[zaloguj się]
[pdf]

JASZCZORCZY (27) ai

jaszczorczy (26), jaszczurczy (1) Calep.

-rcz- (25), rc- (2) StryjKron.

a jasne, o pochylone.

Fleksja
sg
mNjaszczórczy nNjaszczórcz(e)
Gjaszczórcz(e)go G
Djaszczórcz(e)mu D
Ajaszczórczy A
Ijaszczórczym Ijaszczórczym
L Ljaszczórczym
Vjaszczórczy V
pl
G jaszczórczych
I n jaszczórcz(e)mi, jaszczórczymi

sg m N jaszczórczy (5). ◊ G jaszczórcz(e)go (1). ◊ D jaszczórcz(e)mu (1). ◊ A jaszczórczy (3). ◊ I jaszczórczym (5). ◊ V jaszczórczy (5). ◊ n N jaszczórcz(e) (2). ◊ I jaszczórczym (1). ◊ L jaszczórczym (1). ◊ pl G jaszczórczych (1). ◊ I n jaszczórcz(e)mi (1) BielKron, jaszczórczymi (1) StryjKron.

Sł stp brak, Cn: jaszczurcy, Linde XVI – XVIII w.

Przymiotnik od „jaszczorka”; pochodzący od jaszczurki, należący do jaszczurki; viperinus Mącz, Calep (27): Iaſzcżorcże Layno fleki żołthe y piegi na twarzy ſpądza precż. FalZioł I 144c, I 87b, IV 15a; [Sarmacyja] Przezwaná ieſt po Grecku Sauromácią od ludzi z Iáſzċżorcżemi ocżymá/ bo Sauros po Grecku Iáſzcżorká/ Ommá oko. Może ſie też rozumieć od ſtráſzliwych ludzi/ bo przed tymi ludźmi wſzytká źiemiá drżáłá BielKron 335; Mącz 498c; StryjKron 110; Calep I127a.

W charakterystycznych połączeniach: jaszczorcze łajno, mięso, oczy (2).

W porównaniu (1): Fáłſz ieſt podobny iáſzcżorcżemu iádowi. LubPs D2 marg.

Wyrażenie: »jad jaszczorczy« [szyk 3 : 1] (4): FalZioł I 87b; LubPs D2 marg; fałecżny ięzyk/ [...] piſmo zowie/ iádem iáſzcżorcżym RejPos 254; W poſrzodku nieprzyiaćioł mieſzkam niebeſpieczny/ [...] Ktorzy iádem Iáſzczorcym máżą ſtrzáły ſwoie StryjKron 105.
W przen (4):
Wyrażenia: »jad jaszczorczy« = venenum aspidum Vulg [szyk 3 : 1] (4): WróbŻołt 139/4; Yad yáſſcżorcży pod wárgámi ſwemi záwżdy máyą/ A vſtá ſwe złorzecżeńſtwem ſrogim nápełnyáyą LubPs Dv; RejPos 251: Tenći ſie iáſzcżorcży iad w tych y dziś znáyduie/ Ktorym ſproſna ſwawola ták bárzo ſmákuie. HistLan B3.
Przen: Obłudny, podstępny, faryzejski, niegodziwy (13): á ſtrzeżśćie ſię iáżcżorcżych heretyckieh rozmow/ nie mieyćie z nimi nie ſpolnego CzechEp 44.
Wyrażenie: bibl. »rodzaj, narod, nasienie jaszczorcze (-y)« = genimen vipereum a. progenies viperea a. viperarum Vulg [szyk 9 : 3] (6 : 4 : 2): SeklKat Q2; KrowObr C3; zá ktorym [antychrystem] tákowym iáſżcżorcżego rodzáiu przewodnikiem ſlepBibRadz *2v, I 2d marg; BielKron I37v; A ty záwżdy zwał [św. Jan] narodem iáſzcżorcżym/ ktorzy nie wierzyli ſłowom iego/ iedno záwdży [!] iákiemi dziwy á iákiemi znáki chcieli podpieráć wiáry ſwoiey. RejPos 9 37; A ták dziwnych á dziwnych naidzieſz ſztuk w tym iáſzcżorcżym naſięniu/ ktoremi kąſáią á ſzcżypią nie tylko páná ále y wiele ludzi/ á nákoniecz y fámi ſiebie. RejZwierc 50v; WujNT Matth 3/7, 12/34, 23/33, Luc 3/7.
Szereg: »zmijowy albo jaszczorczy« (1): Kryſtus iáko ie zowie [...] ſluchay? Złodzieie/ lotrowie/ ſlupy y groby pobieláne/ narod zmiiowy álbo iáſztzorcy/ ſynowie wſzelkiey przewrotnośći KrowObr C3.

Cf JASZCZERZYCZY

KCh