Z trybem oznajmującym, rozkazującym lub bezokolicznikiem w zdaniu nadrzędnym [w tym: w antepozycji (323), w postpozycji (44), w interpozycji (13)] (380): PatKaz II 78v; PatKaz III 137v; á tak wyciągnie ſie ona zmaza, Ale gdzieby ſie zaſtarzała ta zmaza: vcżiń te^go kielko razow, á tak ſtraciſz. FalZioł V 118, V 115v; A gdzie by pan stharostha onym [o złodzieju] by [!] ſzią dovyedzial pod kthorem panem wmyaſtheczku, albo wewſchi, mago poſzwacz LibLeg 6/118, 7/100, 11/169v, 170, 182v; A gdziebi tez męzoboicza zyw bel a pravęm przekonąn takovy ma w viezy na dolie ſiedziecz ComCrac 16, 16v, 17, 18, 22; KromRozm I 12; MurzHist P4; Wina téſz młodego/ nigdći niezléwá w ſkorniki wiotché. A gdźieby inaczyi [si vero non]/ roſſádzá wino młodé/ ſkorniki MurzNT Mar 2/22, k. 28v, Matth 28/14, Mar 2/21; MurzOrt B3; iż bog yáko żydy był opátrzył/ czego ſye dźyerżeć myeli/ gdźye by im piſmá nyeſtawáło/ álbo też gdźye by ſpor był o wykłádźye piſmá/ táko y nas krzeſciyánow wtey myerze nye opuſcił. KromRozm II s2, h4v, v4v; koſcyołowi każe [grzesznika] opowyedźyeć/ á zá pogániná á odrzuconego myeć/ gdźyeby koſcyołá nyeuſluchał. KromRozm III D, K5v, P6 [2 r.], P7v; A gdzieby się nalazło, że dobrze apelował, winę mu wrocić. Diar 93, 92, 93; A gdźieby sfáłſzował Kſyęgi Mieyſkie/ sſtawa ſye bezecnym/ y krzywoprzyſyężcą/ á bywa karan ogniem GroicPorz d4v; Co wſzythko zależy ná roſtropnoſći Sędźiego/ ktory ſye ma w tákowych rzeczach dokłádáć Práwá piſánego/ gdźieby co w poſpolitey vchwale álbo w moderácyey miánowićie opiſano nie było GroicPorz k4, c2, h3v, h4 [2 r.], o4, p2 (19); Ale gdzie by więc [si autem; Ale ieſliby Wujek] złość oycá mego przedſie trwáłá przećiw tobie/ odſlonię vcho twoie (á oznáymięć) Leop l.Reg 20/13; A gdzieby [et si; A ieſliby WujNT] ćie gorſſyłá ręká twoiá/ odetni ią [...] A ieſli nogá twoiá ćiebie gorſſy/ odetni ią Leop Mar 9/42, Ez 33/9, 3.Mach 3/20, Matth 5/21, 18/16; Gdzyeby [si JanStat 557] kto zá Sláchćicá ſię miał nie będąc iem á był zábit/ tákowego głowá [...] płácona być niema/ co ſię rozumieć ma gdzyeby [si ibidem] o głowę iego iáko o ſláchecką powołánie było vczynione. UstPraw K2; Gdzieby [cum vero JanStat 599] Sláchćic nie oſiádły álbo mieyſckiego álbo chłopſkiego ſtanu s nią [z nabitą rusznicą] chodził/ ták długo ma być w wieży [...] trzyman áliż tę winę położy. UstPraw K2, Fv; Vpámiętay ſię/ bo gdźieby [si] inácżey/ prziydę ná ćię rychło/ y będę walcżył z nimi miecżem vſt moich. BibRadz Apoc 2/16; á gdźieby y ná klątwę niedbał/ Krolowi oznaymić OrzRozm H4v; á ták byli nápomináni/ áby záſię ku pierwſzey wierze przyſtáli/ gdzieby tego nieucżynili/ Ceſarz ſwámi będzie inácżey pocżynał BielKron 209, 9v, 22 lv, 227v, 259v, 456 (12); Wiedźieć co ludźie mowią o tobie/ nie wádźi [...] Będźieli co chwálnego/ o lepſze ſię ſtárać/ Ale gdźieby ináczey/ maſz ſam ſiebie káráć. Prot D4; SienLek 157v; á ia będąc w tym punktcie/ widziałbych/ iż mogę pánu lepiey poſłużyć/ gdziebym nieco od iego roſkazánia odſthąpił GórnDworz L3v, F2v, F4, F5v, Cc3y, Kk3v, (11); Gdźieby ná nie ćięſzko przyſzło/ máią ich drudzy rátowáć [...] gdzieby im nieprzyiaćiel śilen był/ vſtępuią do woyſká głownego według ſthárych walecżnikow BielSpr 70v, 4, 18, 51, 51v, 71; A gdźieby więc ktory był vporny/ á niepoſłuſzny nápominániu poſpolitemu/ tákie^go z vrzędu zrzucamy WujJudConf 157; Tákże gdźieby w nauce od podánia Apoſtolſkiego ktory odſtępował/ ſtrzeżemy ſie go iáko fálſzywego [!] Proroká. WujJudConf 157; Oczko 12v, 26v, 31, 33; KochPs 134; A gdzieby się zlie na przeciw iey zachowalo ktore ſnich przepada na miaſto wſzitek grunth i zbudowaniem. ZapKościer 1579 1v, 1580/4, 14, 1582/26v, 1583/54, 1586/64v (10); KochSz A3v; WerGośc 269; BielSjem 18; ActReg 4v, 49, 138; GrochKal 7; Phil R3; OrzJan 34, 132; JanNKar E2v [2 r.]; JanNKarOrz F3v; á gdźieby [ubi JanStat 201] ſie wezwáni przez nas w náznáczonym czáśie niewróćili/ zá wywołáné y bezecné niechay będą miáni SarnStat 176; poſtánawiamy [...] iż gdyby ſie krzywdá od Rotmiſtrzá którego komu ſtáłá/ [...]/ ma bydź do blizſzégo w onéy źiemi Grodu/ [...] pozwan/ [...] Tákże gdźieby od towárzyſzá to ſie sſtáło/ ma v Rotmiſtrzá ſpráwiedliwośći vkrzywdzony ábo vſzkodzony żądáć SarnStat 432; A gdźieby [si autem JanStat 668] tákowy odkłádáiący [...] ná ſwą rzeczoną chorobę obyczáiem przerzeczonym nie przyśiągł [...] tákowy zárázem niech ſwą rzecz ſtráći SarnStat 826; Co máią czynić pod ſtráceniém Stároſtwá [...] wyiąwſzy gdźieby [excepto, quod JanStat 430] nie mogli bydź dla potrzeb y ſpraw Rzeczypoſpolitéy álbo náſzych. SarnStat 917, 235, 239 [2 r.], 298, 305, 1125 marg (84); Wſzákoż gdźiebych w cżym/ zwłaſzcżá według zdánia ſtárſzych ſwych pochybił/ przyznam rad z pokorą niedoſtátek ſwoy. PowodPr 85; KlonWor 74.

