[zaloguj się]

GRODZKI (441) ai

grodzki (396), grodski (14), grocski (1); grodski LibMal, MycPrz, WierKróć grodzki: grodski: grocski ComCrac (– : 9 : 1), UstPraw (22 : 1 : –), Calep (1 : 1 : –).

-dz- (374), -c-, -cz- (22).

-o- (344), -ó- (1); -o- : -ó- SarnStat (342 : 1).

Fleksja
sg
mNgrodzki fNGrodzkå nNgrodzkié
Ggrodzkiégo Ggrodzkiéj Ggrodzkiégo
Dgrodzkiému D D
Agrodzki AGrodzką A
Igrodzkim, grodzki(e)m Igrodzką I
Lgrodzkim, grodzki(e)m Lgrodzkiéj Lgrodzkim
pl
N m pers grodzcy, grodzkié
G grodzkich
D grodzkim
A subst grodzkié
I m grodzkiémi, grodzkimi, grodzkiémi
L grodzkich

sg m N grodzki (47).G grodzkiégo (50); -égo (43), -(e)go (7).D grodzkiému (2).A grodzki (6).I grodzkim (19), grodzki(e)m (2) ComCrac, UstPraw.L grodzkim (17), grodzki(e)m (1); -im : -(e)m UstPraw (1 : 1).f N Grodzkå (4).G grodzkiéj (2); -éj (1), -(e)j (1).A Grodzką (1).I grodzką (1).L grodzkiéj (4); -éj (1), -(e)j (3).n N grodzkié (1).G grodzkiégo (44); -égo (6), -(e)go (38).L grodzkim (9).pl N m pers grodzcy (20). subst grodzkié (41); -é (36), -(e) (5).G grodzkich (56).D grodzkim (3).A subst grodzkié (32); -é (30), -(e) (2).I m grodzkiémi (5), grodzkimi (1) SarnStat (5 : 1). f grodzkiémi (1).L grodzkich (42).

stp, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

Przymiotnik odgrod:
1. Od znacz. ‘zamek’; świadczony na rzecz zamku (1):
Wyrażenie: »robota grodzka« (1): Iako dambrovka myala pravo chelmyenskye a placzyla po szesczyv grossy czynszv szwloky a szą vyswolyeny oth roboth groczczych [!] ZapWar [1519] nr 2248.
2. Od znacz. ‘sąd; castrensis JanStat, Cn (402): A około Preſcriptciiéy Grodzkiéy pámiętnym/ iuż ſie powiedźiáło wysſzéy około mieyſcá Stároſtów SarnStat 937, 1308.

W połączeniach szeregowych (17): ZapWar 1548 nr 2668; Statut poſliedni ktori ieſt vczynion o Sądziech, Ziemſkich, Commiſarſkich, Grodſkich, telko kv ſpravąm ſądownem ma bycz chovąn az do Seymv pirwſſego przyſlego valnego ComCrac 17v, 17v, 18v, 21; OrzRozm Tv; Mącz 438a; SarnStat 720, 742, 850, 855, 869 (10).

Zestawienia: »akta grodzkie« = acta castrensia JanStat (34): ZapWar 1550 nr 2665; Aktá Grodzkié w Roki otworzyć powinna rzecz. SarnStat 488 marg; y któré złożenié dniá byłoby áktámi Ziemſkiémi/ álbo Grodzkiémi opiſáné SarnStat 1162, 486, 502, 537, 540 [4 r.], 612 (33).

»artykuły grodzkie« = articuli castrenses JanStat (7): EXEKVCIA y od Grodzkiégo ſądu w Artykułách Grodzkich. SarnStat 542, 543, 544 [2 r.], 612, 833 [2 r.].

»burgrabia grodzki« (1): Máryan Przyłecki Burgrábiá y Sędźia Grodzki Krákowſki SarnStat 1016.

»jurydyki grodzkie« = sądy grodzkie [szyk 2 : 1] (3): GRODZKIE IVRIDIKI, niemáią ſie poczynáć áż dwie niedźieli po Séymie 1289. Stat. 71. SarnStat 30, 527, 721.

»księgi grodzkie« = acta castrensia, libri castrenses JanStat [szyk 27 : 6] (33): Tak yako yesth powolan yako kxyagy Groczkye powolanya szwyathcza y wedluk posw sic etc. ZapWar 1512 nr 2083, 1548 nr 2667 [2 r.]; UstPraw H, H2v; Tabellarium, idem, vel etiam Sklep á mieysce do chowánia poſpolitych ták Ziemskich/ grockich/ mieyskich yáko y konſiſtorskich Xiąg y prziwileyów. Mącz 438a; OrzJan 54; SarnStat 151, 392, 537 [3 r.], 538 [3 r.], 539 (26).

