[zaloguj się]
[pdf]

GŁODAĆ (24) vb impf

o jasne.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 głodzę
3 głodze głodzą
conditionalis
pl
3 subst by głodały

praes 1 sg głodzę (4). ◊ 3 sg głodze (10). ◊ 3 pl głodzą (9). ◊ con 3 pl subst by głodały (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Gryźć, ogryzać; rodere Mącz; abedere, adedere, ambedere, arrodere, circumrodere, derodere, obrodere, rodere dentem dente, praeterere dentes priores Cn [często występuje jako składnik rozbudowanego porównania losów ludzkich do roślin obgryzionych przez zwierzęta] (18): Wżdy oná [wirzba] przedſię ſtoi/ w ſwoiey zyelonośći/ Dawáiąc dobry przykład/ káżdemu ſtałośći. Chociay ſzcżypyą/ choć łamią/ chociay Kozy głodzą/ Przedſię náſzy zyelono/ w dobrey myſli chodzą. RejZwierz 131; Mącz 357c; Praerodo ‒ wprzodgłodzę, ogłodiwam. Calep 838a.

głodać co (9): By s ciebie głucha płonká nie roſłá przy drodze/ Co wſzyſcy kijem tłuką/ y kozá ią głodze. RejWiz 194v; RejZwierz 131, 133v; á źdrzeiemy iáko iábłká ſłodkie ná drzewie/ áno iedny głodzą oſy/ drugie cżyrẃ gryzie RejZwierc 115; Skępiec iáko głog co drapie przy drodze/ Iágody twárde á Kozá gi głodze. RejZwierc 217, B4v, 108v, 227; ći [psi] ſye ná to godzą/ Co ſzpérki niedopiekłé/ y twárdy ſér głodzą KochPieś 21.

Zwrot: »głodać zębami« (1): Rodo, Grizę/ głodzę zębámi. Mącz 357b.
W przen [co] (3): RejPos Bv; By ſie mury pádáły vporow wſzetecżnych/ A Wilcy też nie mieli ták ſwobodek wiecżnych. Ktorzy by o gromnicach bárzo ſtády chodzą/ A tę nędzną owcżárnią Páńſką ſrodze głodzą. RejZwierc 120; ZawJeft 46.
Przen: Gnębić, dręczyć, uciskać [kogo] (2): RejZwierz 140v; GDy Pan Bog ſie był ná ſwiát ták rozgniewał ſrodze/ Gdyż ſwowolnie żywące záwżdy nędzá głodze. RejZwierc [282].
2. Skubać, oskubywać [co] (6): A hoyny záſię iáko Groch przy drodze/ Kto ſie nie leni ten go idąc głodze. Gdy Groch oſkubą grochowiny depcą RejZwierc 217; Exalburno – Obłupuię skore przi drzewie blizſzą, głodzę z drzewasmiazge. Calep 381a.
W przen (2): GrabowSet X; Lecż iáko żáłuiemy cnego kreditorá/ Ktory od niewdźięcżnego ginie Debitorá: Ták ſię brzydźimy/ názbyt Lichwiarzem okrutnym/ Ktory głodze máiętność; ćięſzki ludźiom ſmutnym. KlonWor 75.
Przen (2):
a) O wodzie: podmywać (1): Y tego [brzegu] ſię Nurt rad trzyma/ lecż winá Do niego/ bo w nim bywa Prądowiná/ Ten wodá głodze y w ten wáli láſy/ Po wſzytkie cżáſy. KlonFlis Fv.
b) Poznawać powierzchownie (1): To piſmo Mniſzy podpieráiąc błędu ſwego przywodzą/ y ludzmi proſtymi mamią/ ktorzy piſmá ſwiętego nierozumieią/ tylko literę zwierzchu g[ł]odzą. KrowObr 140.

Synonimy: 1. gryźć, ogryzać; 2. obłupować, oskubować, skubać.

Formacje współrdzenne: ogłodać, pogłodać; przygłodzać; ogładzać; ogłodawać, przygłodawać; ogłodywać.

Cf GŁODANIE

ZZa