Połączenia: »gdzieby jedno« (2): ZapWar 1548 nr 2668; iż oto Krol gotow ieſt o wiárę świętą/ o kroleſtwo to/ gdzieby iedno potrzebá byłá/ położyć gárdło ſwe. BielKron 307v.

»gdzieby ... już« (11): KromRozm III M2v; Ieſli by od onego żelázá namniey niebył obráżon/ iuż ſye sſtawał wolnym iáko niewinny. A gdźieby onego żelazá roſpalonego w ręce wźiąć niechćiał/ iuż w onym o co go winowano vpadał/ y był mian zá winnego GroicPorz z4, r2, zv, bb4v; A ták Lántgraw [...] záſtawił inne imienie ktore zową Mompelicartum ná potrzebę thę/ gdzieby do trzech lat niewykupiono/ iuż miał wiecżność vtráćić BielKron 211v, 26; RejPos 42v, 64v, 145v; Ale gdźieby [si autem JanStat 219] [...] Student/ żak/ álbo który z przerzeczonych ná kradźieſtwie [...] był poimány/ iuż to nie Rektorów ſąd będźie SarnStat 203.

»gdzieby ... tedy(ć) (a. teda) (przedsię)« (146): MetrKor 34/134v; Alye gdie [!] by ludzie wſzy thakowey vkazaly slyad daley zewſchy swoyey, theda nycz daley vynowaczy nyebandą LibLeg 6/156v, 6/156v, 11/136v, 138; A gdzieby [urzędnicy] omieſkali y nieoſiedli podlie przivilieyow statutu, tedy [quodsi ... tum Jan Stat 301] na szeymie przyſlem mayą bycz privovani ſwoich vrzęndow ComCrac 14v, 14v, 17 [2 r.], 22; tam bendzie volno panu Iakubovy y alexemu w Nochaczovye miesskacz do czterech nyedziel a gdzie by nad tho viączey tam myesskaly tedi to zassią maią nagrodzicz panu Castallanowy ZapWar 1548 nr 2668, 1545 nr 2646, 1548 nr 2668, 1549 nr 2658; Diar 93 [3 r.]; A gdźieby Inwentarzá Opiekun nie vczynił/ tedy dźiedźic bliſzſzy ieſt przećiw iemu przyſyądz/ iż thák wiele było iáko żáłuie. GroicPorz ee4v, q4v, r3, s, x4v [2 r.], cc4 (10); Gdzieby pierwey powſtháłá woyná [si institerit bellum; A ieſliby piérwéy ruſzono woynę Wujek] przećiwko Rzymiánom/ [...] tedy doda im pomocy [auxilium feret] narod Zydowſki Leop 1.Mach 8/24; UstPraw Kv, K2 [2 r.]; BibRadz Gen 24/43; gdzieby potomká męſkiego v nich nieſtáło/ tedy tho Księſtwo ná Ferdynándá álbo ná iego potomki ma przyść BielKron 212v, 203, 217, 217v, 220; SarnUzn Dv; RejPos 141; Abowiem gdyby kto dla nas ćierpiał wſzyſtki boleśći/ nie z ſwey dobrey woley/ ále ktorychby śie vchronić niemogł/ tedybyſmy tego zá wielkie dobrodźieyſtwo pocżytáć iemu niemogli: ále gdźieby dla nas chutliwie śmierć podiął ktoreyby prozen być mogł/ thedy záprawdę to ieſt ták wielkie dobrodźieyſtwo KuczbKat 40; BielSpr 55; BudBib B3v; Ale gdźieby nie mieli od Bogá roſkázánia oſobliwego/ tedy ſie im nigdy żadnego cżłowieká zábijáć nie godźi CzechRozm 239v, 191, 199v [2 r.], 238v, 245, 246v, 248; MWilkHist A2v; WerKaz 302; KochWr 35; PaprUp L; Gdzieby się kto taki znalazł ktoryby przeciwko tey confaederatiey [...] wystampił To iest gdy by kto kogo przez gwałt od iego religiey odzyskał, ado inszey przyniewalał. [...] Tedy wmiesciech KJM Vrząd Starosci y mieyski [...] powinien takie^go gwałtu bronic y hamowac ActReg 17, 148; GostGosp 34, 110, 112; OrzJan 68; A gdźieby ſzię przyiaciel niozwal do roku y ſzeſzći niedźiel, tedy wſzyſtka maiętnoſzć przypada na dobrá koſzćielne ZapKościer 1591/46; A gdźieby ſie wſzyſcy ná ieden Dekret zgodźić nie mogli/ tedy przy więtſzéy częśći konkluzya zoſtáwáć ma. SarnStat 47; A gdźieby w którym powiećie wieże nie było/ tedy śiedzenié ma miéć głównik w wieży głównégo miáſtá Woiewództwá źiemie onéy. SarnStat 615; A ieſli ſie o té gránice będą mogli [...] zgodźić: tedy będą ſtáć gránice ták zgodzoné. A gdźieby ſie około miotánia lóſsów o gránice nie mogli oni dobrzy mężowie wybráni zgodźić/ tedj niech lóſſy zoboiéy ſtrony będą miotáné [quod si ... poterint concordare, stabunt limites taliter concordati. Ubi autem non possent ... concordare, extunc sortes ... mittantur JanStat 848] SarnStat 1264, 232, 243, 272 [2 r.], 300, 329 (85); PowodPr 7.

»gdzieby (to) ... to (a. toć, a. toż) (dopiero)« (5): Gdzie bi tho krol iego. m. mlody wſchithko to ym postąmpil y vczinyl thoz dopiero znowu myeli go za pana wzyąncz MetrKor 61/224; KromRozm I F2; RejPos 33; á gdźie by [ubi] ono [filozofskie panowanie] prze ludzką złość było zániedbáne/ toż dopiero niech ſię wynurzy Krolewſka władza. ModrzBaz 129; GostGosp 72.

