[zaloguj się]
[pdf]

APOPLEKSYJA (22) sb f sg t

a nagłosowe pisane dużą literą 19 r. jasne; koncowe a pochylone; teksty nie oznaczają é, prawdopodobnie e jasne (tak Cn); o jasne.

Fleksja
sg
N apopleksyjå
G apopleksyj(e)j
D apopleksyji
A apopleksyją
I apopleksyją

N apopleksyjå (10). ◊ G apopleksyj(e)j (3). ◊ D apopleksyji (1). ◊ A apopleksyją (1). ◊ I apopleksyją (7).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

lek. Wylew krwi do mózgu, połączony z utratą przytomności i częściowym lub całkowitym bezwładem ciała, często też z utratą mowy; nagła śmierć [apoplexia ‒ kiedy wszytko powietrzem zarażone ciało jest Murm 68; apoplexia sive apoplexis – powietrzne zarażenie, albo zabicie, gdy wszystko ciało zmartwieje, albo też część a członek który ciała Mącz 12d; apoplexia ‒ zarażenie szlakiem, powietrzem Calep; apopleksyja, nagła śmierć, szlak, ruszenie powietrzem zupełne niektorzy zową – apoplexia, resolutio membrorum totius corporis, attonitus stupor, sideratio, ictus sanguinis, solstitialis morbus, patagus Cn] (22): nietrzeba mu ſie bać nagłey ſmierci/ ktorą zową lekarze Apoplexia. FalZioł I 125b; Apoplexija/ tho ieſt nagła ſmieć [!] FalZioł V 57a, I 2c, 22d; Cżemu ſie ſlinią ludzie wielką niemoc cirpiąci, albo też Apoplexią, to ieſt zapamiętanie GlabGad C6; wſzakoż gdi ieſt zbytek krwie tedy ſie widzi iakoby kto dławił albo przyległ w ſpaniu, á to ieſt poſeł Apoplexiey GlabGad L4; Apoplexia, to ieſt niemoc zapamiętania ſamego ſiebie która bywa z zaduſzenia mozgu GlabGad L6v, C6v, H2v, I3v; Thak w noci weſpiącki, niemoczą kthorą zową Apoplexia zdechł nagle [Athila] MiechGlab 57, nlb 11; Krzeſomyſl Kſiążę vmárł Apoplexią z troſki BielKron 321v, 156v, 184v, 189v, 400v; TA niemoc kthorą zową Apoplexya/ możem po polſku rzec zmartwienie: (marg) Apoplexia zmartwienie (‒) Abowiem tháko człowieká záraża/ iż nagle vmrze SienLek 60v; RejZwierc 160; SkarŻyw 392.
Szereg: »paraliż albo apopleksyja«: która [mowa] ginie dla paraliżu albo apoplexijey FalZioł I 63c.

Synonimy: »nagła śmierć«, paraliż, zapamiętanie, zmartwienie.

KK