[zaloguj się]
[pdf]

GMERAĆ (37) vb impf

gmerać (35), gmyrać (2); gmyrać StryjWjaz; gmerać : gmyrać RejKup (1 : 1).

e prawdopodobnie pochylone (tak Cn); a jasne.

Fleksja
inf gmérać
indicativus
praes
sg pl
1 gmérz(e)m, gmérz(e)my
2 gmérzesz
3 gmérze gmérzą, gmérają
praet
sg
3 m gméråł
fut
sg
2 m gmérać będziesz
imperativus
sg
3 niech gmérze
conditionalis
sg
3 m by gméråł
impersonalis
con by gmér(a)no

inf gmérać (3). ◊ praes 2 sg gmérzesz (1). ◊ 3 sg gmérze (17). ◊ 1 pl gmérz(e)m (3) RejKup, RejWiz, GostGospSieb, gmérz(e)my (3) RejPos (2), RejZwierc. ◊ 3 pl gmérzą (3) OrzList, RejZwierc (2), gmérają (1) RejWiz. ◊ praet 3 sg m gméråł (1). fut 2 sg m gmérać będziesz (1). ◊ imp 3 sg niech gmérze (2). ◊ con 3 sg m by gméråł (1). ◊ impers con by gmér(a)no (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Grzebać, szperać, szukać; przebierać; perscrutari, radere, rimari, rostrare, ruspari, scalpere, scalpurire, scrutari Cn (37): RejWiz 65; áno kurki gmerzą/ áno gąſki gągáią/ [...] tylko ſobie mowić/ vżyway miła duſzo RejZwierc 109; Naroſkoſznieyſze koń źwirzę/ Gdy pod pánem pięknie gmerze. RejZwierc 237v.

gmerać czym (1): Gdy ſie kto chwieie, rękoma gmerze, nogami kopa bez potrzeby, znamię ieſt nie bacżnoſci GlabGad P7v.

gmerać w czym (10): GliczKsiąż F2v; RejWiz 98, 191v; PAn iádąc w drogę Kánię Iáſtrząbem vgonił/ Y krzyknął ná páchołká/ by iey nogi złomił/ Ten gmerze w pirzu RejFig Cc3v; Nie leżyſz tu ná ſwiecie iáko ine źwirzę/ Co nátkawſzy brzuch trawą potym w piaſku gmerze. RejAp AA6v; A Polacżek w połmiſkoch ſiedząc ſobie gmerze. RejZwierc 243v; KlonWor 36, 48. Cf Zwrot.

Zwrot: »w roli gmerać« = być rolnikiem (2): PaprPan S3v; Ale przemyſły w tákim doſtátku precż puśćiwſzy/ tylko w ſámey roley nabárźiey gmerzem GostGospSieb +4.
Szeregi: »gmerać a brakować« (1): Poznáć to ma kożdy ocyec/ áby ſyn nye zárázem w ſſácyech gmerał á brákował GliczKsiąż F2v.

»gmerać a grześć« (1): Ale owo prożnuiące idolum á ná co ſie inego przygodzi? [...] iedno iż mrowki pod nim gmerzą á kokoſzy grzebą. RejZwierc 160v.

W przen [w czym] (9): RejKup i2; Tákżeć náſzy pánowie co ſie cudzym pirzem / Vpſtrzą pyęknie by Soyki/ áli w śmieciu gmerzem. RejWiz 98, 94, 157v; RejZwierz 16, 46; iż my vbodzy żebracy iego gmerzemy w ocżoch ſwoich/ á w ocżoch bliźnich ſwoich vpátruiąc proſzek RejPos 172v; StryjWjaz A3; Aby mu niegmerano wiego vrzedzię [!] to iest ze przez pieczętarze wszytko isc ma ActReg 82.
Przen (9):
a) O myślach, rozumie (4): Nie wſzytko w zyemię pátrząc iáko ine źwirzę/ Niech więc y pod obłoki rozum cżáſem gmerze. RejWiz 18.

gmerać w czym (3): Abowiem młody człowiek iako dzykie zwierzę Dzywno mu żawzdy wełbie ſzalona myſl gmerze RejJóz Iv; RejWiz 15v; RejZwierc 214v.

b) O bezużytecznych (w oczach Boga) poczynaniach ludzkich (4): A coż tho owſzem więcey iego wdzyęcżne źwirzę/ Cżłowiek/ kthory tu przed nim by robacżek gmerze. RejWiz 110v; A thák my nędzni á záſlepieni robacżkowie/ kthorzy iáko mrowki gmerzemy pod nogámi tego Páná ſwego/ vcięcżmy [!] ſie do tego ſwiętego miłoſierdzya iego RejPos 173.

gmerać około czego (1): á gmerzemy około niey [ziemi] nie inácżey iedno iáko mrowki rozſypáne około iákiey gory RejZwierc 3.

gmerać w czym (1): A obácż ſie ieſli iuż práwie nie gmerzeſz w młocie s świniámi w tey ſproſnośći ſwiatá tego RejPos Ooo2v.

c) Pisać, skrobać [o czym] (1): Wſzák y piorko ze wſtydem ledwe o tym gmerze. RejWiz 11.
a. W księgach: doszukiwać się nowych prawd, treści (4):

gmerać w co (1): Gdyż ſtraſzliwa rzecż ieſt/ gmeráć ták beſpiecżnie w głębokość máieſtatu Bożego CzechEp 178.

gmerać w czym (3): A wſſak ſtraſno yż tak gmirzem W ſwietym Piſmie ſtem kaczerzem RejKup x4; OrzList h; W tym Artykule gmerze y gra ſobie Lutherus ReszPrz 89.

Synonimy: drapać, gnieść.

Formacja współrdzenna: zgmerać.

Cf GMYRZĄCY

MM