»gdzieby ... więc« (1): Ale gdzie by ſie też zuchfále ſzyrzyć álbo zápalić chciáły [występki]/ więcz też miáſto ágáriku táráſu álbo łáńczuchá ná tho przyłożyć może. RejZwierc 78v.

Spójnik „gdzieby” poprzedzony innym składnikiem zdania (2): ma v Rotmiſtrzá ſpráwiedliwośći vkrzywdzony [...] żądać/ któréy gdźieby nie odnióſł/ onégo towárzyſzá [który go ukrzywdził] tákże pozwáć ma SarnStat 433.

Połączenie: »gdzieby ... tedy« (1): ZYd gdźieby Kielichy/ Kſyęgi/ álbo iákie vbiory Koſćielne kupił/ álbo iemu były záſtáwione/ á niemogłby Iſtcá mieć/ tedy ma być oſądzon iáko złodźiey GroicPorz h3v.

Z trybem warunkowym w zdaniu nadrzędnym [w tym: w antepozycji (94), w postpozycji (16), w interpozycji (4)] (114): OpecŻyw 69v; zoſthawylyſzmi tho panv Voyewodzye gdzye bi tho okazacz mogł ſlvſnemy dowodi yſch mv Borzoboathi wynyen yeſth przicziſnelybiſzmi go do thego yſchbi mvſzyal panv voyewodzye doſycz vczinycz LibLeg 11/159, 10/155v, 11/139v; 152v, 171; gdzieby [cum JanStat 932] czi Commiſſarze. miedzi ſobą niezgodni a rozni beli. ktobi dalſze vznanie a rozpravę tych odezvov czynicz miel [!]. ComCrac 14; A gdźyeby oná náuká boſka/ álbo ſlowu bożemu przywoita byłá/ trwáłá by byłá nád wolą wſſelkyego ſtworzenya KromRozm II pv, sv, t3; Ale gdźyeby on rząd inákſſy był niż ápoſtolſki/ nyebyłby to koſcyoł boży KromRozm III G4, D4v, F8v [3 r.], H8v, L7v, 07 (13); byłoby z ubliżeniem autoritatis religiae, gdzieby to długo trwać albo wiecznie ostać miało Diar 92; bo gdzieby [si; gdyby Wujek] on [Bóg] nie dárował z dobroći ſwey/ [...] niemogłáby ſtyſiącá dzieſiąta cżęſć ludzi być obżywioná. Leop 4.Esdr 7/68; BielKron 203v, 213; Lecz gdzieby mieli pewną wiádomość/ bez wątpienia nigdyby nie zgrzeſzyli GórnDworz Ff5; ábowiem gdzieby pan s przyrodzenia ku dobremu nie był ſkłonnym/ wſzytká pracá Dworzáninowá byłá by prożna GórnDworz Kk2, B8, 12, M2 [2 r.], Ff3v, Hh3 (17); HistLan B3; BielSpr b3, 22v, 38v, 58, 69v; WujJudConf 74v; BiałKaz F2; Bo gdźieby to cudámi było vtwierdzono/ mogliby temu wſzyſtkiemu rychley wierzyć. CzechRozm 186v, 138, 214v; Bo gdzieby ieden paſterz nie był/ wiáráby iedná y náuká á wyznanie iedno byc [!] nie mogło/ [...] Przetoż ſam náſz zbáwićiel powiedziáł. Będzie ieden páſterz y owcżárniá iedná. Iáko by rzec chćiał/ gdzieby iednego páſterzá nie było/ iedenby kośćioł w iedney wierze być nie mogł. SkarJedn 41; bo gdźieby [ciało] miáło być zámuloné [...] inſzém choróbam prędka/ á do popráwy nierychłaby ſye przyczyná dáła. Oczko 21v; Gdzie by ten wał Szátan przekopał/ łácno by nam y wiárę z ſercá wykradł: co ſię ná tych Heretykách pokazáło.SkarŻyw 114; CzechEp 139, 284; Iákoż gdźieby tęn kto ludźmi ma rżądźić niebył ſpráwiedliwym / á w affectach ſwych pomiárkowánym/ pewnieby nie mógł dobrże roſkázowáć. GórnRozm M4, F 3, G2; bo áni ludźie/ gdźieby było tych obyczáiów miaſto niemiáło/ áni obyczáie/ gdzieby byli tácy ludźie nie rządzili/ nie mogłyby były álbo záłożyć/ álbo ták długo trzymáć ták wielkiéy [...] rzeczypoſpolitéy. KochWr 26; ActReg 95; Y gdźieby ſie powoli méy tá rzecz toczyłá/ Troiá z źiemią nigdyby zrównána nie byłá. GórnTroas 24, 51; W domu Oycá mego ieſt mieſzkánia wiele. Bo gdźieby ináczey było [Si quo minus: Ieſliby ináczáy Wujek] powiedźiałbych wam był WujNT Ioann 14/2; JanNKar F, Fv, Gv; Stráchemby był Ie^go Mość Krol Polſki Pan náſz káżdemu nieprzyiáćielowi/ á gdźieby poſpolitym ruſzeniem zágroźił/ lękáćby ſię y trwożyć káżdy muśiáł. GrabPospR K4; PowodPr 59, 84, 85; SkarKaz 40a.

