[zaloguj się]
[pdf]

IŚCIĆ (61) vb impf

i- (59), y- (2) RejKup.

Fleksja
inf iścić
indicativus
praes
sg pl
2 iścisz
3 iści iszczą, iścią
praet
sg pl
3 m iścił m pers iścili
n subst iściły
fut
sg
3 m iścić będzie
imperativus
pl
3 niech isczą
conditionalis
sg pl
3 m by iścił m pers by iścili

inf iścić (16). ◊ praes 2 sg iścisz (4). ◊ 3 sg iści (12). ◊ 3 pl iszczą (1), iścią (1) RejPos (1 : 1). ◊ praet 3 sg m iścił (5). ◊ pl m pers iścili (2). subst iściły (2). ◊ fut 3 sg m iścić będzie (1). ◊ imp 3 pl niech isczą (1). ◊ con 3 sg m by iścił (1). ◊ 3 pl m pers by iścili (1). ◊ part praes act iszcząc (14); iszcząc (6), iściąc (3), iścąc (2), iścząc (2), iszcąc (1); iszcząc KochPs, SiebRozmyśl, SkarKazSej, iściąc RejZwierc, iścząc RejAp, iszcząc : iścąc : iściąc : iszcąc : iścząc RejPos (3 : 2 : 2 : 1 : 1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Zapewniać, zaręczać, utwierdzać w jakimś przekonaniu (35):

iścić kogo (25): RejKup 7; RejAp 159, 177b; pewnieć nas nie opuśći/ á pewnieć nas domieśći tego żywotá náſzego pożądliwego/ iáko nas Ewányeliſtá s. iśćić racży. RejPos 121, 87v, 88, 119, 119v, 177v (18); RejPosWiecz2 93v; RejZwierc 131; ArtKanc H16; WujNT 4. Cf iścić kogo od kogo; kogo czym; kogo o czym; kogo w czym; Ze zdaniem.

iścić kogo od kogo [w tym: kogo czym od kogo (1), kogo w czym od kogo (1)] (3): Potym moczą pana ſwego Nie ſwą/ lecz ymieniem iego. Znaiąć pokore grzeznego Iſci go od pana ſwego Iż mu iuż grzechy odpuzcza I ku laſce go przypuſcza. RejKup 7; dopuśćił [...] iśćić ie pewnemi á iſtemi ſłowy od niego RejPos 119, 211.

iścić kogo czym [w tym: kogo czym od kogo (1), kogo czym przez kogo (1)] (3): iścąc nas pewnemi obietnicámi iego przez Duchá s. iż ktożkolwiek dufa ſwiętemu Boſtwu iego/ záwżdy beſpiecżen będzye w opatrznośći iego RejPos 304v, 119, 87v; WujNT 4. Cf iścić kogo od kogo.

iścić kogo o czym [w tym: kogo o czym przez co (1)] (5): wieſz pewnie á iſzcżą cie o tym piſmá/ iż go iuż maſz krolem y kápłanem tám v Bogá Oycá RejPos [236]v, 119v, 222v; RejPosWiecz2 93v; Ty ſam Cżłowieká kázdego/ przez Swiętośći y náukę Słowá świętego/ o zbáwieniu iśćiſz ArtKanc H16.

iścić kogo w czym [w tym: kogo w czym od kogo (1), kogo czym w czym (2)] (12): iako nas ſamże then Báránek náſz iśćić w tym pewnemi ſwemi obietnicámi racży. RejAp 159, 177v; nas wſzytki piſmá y świątośći Páná tego ták w tym mocno iścią RejPos 356, 88, 177v, 211, 266v, 315v, 325v (9); zá grzech inſzego mytá nie máſz/ ták iáko Páweł ſwięty nas w tym iſtotnie iśći/ iedno pomſtá RejZwierc 131. Cf iścić kogo od kogo.

Ze zdaniem dopełnieniowym (14): RejKup 7; A tu dopiro pewnie cie iśći/ á pewnieć obiecuie/ iż ſie ná tym nic nie omyliſz/ iż wnidzyeſz do kroleſtwá iego ſwiętego. RejPos 190; Krociuchnemi tho ſłowy Pan nam záwiązáć á opowiedzyeć racżył/ iſzcąc iſtotnie/ iż tho żadnego nie minie/ ktho wierzy weń RejPos 222v, 119, 177v, [236]v, 266v, 269v (11); RejZwierc 197; WujNT 4.

W charakterystycznych połączeniach: iścić istotnie (2), mocno (a. mocnie) (2), nieomylnie (2), pewnie (3), zupełnie.

Szeregi: »iścić a obiecować« [szyk zmienny] (2): iuż będzyeſz żył żywotem wiecżnym/ ták iáko Pan obiecowáć racży. [...] ták iákoć to Prorok obiecuie/ á mocnie cie w tym iśći od Páná twego RejPos 211, 190.

»iścić i opowiedać« (1): pociechę w oſobie they pánny ſwiętey káżdemu wiernemu Páńſkiemu thu od Páná iścąc y opowiedáiąc RejPos 269v.

