[zaloguj się]
[pdf]

FUTRO (31) sb n

Fleksja
sg pl
N futro futra
G futra futer
A futro futra
I futr(e)m futrami
L futrze

sg N futro (4). ◊ G futra (1). ◊ A futro (8). ◊ I futr(e)m (5). ◊ L futrze (1). ◊ pl N futra (2). ◊ G futer (1). ◊ A futra (4). ◊ I futrami (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

Wyprawiona skóra zwierzęca z włosem, błam futrzany, też odzienie wierzchnie podbite futrem; fodrum BartBydg; pellis Cn (31): BartBydg 59b; ZapWar 1550 nr 2666; Boć ſzcżęſcie podobne wodzye/ Dziś ieden drugyego zbodzye/ Ale záſię w drugye iutro/ Przynieſieć ſuknię y futro BielKom F2; BielKron 431v; Nie kriy mię [łyżki] zá futro Będzieſz wiſiał iutro. RejZwierc 239; ModrzBaz 50v; BielRozm 17; GostGospSieb +4; w woyſcże nie wolno będźie koſztow prożnych cżynić/ ktore ad ornaturn et pompam więcey należą/ niż do potężnośći boiu/ iáko ſą ſtroyne ſzáty/ futrá/ ſáfiany/ kobierce/ iedwabie/ lámpárty/ wilki GrabPospR N4v, N3v.

W połączeniu z przymiotnikiem oznaczającym nazwę zwierzęcia, z którego futro pochodzi (9): ZapMaz III T1/403; sluzebnikowi swemu roskazal dacz dziesyencz zlotich pyenyądzy y schubką scharą podbitą futrem lyssyem. MetrKor 59/76; Zeznal yſch w thorunyv na trzy krolye futro Byelyznowe vkradl Lithwinowy LibMal 1545/95; theraſz nyedawno futro Witha czecha krolikowe v Olyeinyczky pod Gorka vkradl LibMal 1550/154, 1546/117, 1550/153, 1554/185v; LibLeg 11/155; Ieſli też Popielicże kupiſz v nich futro/ Oglądayże ie potym/ odmieni ſie iutro. Nátrze kretą Wiewiorkę/ rzecże Popielicá BielSat C2.

Zwroty: »futrem podbijać; podbity futrem« (1; 1): MetrKor 59/76; Pelliculo, Futrem podbiyam Mącz 286d.

»futro podszywać; futrem podszyty« (1; 6): Barwi panienſkie zwierzchnie futrami podszite Szubek Adamaſkowich czarnich/ futrami/ kunamy podszitich ſbobrem na ſeſcz panien i na dwie karliczi Szubek Czamletowich czarnich dwie liſzy podſitich. WyprKr 90, 74, 76, 92v; Mącz 286d; Nigdy ſie rękaw z ſzátą od niego nie zgodzi Przeto mu ſporo futro podſzywáć przychodzi. BielRozm 17.

Wyrażenie: »błan futra« (1): Po kołnirzu go poznaſz/ bo błan futra bierze. Więc iako mu nie rzeczeſz/ Miłoſciwy panie/ To iuż pewna przimowka/ ze głupi Ziemianie. KochSat A4v.
Szereg: »futro abo szuba« (1): Trzidzyeſczy y ſcheſcz futer abo schvb popyelyczich LibLeg 11/155.
W przen:
Szereg: »kuża i futro« (1): Ale ſię doſyć rzekło o chytrey náturze: Y o ſpráwách obłudnych/ y o liśiey ſkorze. Ktorą ták odpráwiwſzy/ zábawmy ſię zátym: Ryśią kużą y owym futrem cynkowátym. III. CZESC Thego Worká Iudaſzowego/ O SKORZE Y NATVRZE RYSIEY. KlonWor 63.
Przen: Człowiek ubrany w futro (1): Przybiją kártę v drzwi iż koleyą iutro/ Będą ſądzić/ pátrzayże álić Kunie futro/ Albo Wilcże/ dáleko przed Báránem ſtoi/ Lecż nie dziw/ bo ſie Báran záwżdy Wilká boi. RejWiz 123v.
a. Runo, skóra barania (z mitologicznego podania o złotym runie) (1): Zá morzem futro zdáło mu [Jazonowi] ſię złote/ Choćia iuż było wiotche y nadprote. KlonFlis C4v.

Synonimy: kuża, szuba.

AK