Połączenia: »gdzieby ... już« (2): KromRozm III F7; Ieſliby y te poráżono/ tedy Iáńcżáry puſzcżą y wſzyſtek lud pieſzy/ [...] gdzieby y te poráżono/ iużby wſzyſthko woyſko Tureckie vpádło BielSpr 54v.

»gdzieby ... tedy(ć)« (27): Gdzie bi krol iego m. thego vczinycz nyechczial. Thedi bi go za pana myecz nyechcziely MetrKor 61/224; gdziebich ſſie ya bil thego niedokupyl skarbi swimy yzebim zaſſie Hoſpodarem zoſtal thedi bi bil na thim mioſczv syedzial Turczin LibLeg 10/152; KromRozm III D; A ták gdzieby poddáni byli dobrzy/ dzielni/ godni/ y dobrze nákierowáni ku cżłowiecżemu ná ſwiecie błogoſławieńſtwu/ tedi ten pan ktoryby im roſkázował/ mogłby ſie zwáć wyſzſzym nád wſzytkimi krolmi krolem. GórnDworz Ii, N; RejPos 317; BielSpr 3; BudNT przedm c7v; Bo gdziebyſmy z duchá Bożego odrodzeni nie byli/ tedybyſmy theż áni widzieć rzecży niebieſkich áni wſtąpić do kroleſtwá Bożego mogli CzechRozm 21v, 31, 78, 114, 120v, 159 (14); CzechEp 306; GórnRozm N2v; SarnStat 1274; PowodPr 59; 78.

»gdzieby to« (1): gdzieby to inny narod miał w ſobie táką mierność á ćierpliwość iáko oni/ nietylko źiemiá ále y niebo kocháliby ſie w tákich ludziách. BielKron 296v.

»gdzieby ... to« (1): A gdźieby záśię ták miano ſłucháć świádkow/ iáko v was we Włoſzech ſłucháią [...] to náſzy Sędźiowie ledwieby iednę actią ná dźień oſądźili. GórnRozm H2v.

»gdzieby ... wszak« (2): Bo gdzieby [si enim; ieſliby Wujek] on nierozmnożył miłoſierdzia ſwego/ wſſákby nie był ożywion [non vivificabitur; nie ożywie Wujek] ſwiat Leop 4.Esdr 7/67; SarnUzn H6v.

Spójnik „gdzieby” poprzedzony innym składnikiem zdania (3): A wielki ſtan gdzieby ſie thákiego dopátrzył á doſwiádcżył práwego á życżliwego cżłowieká [...] miałby gi iáko ono powiádáią y w złoto okowáć. RejZwierc 50v; PowodPr 19.

Połączenie: »gdzieby ... wszak« (1): A ſędzia gdzieby nie przeyźrzał [si non ignoverit] tym kthorzy vzdrowieni ſą ſłowem iego [...] wſſákby ſnadź niezoſtáło [non fortassis derelinquerentur] z niezlicżney wielkośći/ iedno bárzo máło. Leop 4.Esdr 7/69.

