« Poprzednie hasło: GAŁĘŹNY | Następne hasło: GAŁGANEK » |
GAŁGAN (44) sb m
gał- (8), gåł- (1); gał- Mącz, Oczko; gał-: gåł- SienLek (6 : 1). ◊ -gån. ◊ -gan- (5), -gån- (1); -gan- Oczko; -gan- : -gån- SienLek (4 : 1).
Fleksja
sg | |
---|---|
N | gałgån |
G | gałganu |
D | gałganowi |
A | gałgån |
I | gałgan(e)m |
sg N gałgån (10). ◊ G gałganu (20). ◊ D gałganowi (3). ◊ A gałgån (2). ◊ I gałgan(e)m (9).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) – XVIII w.
Znaczenia
1. bot. Alpinia Galanga Willd. (Rost); roślina pochodzenia chińskiego; galgana vulgaris Cn (42): Galanga. Gałgan. 7. FalZioł +6a; Też vwarzenie anyżowe zmiętką á zgałganem vſmierza brzidkoſci y wraczanie. FalZioł I 7b; Też możeſz ſobie vcżynić Claret tym obycżaiem/ wezmi Trłycży grſć [!]/ Czinamonu/ gałganu/ dwie dragmie, imbiru trochę, ſtłutz ty rzecży wſzytki miałko á warż ie w winie [...]/ á tho będzie roſkoſzne picie ludziem znamienytym á roſkoſznym/ á nawięczey tym ktorzy by mieli febre quotidianę. FalZioł I 3Ią; CZyrwony żywokoſth [...] korzeń ma cżirwony zakrącżony/ podobny gałganowy/ ale niekońcżyſty FalZioł I 38c; W napoiu miey Imbier/ gałgan/ Cinamon. FalZioł V 48v, I 19a, c, 22a, 29c, 32b [2 r.] (34); SienLek 30, 98, 166, 189v, 190, 240v, Xv; Oczko 32v. [Cf GALBANUM Calep 445b.]
2. bot. Scirpus silvaticus L. (Rost); sitowie leśne, bylina z rodziny ciborowatych (Cyperaceae) rosnąca dziko na terenach podmokłych, pospolita w Polsce; cyperus (Babylonis) Mącz, Cn; cyperon Mącz (2):
Zestawienia: »leśny gałgan« (1): Cyperus vel Cyperon, Rodzay nieyáki rokićiny woniáyący y dobrego ſmáku/ Nie którzi máyą zá leśny Gáłgan. Mącz 76d.
»wodny gałgan« (1): Squinantum ieſth ziele podobne wodnemu gałganowi FalZioł I 125d.
MM