[zaloguj się]
[pdf]

FRAKTA (12) sb f

Tekst nie oznacza å.

Fleksja
sg
N frakta
G frakty
A fraktę

sg N frakta (8). ◊ G frakty (1). ◊ A fraktę (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.: frakcyja.

mat. Ułamek; też reszta pozostała przy dzieleniu (12): oſtała frakta 11/41 cżęſći KłosAlg F; 1361/2. 1b. za 14. f. zacż 209 1/2. 1b. Cżyni 21. fꝭ. 14. gꝭ. 11 zoſtała frakta 101/2. podłoż podnie dzielnika tak 101/2/1361/2. podwoy ią będzie 21/273. dziel ią przez 21. przydzie tak. 1/13 KłosAlg F2v; Zoſtała frakta 10/30 odeymi po cifrze: zoſtanie 1/3. KłosAlg F2v, F, Fv, F2 [2 r.], F2v.
Fraza: »frakta zejdzie« = ułamek uprości się (1): Gdy frakta żadnym obycżaiem nie może rowno zeydz przez ktorąkolwiek licżbę/ tedi ią tak zoſtaw za łąmaną licżbę: iako tu niżey ſtoi. 3/5 5/9 11/61 13/67 19/71 23/73 KłosAlg F2.
Zwroty: »umniejszać fraktę; umniejszenie frakty« = upraszczać ułamek (1; 1): Rozumiey iako maſz vmnieyſzać fraktę gdy licżnik y mianowacż ſą w czetnie KłosAlg Fv, F2.

»złamać całą liczbę przez fraktę jej« = zamienić liczbę mieszaną na ułamek niewłaściwy (1): 162/3. Korczy żyta za 4 1/2. zło. Zacż 33/4 korczy/ Złam czałą licżbę przez fraktę iey/ ſtoi tak. Korcze. 50/3. f 9/2. Korcze. 15/4. KłosAlg F3v.

Synonim: »łamany liczba«.

MB