Zdanie nadrzędne wprowadzone przez Spójnik albo partykułę żądającą „by” lub z partykułą „-by” w drugim członie [w tym zdanie podrzędne z „gdzieby” w antepozycji (25), w postpozycji (18), w interpozycji (5)] (48): ComCrac 22; ZapWar 1545 nr 2646; powyedaya y natho gdzye bi thego Ormyanye nyezeznaly. abi na wſziſtky mayetnoſczy ſſwe y na gardlo karany bily. LibLeg 11/137v; A gdźyeby tego wſſyſtkyego z dobrey woley nye czynili/ áby boyáźnyą ćyęſzkich á ſrogich kaźni [...] od złoſci ſye powćyągáli. KromRozm II i4; KromRozm III G2, Kv; Diar 54 [2 r.]; A gdźieby fantu niewydał [...] áby był do Vrzędu wźięt GroicPorz q2v, t4v; Moiżeſz roſkazał/ gdzie by kto vmárł [Si quis mortuus fuerit ... ut; Jeſliby kto umarł ... niech Wujek] niemáiąc dzieći/ áby brát iego/ poiął onę żonę iego Leop Matth 22/24; BibRadz Act 9/2; Vſtáwił też áby kápłan nie miał mſzey/ gdzyeby ich przy namniey trzech nie było ſłucháiąc. BielKron 150, 161, 247; KwiatKsiąż Mv; Prot D3; á gdzieby mu [dworzaninowi] cżego niedoſtawáło/ áby rádniey żániechał wſzytkiego GórnDworz 17, C, Cv, E2, K8, S8v (8); RejZwierc 65; Zakon záś Moyżeſzow [...] przyniewalał [...] áby koniecżnie choć nie rádzi wſzyſtko co Moyżeſz roſkazał cżynili. A gdzieby cżynić niechćieli/ ábo co przećiwnego vdziałáli/ żeby wedle náznácżonyeh kaźni/ bes odwłoki y miłoſierdzia byli karáni. CzechRozm 89v, 1v, 184; Lecż ia nic ták dálece nieżądam/ [...] iáko gdyby te moię wizerowánia co nabiegleyſzi á namędrſzi ludzie cżytáli/ áby zá tem gdzieby ſię iym co niepodobáło [ut, si minus probarent] przycżynę mieli álbo náſze zdánie zgánić/ álbo ono cżego my niebacżyli wynáleść, ModrzBaz 1v, 33; ſam tego ſobie życżę od niego/ áby kágáńcem tym ſłowá iego/ vſtá moie były śćiſkáne/ gdźiebych kędy z gránic ſłowá Bożego wyſtępował. CzechEp *3v, 55; WerGośc 252; ActReg 5v, 149; Phil C3, E4; OrzJan 60, 115; To iednák wáruiąc/ áby wolno było cudzoźiemcóm po Koronie winá ſwoie przedáwáć/ gdźieby go ná ſkłádźiéch do trzech niedźiél nie przedáli. SarnStat 289, 85, 207; PowodPr 39, 81.P

ołączenia: »jedno w ten czas ... gdzieby« (1): Druga [rzecz]/ áby złoczyńcá ná mękę nie łatwie áni ſkwápliwie od Sędźiego był zdawan/ [...] iedno w ten czás gdźieby inſzym lżeyſzym ſpoſobem/ to ieſt łáſkáwym vpominánim álbo pytánim prawdá nie mogłá ſye okázáć. GroicPorz hh2.

»gdzieby ... tedy« (2): A gdzieby się ktokolwiek dowiedział tego, aby ktorykolwiek z sędziow albo z pisarzow upominek jaki od kogokolwiek wziął, tedy aby było wolno każdemu, ktoregobykolwiek stanu był, takowego sędziego albo pisarza nadwornym rokiem pozwać tamże przed ty sędzie. Diar 96; SarnStat 85.

a. Wprowadza dodatkową uwagę luźno związaną z całością treści wypowiedzenia zlożonego [zawsze w interpozycji, przy trybie oznajmującym w zdaniach towarzyszących] (4): Iſcie wdzięcżność tá/ kthora ma być w twarzy/ (gdzie by był do tego zároſł) ieſt v páná Koſtki GórnDworz D8v, Dd2v, Kkv; nikomu inszemu iedno wm (gdzie by Pan Bog smierć nań dopuscił był) dom swoy y zonę byłzlecił ActReg 54.

