[zaloguj się]
[pdf]

JAŁOWICA (41) sb f

Oba a oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N jałowica jałowice
G jałowic(e) jałowic
D jałowicy
A jałowicę jałowice
I jałowicą

sg N jałowica (12). ◊ G jałowic(e) (12). ◊ D jałowicy (1). ◊ A jałowicę (7). ◊ I jałowicą (2). ◊ pl N jałowice (2). ◊ G jałowic (2). ◊ A jałowice (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Młoda krowa, która jeszcze nie rodziła cieląt; bucula, iuvenca Mącz, Calep, Cn; vitula Mącz; taura Calep; iunix Cn (41): BielŻyw 14; RejRozpr C4, H4; A drugi do komory pátrza s tyłu dzyury. A drugi po ſzelinie ſzuka Iáłowice RejWiz 70; UstPraw D2v, D3v; RejFig Bb7v; Weźmi mi iáłowicę trzećioletnią/ y kożę [!] trzećioletnią/ ſkopu też trzećioletniego BibRadz Gen 15/9; BielKron 401v; Iuvenca, Młoda krowá która yuſz bydło bierze/ yáłowicá. Mącz 179c, 27c, 500b; RejZwierc 111; BielSpr 70v; BudBib 3.Esdr 8/66; 4 woly yednę Ialowyczę, y Maczorkę ZapKościer 1584/42v; Calep 137b, 572b, 1049a; áby Zołniérze w ćiągnieniu zá wydatki ſwé kupowáli Wołu zá pułgrzjwny/ Iáłowicę zá ſzeſnaśćie groſzy/ Wieprzá zá wiárdunk SarnStat 901, 303, 903; CzahTr D3v; KlonFlis Cv; On ſpi; á tyś mu záiął ślicżną iáłowicę KlonWor 1.

W charakterystycznych połączeniach: zająć jałowicę; jałowica tłusta (2).

W porównaniach (2): Effráim (ieſth iáko) iáłowicá ktorą náucżono kocháć ſie wmłodźbie [Ephraim vitula docta diligere trituram] Leop Os 10/11; Abowiem Izráel ſthał ſię odpornym iáko iáłowicá nie okrocona [sicut vacca perversa]/ á wſzákoż ie Pan páść będzie iáko bárána ná rowninách. BibRadz Os 4/16.

Szereg: »wołkowie młodzi i jałowice« (1): Iako ſą wołkowie młodzi/ y iałowicze FalZioł V 64.
W przen (1): [Samson mówi do Filistynczyków o swojej żonie] Byſcie nie orali iáłowicą moią [Si non arassetis in vitula mea Vulg Iudic 14/18]/ nie zgádlibyſcie tego. BielKron 52.
a. O jałowicy ofiarowanej na oczyszczenie z grzechów wg obrządku starotestamentowego [Vulg Num 19] (12): Przypátrz że ſie/ dla łácnieyſzego rzecży tey wyrozumienia/ oney zakonney iáłowicy płowey która dla zgłádzenia grzechow ludu Izráelſkiego/ przed obozem paloná bywáłá CzechRozm 171v.
Wyrażenie: »popioł jałowice« = cinis vitulae PolAnt, Vulg (11): BibRadz Hebr 9/13; A kiedy mnieyſza niecżyſtość/ to ieſt/ mnieyſzy grzech/ tedy ie kápłan ocżyſciał wodą s popiołu Iáłowice żołtey. BielKron 36v, 36 [3 r.], 37, 37v, 38v, 43; CzechRozm 210v; Abowiem ieſli krew kozłow y ćielcow y popioł iáłowice pokropiony/ ſplugáwione poświąca ku oczyśćieniu ćiáłá iákoż dáleko więcey krew Chriſtuſowá WujNT Hebr 9/13.

Synonim: cielica.

Cf JAŁOWKA

LW