne (po)wodzenie« (2): Będąc Krol v iednego źiemiániná na poświącániu weſoł z fortunnego wodzenia/ wſiadł ná konie BielKron 351; GrabowSet A3.
»fortunne rzeczy« [szyk 3 : 2] (5): Leop 3.Reg 22 arg; Hinc affectae res, Podeſzłe rzéczy nie barzo fortunne. Mącz 114c; BiałKat 208v; LatHar 491, 567.
Synonim: a. b. szczęśliwy.
Cf NIEFORTUNNY
AK