Z trybem oznajmującym, rozkazującym lub bezokolicznikiem w zdaniu nadrzędnym [w tym: w antepozycji (59), w postpozycji (11), w interpozycji (2)] (72): KromRozm I D3; GroicPorz mm2v; GórnDworz Kk3v; A gdzyeby ná cię co trudnego przyſzło/ á gdzyeby cżemu zrozumieć nie vmiał/ wołay do niego z onemi zwolenniki iego RejPos 126, 14, 121, 143, 223, 226v; A ták gdziebychmy kogo nie rozmyſlnie á s ſrogośći gniewu przykro káráć chcieli/ weźrzymy pirwey w ſwe affekty iáko we źwierciádło RejZwierc 77, 4v, 48v, 210v; BielSpr 53v; Oczko 13; Agdzieby była paritas doktorey się czesći przychyli K. IM przytei sententia ActReg 18, 28; A gdźieby ſie w boru zápaliło/ káżdy poddány [...] ma bieżeć gáśić/ iáko do dworá gdyby ſie zápaliło GostGosp 12, 28; Phil S3; Gdźieby deficiente ſtirpe Kśiążęćiá Kurlándckiégo Gotárdá [...] Kurlándcka źiemiá przypádłá do obu narodów y Pańſtw ſpólnie przyłączona bydź ma SarnStat 1206, 66, 591, 649, 650 [2 r.], 1109 (15); WitosłLut A5.

Połączenia: »gdzieby ... już« (2): A ták pomni ná to pilno/ iż gdzieby cie ten Ceſarz twoy docżeſny odciągał od woley á od poſłuſzeńſtwá onego głownego á więcżnego Ceſárzá twego/ [...] Iuż więcej maſz być powinien temu/ á nie docżeſnemu onemu Ceſárzowi ſwemu. RejPos 252v, 181v.

»gdzieby ... tedy« (31): LibLeg 6/118, 118v; ComCrac 16, 19v; ZapWar 1548 nr 2669 [2 r.]; A gdźieby przekázę ſwoię przes Poſłá oznaymił/ tedy y Poſeł powieſći ſwey powinien przyſyęgą popráwić GroicPorz q3v; FAnthu Wierzyćiel powinien thák pilnie ſtrzedz y chowáć/ iáko ſwoiey właſney rzeczy. Wſzákże gdźieby więrzyćielowi zginął s przygody/ álbo mu ij vkrádźiono/ álbo zgorzał/ tedy dłużnik ná thym ſzkoduie GroicPorz dd, g2, aa, bb3, gg; á gdźiebyſćie chćieli vćiekáć [Cumque confugeritis Vulg; A gdy vćieczećie Wujek] do miaſt ſwych/ tedy ná was powietrze morowe puſzezę BibRadz Lev 26/25; A gdźieby Turecki Czauſz/ álbo Moſkiewſki álbo Tátárſki goniec przyiechał/ tedy záraz Stároſtá vkráinny/ ma ſługę iednégo wypráwić do X. Arcybiſkupá/ y Podſkárbiégo / dáiąc mu znáć o tym Pośle SarnStat 44, 87, 130, 613, 883, 1177 (18).

»gdzieby ... wnet« (2): á gdzieby przypadł iáki vćiſk [facta autem tribulatione; á gdy Przyidźie utrapienie WujNT] [...]/ wnet [continuo; wnet WujNT] ſie pogarſſa [ten, ktory jest doczesny ] Leop Matth 13/21; Drugie zbroiſte/ mocne/ chutkie z drzewy/ obroćić przećiw rogom nieprzyiaćielſkim/ áby ie mogli przełomić/ gdzieby nie mogli dla trochy ſiebie/ wnet máią vſtąpić BielSpr 18.

Z trybem warunkowym w zdaniu nadrzędnym [w tym: w antepozycji (14), w interpozycji (3)] (17): BielKron 307; niemáſz ták niepowſcięgliwego/ złego/ á niecnotliwego ná ſwiecie cżłowieká/ ktoryby ſie/ gdzieby go o to ſpytano/ chciał do thego przyznáć/ iż ieſt thákim GórnDworz Ee8v, C6v, G3v, V2, Gg6, Hh3v, Hh7; RejZwierc 247; IZ gdźieby [cum JanStat 54D] pan Bóg z tego świátá Królá Ie^go M. Oycá náſzégo wźiąć był raczył : nie piérwéy poddáni náſzy winniby nam mieli bydź poſłuſzeńſtwo/ áliżbyſmy wſzem wobec wſzytkié Liſty y przywileie [...] vtwiérdźili SarnStat 54, 12, 434.

