[zaloguj się]
[pdf]

FRAUCYMER (82) sb m

fraucymer (80), frawcymer (2); fraucymer : frawcymer Mącz (3 : 2).

-y- (32), -i- (10); skrót: Frau. (40).

a pochylone, e jasne.

Fleksja
sg
N fråucymer
G fråucymeru
A fråucymer
I fråucymer(e)m
L fråucymerze

sg N fråucymer (51). ◊ G fråucymeru (7). ◊ A fråucymer (1). ◊ I fråucymer(e)m (17). ◊ L fråucymerze (6).

Sł stp brak, Cn: fraucmer, Linde XVI – XVIII w.

Poczet kobiet stanowiący najbliższe otoczenie, dwór królowej lub innej możnej pani; kobiety należące do pocztu dworskiego, panny dworskie, dwórki; gynaecaeum Mącz; grex ancillarum, gynaeconitis, polygynaecos Cn (82): GliczKsiąż E3; Wyſzłá páni s páłacu by ſie roświećiło/ [...] Około niey fraucymer dziwnie przyſtroiony/ Perłámi á kámieniem wſzędy náſtrzępiony. RejWiz 25v; A byś tám we wnątrz weźrzał co tám tey gawiedzi/ [...] Ano ieden fraucymer á ná ich bryżyki/ Muśi záwżdy pomylić bárzo w ſkrzynce ſzyki. RejWiz 69, 25v; KochZuz A4; nie więtſzey godnośći zdádzą mi ſye być Dworzánie v Krolá/ nád Pánny cudne y vbráne we fraucymerze v Krolowey. OrzRozm R; Krol miał miedzy fraucymerem Annę Bolenią ktorą rad widział/ y chćiał zá małżonkę wźiąć. BielKron 212; ále krolewná chodźiłá ná doł s ſwoim fraucymerem do klaſztorá S. Franćiſzká BielKron 381, 13, 51, 56, 58, 423v, 428v, 485v; Gynecaeum, Fraucimer/ Pánieński rey álbo dwor. Mącz 150d, 150d; OrzQuin E2v; Prot D2; wnocy othocżywſzy wſzytkę iżbę gdzie Frauczimer miał złożenie/ pochodniámi roſpalonemi/ á záwoławſzy gore/ vcżynił táki ſtrách GórnDworz Tv, R3, Bb7; BielSpr 2v; StryjKron 482; Otóż tu z Fraucymerem z białémigłowámi Poſłużyćie co trzebá/ ſpráwićie to ſámi. GosłCast 17; PANNA z choru ábo z Fraucymeru, PIERWSZA. GosłCast 21 did, kt, 27 did [7 r.], 30 did, 34 did, 52 did (44) [w tym did 42 r.]; PaxLiz B4, C3, D2 [2 r.]; IEſzcze mi pierworodna ſzwaczká nie doroſłá/ Y do rozumney ſpráwy ieſzcze mi nie przyſzłá, Którąby/ zacna Pani [Zofija z Fulsztyna] ſłuſzna oddáć tobie/ Byś ią do ſwey poſługi wyćwiczyłá ſobie. Aby ſię w Fraucymerze twoim wychowałá/ Woley roſkazánia twego pilnowáłá ZbylPrzyg ktv.
Wyrażenie: »fraucymer swadziebny« = panny z orszaku weselnego, drużki (1): y poimał przednieyſzych Xiążąt álbo Pánow ſiedmdzieſiąt y Páná młodego małżonká/ z gośćiámi y wſzyſtkim Fraucimerem ſwádziebnym StryjKron 385.
Zestawienia: »fraucymer dolny« = panny z niższych warstw szlacheckich stanowiące orszak panien służebnych (1): Panien we Frauczimerze Dolnem 4. Iadwichna Ostolſka, CRiſtinka Doſka ... WyprKr 128v.

»fraucymer gorny« = orszak panien wysoko urodzonych stanowiący towarzystwo możnej pani (1): Panien we frauczimerze Gornim 6, Barbara Wąſowiczowna Maruſza Krupſka mlodſa Helena Krupska ſtarſza, Orsula Niemaiowſka ſtarſza, Dorota Niemaiowſka Mlodſa Anna Biechowſka WyprKr 127.

Szeregi: »fraucymer, panieński dwor« (2): Gyneconitis, vel Gynecion Fraucimer/ Panieński dwór/ yáko yeſt v Krolów y Xiążąt/ gdzie pánny ſwym dworem też służą. Mącz 9c; Polygyricon, Latine mulierum frequentia, Wiele niewiaſt/ álbo ſchadzki niewieście/ frawcimer/ pánieński dwór. Mącz 309a.

»fraucymer abo (to jest) słuźebne panny (a. dziewki)« (2): á żeby thák ſámę [Hester]/ iáko fraucymer/ ábo ſlużebne pánny [pedisequas] iey/ przybrał y ozdobił. Leop Esth 2/9; Byłá tám żoná iedná ze trzech Sołtanowá máiąc fraucymer ſtroyny/ to ieſt dźiewki ſlużebne ktore zá nią chodźiły BielKron 458.

[W przen żart.:
Wyrażenie peryfr.: »fraucymer od świętego Marka« = prostytutki lub dom publiczny (1): O záwárćiu y oſádzeniu [przy oblężeniu miasta lub zamku] [...] Niewiáſty też k temu potrzebne. Szwácżká y z towarzyſzkámi [...] Też dwie mocne niewieśćie ſtáteczne dla ránnych á chorych [...] też pánny z Fraucymeru od świętego Márká ktoreby káżdemu k woli były [...] á zapłátę też ſłuſzną máią mieć ná dźień [...] áby ći co ſwe żony máią ſpokoynie z nimi ſypiáli/ á ći co bez tego być niechcą ábo niemogą/ áby wiedźieli gdźie obrokow ſzukáć ŁaskiSprRyc B.]
Przen: Kobiety (2): gdzyeby lepſſe piwo álbo wino/ álbo głádki fraucymer/ pánná/ páni/ dzyewká byłá. GliczKsiąż G6v; Flaminium, Bart/ Zasłoná álbo velum álbo nieyáki rąbek który przed czáſy/ Rzimski Fraucimer nośił. Mącz 130d.

TG