»kwit grodzki« (3): Kwity Grodzkié wazné in genere nie wymiéniáiąc. SarnStat 540, 541, 1198.

»list grodzki« (1): A liſty Grodzkié [Literas vero Castrenses JanStat 498] niech podpiſuią/ álbo ſámi Stároſtowie/ álbo ich Sędźié Grodzcy. SarnStat 766.

»pieczęć grodzka« (1): A dekretá ich piſarz Grodzki w Actá Grodu támecznégo wpiſowáć/ á ſtronóm potrzebuiącém pod pieczęćią Grodzką [...] wydáwáć ma SarnStat 418.

»pisarz grodzki« = actuarius, tabularius Calep; notarius castrensis JanStat [szyk 16:2] (18): Wáwrzyniec Milewſki piſarz groc. Kamie. PaprPan Bb4; Calep 46a, 1044a; Sędziowie y Piſárze Ziemſcy niech nie będą Grodzkimi, y máią bydz ośiedli. SarnStat 558,326, 418, 488 [2 r.], 489 [4 r.], 536 (15).

»grodzki podstarości« = vicecapitaneus castrensis JanStat [szyk 6 : 3] (9): ComCrac 15v; VStáwiamy/ iż w źiemi Podláſkiéy káżdy Sędźia y Podſtárośći Grodzki ośiádły y ſzlácheckiégo narodu bydź máią SarnStat 743, 487 [2 r.], 489, 558, 562, 564, 821.

»pozew grodzki« [szyk 4 : 1] (5): ma bydź do blizſzégo w onéy źiemi Grodu/ pozwem Grodzkim pozwan SarnStat 432, 875 [2 r.], 1157, 1181.

»grodzkie prawo« = ius castrense JanStat [szyk 40 : 16] (56): o ktory zaklad yesli by ssye dala pozwacz thedy they tho Iagnyescze bendzie yą volna [!] pozwacz do ktorego prawa bedzie chcziala albo do grodzkiego albo do ziemskiego ZapWar 1549 nr 2662, 1550 nr 2676; ComCrac 21; PRáwo Grodzkié. tego powodem STAROSTA. List 481 SarnStat 5; táki w Ziemſkim Práwie niech zápłáći winę trzy grzywny/ á w Práwie Grodzkim ſzęść ſzkótow/ to ieſt dwánaśćie groſzy SarnStat 570, 150, 478, 479, 480, 482 żp (53).

»roki grodzkie« = termini castrenses JanStat [szyk 25 : 10] (35): ComCrac 15, 15v, 18; A tę przyśięgę vczynić będą powinni ná Rokách Grodzkich blizſzych przed S. Marćinem SarnStat 344, 6, 149, 162, 346, 480 (32).

»sąd grodzki« = iudicium castrense JanStat [szyk 97 : 16] (113): ZapWar 1545 nr 2646, 1548 nr 2668, 1549 nr 2657, 1550 nr 2655, nr 2666; ComCrac 17v, 18v, 21; thedy pozwány ma być karan winą/ á to od każdego pomocniká ſobie rownego trzemá grzywnomá/ á nie od rownego wiárdunkiem thák w ſądzye źiemſkiem iáko y Grodzkiem. UstPraw H3v, A2v [3 r.], Ev, F [3 r.]; OrzRozm Tv; Tákże y w Grodſkim ſądzie by tego przyſtrzegał/ By nikt w Execuciey vbliżeniá niemiał. WierKróc B3; GórnRozm I4; SarnStat 60, 78, 141, 148, 150 (94).

»sędzia grodzki« = iudex castrensis JanStat (48): A przeto Podſtaroſcziovie, i szedziovie Grodſczi wſądi mayą bycz oſſiedli ComCrac 15v, 18; UstPraw Cv, C2v [3 r.], C3v [2 r.], H2, Kv; Borkowſki ſędzia grocki Kámieniecki. PaprPan B6; SarnStat 269 [2 r.], 480, 487 [2 r.], 488 [4 r.], 489 (37).

»sprawa grodzka« (1): Aby ſzędzia ziemſki ani Grodſki ani podkomorzy iedno ieden raz ſobie brał na rozmyſlienie a staroſtha abo podſtaroſczi też ieden raz do dw niedziel w spravie vrzędovey a wspravie Grodſkiei do drugich Rokow Grodſkich ComCrac 18.

