[zaloguj się]
[pdf]

GOŁOTA (36) sb m i f

m (35), f (1) [w znacz. II.].

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N gołota
G gołoty
D gołocie
A gołotę gołoty
I gołotą
L gołotach

sg N gołota (20). ◊ G gołoty (1). ◊ D gołocie (1). ◊ A gołotę (6). ◊ I gołotą (5). ◊ pl A gołoty (1). ◊ L gołotach (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XIV(XVIII) i XVI – XVIII w.

I. m Człowiek ubogi, najmujący się do służby; włóczęga; obdartus; w nomenklaturze prawniczej: człowiek nieosiadły; de lapide emptus, mediastinus, proletarius servus Mącz; capite census a. sine censu homo, cui non est nummus, cui nihil est nisi una lingua, qui abiurat si quid creditum est Cn (35): Niedawnom ták od was ſlychał Ze bog co miał wſſytko rozdał A práwie przed ſwą dobrotą Máło nie zoſtał gołotą RejRozpr B3; Mediastinus, Gołotá/ palipiecek/ to yeſt sługá którego ku nápodleyſzym posługóm vżywamy. Mącz 213b, 325a; OrzQuin C2v; Ale co tych zuchwálcow v was ieſt/ ktorży wiedząc że poimáni bydź nie mogą/ áż jure victi, broią dźiwne á nie ſłycháne złośći/ á vchoway Boże nań o one zbrodnie proteſtàtią vczynić/ to wnet zábije/ y ták broi gołotą będąc GórnRozm H3v; W Prośbách o Gołotách [de Gołotis JanStat 652]/ y Inquilinách/ (Komornikách) tułáiących ſie/ poſtánawiamy SarnStat 666, 118, 119, 480, 549, 632 [2 r.], 756; Zebyś zátym przyſtępu ſobie do wſzyſtkiego Nie zágrodził; być tego zádáć niemożono Ześ gołotá. CiekPotr 52.

W porównaniach (5): RejKup v4, v7v; Ale pewnie nie w kmiotki/ lecż iáko gołotá/ Muśiſz thám reſpondowáć/ á oná niecnotá Teraz ſie tám okaże/ coś nędznikom broił RejWiz 122v; Prot C; RejPos A5.

Szeregi:»gołota abo hultaj« (1): Ráká słowo Zidowskie, znáczy nędzniká, gołotę, ábo hultáiá. 2 Kron: 13.7. ábo y błazná. WujNT 18 marg.

»gołota, (a, i) nieosiadły« [szyk 3 : 2] (5): Záſię iuż my poſlednieyſzy vnieſlichmy ſie zá obrázy/ zá ſłupy/ zá filary/ zá dymy/ zá zioły/ ſzukáiąc Páná ſwego po ſwiáthu iákoby gołothy á nie oſiádłego. RejPos A5; SarnStat 494, 524, 525 żp, 1308. [Ponadto przy innym szeregu 1 r.].

»gołota albo (alias) obłomek« (2): GDy ſługá czyy rzeczony gołotá/ álbo ináczéy obłómek [Golota aut Obłomek JanStat 582]/ ſąśiádowi páná ſwégo álbo komu innému ſzkodę álbo krzywdę vczyni/ pan iego będźie powinien zań doſyć vczynić. SarnStat 524, 666.

»odartus albo gołota« (1): IEſli nieośiádły/ álbo ináczéy/ Odártus/ álbo gołotá [Odartus alias golota JanStat 583] którémukolwiek byłby w czym winien/ ma odpowiádáć w ſądźie Grodzkim o káżdą rzecz. SarnStat 524.

»sługa, (a) gołota« = famulus golota, servus golota JanStat (6): Gdy ſługá a zwłaſzczá gołotá vczyni komu ſzkodę/ zá tákiego pan ma iego doſyć czynić. UstPraw Dv; De lapide emptus, Nápodleyſzy sługá/ Gołotá. Mącz 184a; SarnStat 524 [2 r.], 666 [2 r.]. [Ponadto innym połączeniu strukturalnym 1 r.].

»gołota albo ubogi« (1): iż wielekroc ſię to trafia że w zwádźie/ ná bieśiedźie gołotá/ ábo kto barżo vbogi/ ráni kogo ſzkodliwie bárżo. GórnRozm I.

W przen (2): KrowObr 57; Iuż tám cnotá gołotą/ á ſumnieniu też ad banniendum rok złożono. RejZwierc 63v.
a. Człowiek wydziedziczony (1): Acleros, exhaeres, qui haereditate privatus est – Gołota. Calep 18a.
II. f Golenie (1): Rasura ‒ Gołota, golienię. Calep 893b.

Synonimy: 1. hultaj, nieosiadły, obłomek, odartus, palipiecek, ubogi; 2. golenie, skrobanie.

Cf GOLENIE, GOŁEK, GOŁOMĄD, GOŁOMĘDKA, GOŁOSZYJCA

ZZa