[zaloguj się]
[pdf]

AKADEMIJA (57) sb f

-k- : -c- : -ch- : -cc- (46 : 7 : 3 : 1).

Pisane dużą literą; drugie a oraz e jasne, końcowe a pochylone.

Fleksja
sg pl
N akademijå akademije
G akademijej akademij
D akademijéj
A akademiją akademije
I akademiją
L akademijéj akademijach

sg N akademijå (11). ◊ G akademijej (23). ◊ D akademijéj (1). ◊ A akademiją (2). ◊ I akademiją (2). ◊ L akademijéj (7). ◊ pl N akademije (4). ◊ G akademij (2). ◊ A akademije (1). ◊ L akademijach (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Gaj Akademosa koło Aten; academia Cn [Academia — miejsce tak rzeczone od Aten niedaleko, na ktorym Plato szkołę swoję mial Mącz 1d] (6): [Sokratesowi] przynieſiono od ołtarza boginiey Veneri ktory był w Achademiey, łabęcia BielŻyw 79, 79 [2 r.], 80; Mącz 412c; Akádemia był lás niedáleko Athe/ tam ſie Plato vrodźił/ y Filoſofiey potym vcżył ModrzBaz 129v marg.
2. Szkoła filozoficzna założona w gaju Akademosa przez Platona (3): ku ktoremuż [Teofrastowi] po iego [Arystotelesowej] ſmierci wſzitka Academia ſie przymknęła. BielŻyw 107; Leop *B2; Poſły [...] Xenokrates wziął s ſobą do Akádemiey ná wiecżerzą bárzo podłą y niekoſztowną. Phil I3.
3. Szkoła wyższa, zakład naukowy, uniwersytet (46): GliczKsiąż K6; ieſt thám dziś Akádemia vniuerſitas wielka/ náuk rozmáitych pełná. BielKron 280, 277v; WujJudConf 217; káżde tákie mieyſce gdźie Filoſofie vcżą/ Akádemią zową. ModrzBaz 129v marg; Ktorzi ſtudenći/ áboby byli poſyláni do Akádemiy/ áboby ſię w tychże klaſztorzech vcżyli v Miſtrzow ná to náiętych. ModrzBaz 131, 129v [2 r.]; SkarŻyw 312; ReszPrz 20; Wielki pozitek y ozdobe tziniela tha Academia R.P. PaprUp B4; gdy do Akádemiey poſyłáią ártykuły iákie podeyrzáne áby ie exáminowano WujNT 825, 825; WysKaz kt; SarnStat 166, 179, 195, 198 [2 r.], 199 [2 r.] (11); CiekPotr kt.

Zestawienia z przymiotnikami od nazwy miejscowej (11): w Polſſce okrom Krákowſkyey Akádemiey ſzkoły ſą GliczKsiąż Mv; StryjKron 512 [2 r.]; PaprUp B4; SarnStat 195 [2 r.], 195-199 żp., 197, 203; Przez Micháłá Witoſłáwſkiego Studentá Akádemiey Wileńſkiey S.I. złożona. WitosłLut kt; ABY ZADEN [...] OKROM DRVKARZA ACADEMIEY ZAMOYSKIEY, NIE DRUKOVVAL CiekPotr ktv.

Szeregi: »ani akademija ani kollegijum« : Y nie było ieſzcże na ſwiećie/ áni będzie żadney Akádemiey / ani Kollegium/ gdzieby Theologia/ Philosophia y inne wyzwolone náuki inſzym ſię ięzykiem vcżyły y rozumieć mogły. SkarJedn 360.

»szkoły uczenia abo akademije«: Szkoł vcżenia ábo Akádemiy wſzytkich trzech ięzykow [w Hiszpanii] ieſt ſiedḿ. BielKron 279v.

»szkoła (i) akademija; akademija (albo, i) szkoła« (4 : 3): dla tego zwykli preceptorowye w Akádemiách/ w ſzkołách záwołánych/ álbo też w koſcyołách diſcipuły ſwe vcżyć deklámowáć. GliczKsiąż K7; SkarJedn 362; Wikleff y inni Haeretykowie cżáſow náſzych/ [...] chćieli zgánić promocye y tytuły Miſtrzow y Doktorow w Akádemiách y szkołách zwyczáyne. WujNT 98; JanNKar B3v, C; Akádemia álbo ſławna ſzkołá Krákowſka SarnStat 198; Szkoły y Akádemie dla náuki napierwey ſię buduią SkarKaz 455a.

4. Założone w połowie XVI wieku w Padwie stowarzyszenie dyskusyjne studentów Polaków (2):

Zestawienie z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (2): wſkrześi ſie z nowu oná ich Academia Padewſka GórnDworz C2, B8v.

Synonimy: 3. kolleijum, szkoła.

TZ