»urząd grodzki« = officium castrense JanStat [szyk 39 : 6] (45): Mathis Rayeczki Paſzierb Jana Raysczkiego Chorązego Throczkiego o zlodzienſtwo [!] wpoznanyu vczinyone przeſz vrzad Grodſky pogimani LibMal 1548/142; ukazują też uciski wielkie od urzędow tak ziemskich, jako i grodzkich DiarDop 106; Rány máią być zá świeżá obwodzone vrzędem Grodzkiem UstPraw D4v, A4 [2 r.], B; A od tego cżáſu vchwalono ieſt ten Státut/ áby vrząd mieyſki nie tráćił żadnego ſláchćicá gorącym práwem/ przy ktorymby nie było vrzędu Grockiego/ tho ieſt/ Stároſty albo Podſtárośćiego BielKron 418v; MycPrz II B; A tóż ſye ma rozumiéć o Vrzędźie Grodzkim Wileńſkim. SarnStat 418,120, 326, 391 [2 r.], 402 [2 r.], 404 (37).

»urzędnik grodzki« = officialis castrensis JanStat (4): UstPraw Kv; Tak też wszyscy Dignitarze Swieczcy yVrzednicy ziemscy Grodzcy awmiesciech Burmistrze, Rajcze Woit, Ławnicy ktorym sąd j executią nalezy doglądac tego maią ActReg 17; SarnStat 487,559.

»zapis grodzki« (10): UstPraw H; Zapiſy Grodzkié wywietrzáią, ieſli do roku do Akt Ziemſkich przenieśioné nie bywáią. SarnStat 539,6, 541, 542, 1157 [2 r.], 1174, 1198 [2 r.].

Szeregi: »grodzki albo (i) miejski« [szyk 1: 1] (2): STátut Ianá Olbráchtá de validis mendicantibus, tákże Státut o imániu Hultáiów w vżywánié przywodźimy/ poena centum marcarum, gdźieby przez vrząd Grodzki/ álbo mieyſcki nie był exequowan/ interpoſita. SarnStat 518, 973.

»skargowy i grodzki« (1): MIEYSCE zwyczáyné vprzywileiowáné ma bydź náznáczoné ták [rokom] Skárgowym, iáko y Grodzkim. SarnStat 532.

»starości, (albo) grodzki« (2): tedy té kśięgi práwá Stárośćiégo álbo Grodzkiégo W. M. mému M. Pánu ofiáruię. SarnStat 478,1278.

»(tak) ziemski, (jako (i), i, a, ani, a(l)bo) grodzki« = terrestris ... castrensis JanStat [szyk 89 : 22] (111): ZapWar 1545 nr 2646, 1549 nr 2657,nr 2662, 1550 nr 2655, nr 2666, nr 2676; ComCrac 15, 15v, 18; DiarDop 106; UstPraw Cv,C3v [2 r.], Ev, H2, H3v, Kv; MycPrz II B; ActReg 17; OrzJan 54; To téż nie mnieyſza/ iż ſie záśię ták wiele potwarzy námnożyło/ że téż té bez przyczyny criminaliter pozywáią perſony niewinné/ y wyćiągáią Akcie/ któréby właſnie miáły bydź Ziemſkié Grodzkié/ álbo ciuiles rzeczoné ná Séym ábo zá Dworem przed oſobę náſzę SarnStat 147; [idem 712]; O Preſcritiiéy [!] Ziemſkiéy y Grodzkiéy. SarnStat 937 marg,6, 60, 141, 148, 149 (91). [Ponadto w połączeniach szeregowych 17 r.].

a. Zestawienie: »grodzki sędzia« [przeniesienie tytułu polskiego na stosunki tureckie] (1): Napierwſzy námieniony poſeł Stráſz/ zá nim Báſzá Budzyńſld Grocki Sędzia BielKron 331v.
3. n-loc (nazwa ulicy) »Grodzka« (8): Látá 1455. Dni Máiowych wielki ogień wyſzedł z Grockiey vlice bliſko S. Piothrá kośćiołá/ [...] zgorzáłá vlicá Grocka y Kanonicżá s ſwymi przecżnicámi BielKron 394, 394v, 396v, 421v; RejZwierc 16v; Grocką też vlicę z Rynku w pirwſzym weſciu/ Bramę vbudowano StryjWjaz C; PaprUp B4.

Synonim: 2. starościński.

Cf GRODOWY

MM