»iścić a stanowić« (1): Zadney inſzey nam zbroie/ żadnego inſzego ſtroienia ná ty hárcowniki náſze zoſtáwowáć nie racży/ iedno nas mocno w thym iściąc á ſtánowiąc/ ábychmy pokoy ſpołecżny/ [...] záchowywáli miedzy ſobą RejPos 334.

a. Potwierdzać (7):

iścić co [w tym: co komu (4), co czym (1)] (6): Słuchayże iáko nam tu ten Apoſtoł iſci to piſánie ſwoie iż ieſt pewne á nieomylne. RejAp 10v, 113v, 189v, 197 [2 r.]; RejPos 240v.

iścić w czym (1): KTo tu chce Bogu ſłużyć żywąc w pobożnośći/ muśi nędze vżyć y zamutkow dośći/ być wſzem w nienawiśći/ iák w Ewánieliey ſam Pan Krystus iśći. ArtKanc K.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): Tu iuż Ian ſwięty ku końcowi przichodząc iśći á piecżętuie nam tho pewnemi ſłowy ſwemi/ iż tho ieſt wſzytko iſtotna prawdá co nam tu ná piſmie ſwoim zoſtáwić racżył. RejAp 189v, 10v.

Szeregi: »iścić a pieczętować« [szyk 1 : 1] (2): áby [Duch Św.] ich [apostołów, proroków pism] nie miał piecżęthowáć á mocno nam iśćić/ á zwłaſzcżá gdiż ſie iáſnie zgadzáią s pirwſzemi dekreti Páńſkiemi z dawná na ſwiát wywołánemi. RejAp 197, 189v.

»twirdzić a iścić« (1): ktore [dziwy] ty beſtie dwurogáte liſty y bułámi ſwemi twirdziły á iśćiły RejAp 113v.

2. Spełniać, wypełniać, urzeczywistniać, wykonywać [co] (21):
a. Dotyczy przysięgi, obietnicy, danego słowa [co] (16): MurzNT 21; ołtarze krwią nápoię/ Iſzcząc obietnicę ſwoię. KochPs 95; ZawJeft 19; ActReg 39; W ſwey pámięći wierney/ ſłowá ſwoie máiąc/ Wſzytko iśćić będźie/ wſzemu ſwoy kres dáiąc. GrabowSet T4v; SiebRozmyśl F3; ſam ſię do nieprzyiaćioł/ ſłowo ſwoie iſzcząc [...] wroćił. SkarKazSej 669a.

iścić komu (9): Krol Polſki tylko to powinien nam iśćić/ czego ſye w Przyśiędze ſwey podiął. OrzRozm E4, E3v, E4, Fv, S3v; RejPos 60; iśćiſz nam obietnice/ ktoreś ſpuśćił oycem náſzym SkarKaz 581a; PowodPr 14; WujJud B2v.

W charakterystycznych połączeniach: iścić obietnicę (4), przysięgę (2), słowo (2).

Szereg:»obiecować i iścić« (2): WujJud B2v; iáko to ludowi ſwemu obiecował/ y cżeſtokroć iśćił. PowodPr 14.
b. Dotyczy obowiązku [co] (3): A iżby tho doſkonáley pan ich isćił/ przyſięgą obowiązáli onego. LeszczRzecz A2v, A3.

iścić czego (z przeczeniem) (1): obawáiąc ſie tego/ áby kiedy on Krol ich/ [...] niechciał zániedbawáć onego ná ſię włożonego powinowácztwá iśćić/ poſádzili podla bokow iego [poczet Rad Koronnych] LeszczRzecz A3.

c. Dotyczy zarządzenia, ustaw [co] (1): Woiewodzé vſtáwy Staroſtowie niech iſczą [exequowáć maią JanStat 304] SarnStat 286.
d. Dotyczy prośby [co] (1): Ciebie wzywam/ Boże móy: ty iśćiſz me prośby KochPs 83.
3. Zabezpieczać [co komu] (2): IEſli ſie kto komu zápiſze którą rzecz wyſwobodźić álbo iśćić [evincerere seu ratificare, alias Ziśćić JanStat 549]/ á zápiſze ſie Roku nie odkłádáć: tákowy nie może proſtą chorobą Roku zwléc SarnStat 719, 770.
4. Wypłacać, uiszczać [co komu] (1): który Iurgelt [...] Pan Ian Kryſztoff Káſztellan ná ten czás Woynicki/ iśćić mnie raczy kożdy nowy rok przez Stároſtę ſwoiégo Iároſłáwſkiégo OrzQuin G4v.
5. Zjednywać, pozyskiwać [kogo komu] (2): Tego [Boga] bylo yſczicz ſobie Boć bez niego zle o tobie. RejKup Hv, z7.

Synonimy: 1. potwierdzać, zaręczać; 2. spełniać, wypełniać; 4. wypłacać; 5. pozyskiwać, zjednywać.

Formacje współrdzenne: poiścić, uiścić, ziścić; uiszczać, wyiszczać.

Cf ISZCZONY

IM