Połączenia: »gdzieby już ... już« (1): gdzye by iuż z Węgry iedność Polſká wzyęłá/ iużbyśćie pánowie Polacy chćieli obycżáiow Węgierſkich wyknąć y náśládowáć/ námi wzgardźiwſzy BielKron 401.

»gdzieby ... tedy« (3): A gdzie bi woysko Czo naywiąthſche zebraly thedi bi myely poſlacz do krolia mlodego, abi donych wiyachal iako do poddanich do swich MetrKor 61/224; CzechRozm 199; PowodPr 60.

»gdzieby ... wnet« (1): gdziebi zbudowal Zamek na Byalakyeyv wnethbi potim chczial miecz y za Boem na wielkym poliv pod Swynyhorod a po Tharhowycze az kv Kyyowv. LibLeg 11/77v.

Zdanie nadrzędne wprowadzone przez Spójnik albo partykułę żądającą „by” lub z partykułą „-by” w drugim członie [w tym: zdanie okolicznikowe z „gdzieby” w antepozycji (6), w postpozycji (1)] (7): Lecż tego cżegoby nie vmiał/ zgołá niechaj zániecha/ áni w tym ſławy ſzuka/ y owſzem gdźyeby kcżemu przyſzło/ áby iáſnie powiedziáł że w tym ieſt proſtak. GórnDworz N4, N4v [2 r.], Ii7v; Tákże też y Anyołom ſwoim to porucżyć racżył/ iż gdy obacżą iemu być cżłowieká wiernego/ [...] áby go iáko źrzenice w oku pilnie ſtrzegli/ y namnieyſzego poſtąpienia iego. A gdzyeby też obacżyli być niewiernego á zdrádliwego iemu/ áby też mnieyſzą piecżą y mnieyſzą praeą mieli około niego RejPos 330; Phil Sv; SarnStat 522.

Z trybem oznajmującym w zdaniu nadrzędnym (10): Gálátom piſał/ opowyedáyąc/ gdźye by ſye obrzezowáli/ iż im Kryſtus nic nyepomoże [quoniam si circumcidamini Christus vobis nihil proderit Gal 5/2]. KromRozm II v2, x3v; KromRozm III C7, L4v; Gdzieby kto miał ſto owiec [Si fuerint alicui centum oves; Ieſliby kto miał ſto owiec WujNT] á obłądziłáby iedná z nich: izaż nie opuſzcża dziewiąćidzieſiąth y dziewięć ná gorach/ á idzie ſſukáć oney co zábłądziłá? Leop Matth 18/12; BudBib c3v; Gdzieby też to o ſobie ták rozumieć chćieli/ Ze im káżdy/ á oni niewinni nikomu Spráwiedliwośći cżynić: tego/ da bog/ nigdy Nád námi nie przewiodą KochOdpr B4.

Połączenia: »gdzieby ... jednak« (2): KochMon 29; Gdzieby tezktobył ratione Criminis nagardle karan [...] iednak szkody ktoreby się Vkrzywdzonemu [...] stały [...] nagrodzone bydz maią ActReg 18.

»gdzieby ... przedsię« (1): A gdźieby [casu vero, quo JanStat 909] ieden álbo więcéy ich z tych opiſánych przyiecháć dla zátrudniénia niemogli: przedśię [nihilomninus ibidem] w ręce rzeczonégo Biſkupá przed témi/ którzy ſie ziádą Biſkup ábo Biſkupi/ którzy ná potym będą/ Alſperſcy przyśiądz w té ſłowá będą powinni SarnStat 1124.

Z trybem warunkowym w zdania nadrzędnym (4): Nye ná tym rzecz teraz: Ale yeſli v nich [u Grekow] koſcyoł/ czy nye. Abowim gdźyeby ſye okazáło iż v nich koſcyołá nye/ nicby ich to nye zmogło/ iżeby około tych rzeczy ták dźyerżeli KromRozm III L5; ten dánk nie ięzykom ma być/ ále ludziom: ábowiem ćiſz ludzie/ gdzieby ſie byli vrodzili w inym narodzie/ toż by byli vcżynili: á przeto obfitość thę/ ludzie cżynią/ nie ięzyk. GórnDworz F7v, E4.

Połączenie: »gdzieby ... jednak« (1): á gdzieby też dobrze y ták było/ iednák nie było by (iáko w. m. powiedaſz) ſwiátu gorzey GórnDworz Z7.

a. Wprowadza uzasadnienie dla pytania: skoroby, jeśliby; si Vulg (16):