[zaloguj się]
[pdf]

JASPIS (30) sb m

jaspis (21), jaspisz (1), jaspid (1), aspis (6), aspisz (1); aspisz Murm; jaspis : jaspid : aspis RejAp (1 : 1 : 6); jaspis : jaspisz BibRadz (1 : 1).

a jasne.

Fleksja
sg
N jaspis
G jaspisu, jaspisa
D jaspisowi
A jaspis

sg N jaspis (18). ◊ G jaspisu (4) RejAp (2), BudNT, jaspisa (1) Leop. ◊ D jaspisowi (6). ◊ A jaspis (1).

Sł stp notuje, Cn: jaspid, Linde XVIII w.

min. Kamień półszlachetny, jedna z odmian kwarcu, różnobarwny, nieprzeźroczysty; iaspis Murm, Mącz, Calep, Cn; argenon, iasponyx, onychiponyx, onychipuncta Cn (30): Wplątnął ſie mu [kurowi] miedzi nogi/ Iáſpis kámień bárdzo drogi. BierEz M2; Murm 122; ieſtliby kto nalazł Iaſpis zielony/ á wnimby był krzyż/ thedy ma taką mocz iże ktoby gi przy ſobie noſił/ thedy takowy nie może nigdy vtonąć. FalZioł IV 54d, +8a, IV 54c; Pierwſſy fundáment [niebieskiego Jeruzalem] Iáſpis: wthory/ Sáfir: trzeći/ Kálcedon: cżwarty/ Smárágd: piąty/ Sárdonix Leop Apoc 21/19 [przekład tego samego tekstu: RejAp 183, WujNT Apoc 21/19], Apoc 21/19; BibRadz Ex 28/18, 39/11; Iaspis, lapidis preciosi genus. Iaſpis. Mącz 163d; SienLek 114v; Aſpis ieſt z zielonoſcią zmieſzány/ á Kriſztał bárzo przeźrocżyſty RejAp 182v, 183 [2 r.]; BudNT Apoc 21/18 [2 r.]; SkarŻyw 491; Calep 498b; WujNT Apoc 21/18, 19, s. 887 marg.

W porównaniach (8): á wzrok iego [siedzącego na majestacie] był podobien ku Iáſpidowi y ku Sárdinowi. RejAp 47v; to miáſto było wielkie/ było mocne/ á było iáko Aſpis á kriſztał bárzo iáſne. RejAp 182, 181, 181v, 182v; BudNT Apoc 21/11 [2 r.]; WujNT Apoc 4/3.

W charakterystycznych połączeniach: jaspis zielony; karnień jaspis (7).

Wyrażenie: bibl. »jaspis kryształujący, kryształowaty, na kształt kryształu« = lapis iaspidis sicut crystaUum Vulg (1 : 1 : 1): RejAp 181; A świátłość iego podobna kámykowi drogiemu iáſpiſowi iako krzyſtał świecącemu [tanquam lapidi iaspidi cristallizanti]. (marg) wł: nadroſzemu iáſpiſowi kriſztałuiącemu. (‒) BudNT Apoc 21/11; WujNT Apoc 21/11.

KCh