Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: GARBATOŚĆ

Następne hasło: [GARBAZYN] »

GARBATY (23) ai

Oba a jasne (w tym w pierwszym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg
m	N	garbaty	f	N	garbatå	n	N	garbat(e)
	G	garbat(e)go		G			G
	A	garbaty		A			A	garbat(e)
	I	garbatym		I			I

pl
N	subst	garbat(e)
G		garbatych
A	m pers	garbat(e)

sg m N garbaty (10). ◊ G garbat(e)go (1). ◊ A garbaty (3). ◊ I garbatym. (1). ◊ f N garbatå (1). ◊ n N garbat(e) (1). ◊ A garbat(e) (1). ◊ pl N subst garbat(e) (2). ◊ G garbatych (1). ◊ A m pers garbat(e) (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia

1. Mający garb (18)
- a. O ludziach: jako wynik skrzywienia kręgosłupa lub nieprawidłowej postawy (16)
- b. O zwierzętach: jako naturalny szczegół anatomiczny (2)
2. Zakrzywiony (3)
3. Krzywy (1)
4. O pofałdowanej, nierównej powierzchni (1)

1. Mający garb (18):

a. O ludziach: jako wynik skrzywienia kręgosłupa lub nieprawidłowej postawy; gibbosus Murm, Mymer¹, Mącz, Cn; gibber Calep, Cn; gibberosus, gibbus Cn (16): [Ezop] Z tyłu nie miernie gárbáty/ A z przodku lepak brzucháty. BierEz A2, A4, Bv; Murm 66; Mymer¹ 24; Od garbatich ludzi radzą ſie ſtrzedz nie ktorzy GlabGad P5; daligo theſch konew pulgarnczową kſzyądzu Blazeyewi, kthori myąſchka wdomku garbatego Baccalarzika LibMal 1544/92; RejWiz 128; Mącz 145c; Dawáią nam Ochmiſtrze/ by ſlepe nas wodzą/ Stáre/ chore/ gárbáte/ co nam pod nos ſmrodzą. BielSat [I4]v [idem BielSjem 14]; kiloby miáłá ze dwie wśi á w trzeciey połowicę/ by też byłá y gárbátha/ y żádna y głupia/ tedy iednák będą powiedáć iż ſie bárzo dobrze ożenił. RejZwierc 31; PaprPan Aa3; BielSjem 14; Calep 454b; KlonWor 54; Stroyże ſię ty żałobnie/ á czarnymi płáty Sćiánę/ woz/ tákże y grzbiet odźieway gárbáty. ZbylPrzyg B2v.

b. O zwierzętach: jako naturalny szczegół anatomiczny (2): VIelbłąd ieſth zwierzę ſzpetne/ garbate/ zdługą ſziją FalZioł IV 7a; Meleagrides gallinae Africae, Africkie kury pſtrego pierza y gárbáte. Mącz 214a.

2. Zakrzywiony [o charakterystycznym kształcie nosa] (3):

Wyrażenie: »nos garbaty« [szyk 2 : 4] (3): March¹ A2; March³ T7; Vpátruie/ gdźie pląſze rękomá ná trećie Zydowin vſzárgány w płáſkátym bierećie/ Cżerwonołby/ w giermaku/ y zgárbátym noſem KlonWor 78.

3. Krzywy (1): Więc też ná tákie grunty Bog ſię gniewa zgołá/ Y źiemiá na nich gore/ ſchną drzewá y źiołá: Sośnie ſię krzywe rodzą: y gárbáte láſy Wołáią na przyśięgę krzywą po wſze cżáſy. KlonWor 4.

4. O pofałdowanej, nierównej powierzchni (1): [Sertula] ma pożołciały kwiatek/ á w mieſiącżkoch miewa naſienie ſzare garbathe FalZioł I 141c.

Synonim: 3. krzywy.

Cf GARBOWATY, WZGARBIONY