[zaloguj się]
[pdf]

ARKABUZ (27) sb m

arkabuz (23), harkabuz (4); arkabuz LibMal, RejWiz (2), BielKron (4), BielSat (3), RejPos, RejZwierc (4), BielSpr (4), KochPieś, KochSz, WerGośc, PudłFr; harkabuz ModrzBaz ModrzBaz, WyprPl (3).

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N arkabuz arkabuzy
G arkabuza arkabuzów
A arkabuz arkabuzy
I arkabuz(e)m arkabuzy, harkabuzami

sg N arkabuz (1). ◊ G arkabuza (1). ◊ A arkabuz (5). ◊ I arkabuz(e)m (4). ◊ pl N arkabuzy (2). ◊ G arkabuzów (7) -ów (1), -(o)w (6). ◊ A arkabuzy (3). ◊ I arkabuzy (3) RejWiz, BielSpr, WyprPl; harkabuzami (1) ModrzBaz.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Dawna ręczna broń palna; fistula bellica procul tela iaciens, fistula ferrea ignivoma gestatoria Cn [archabusa pyxis, archibusus Łac śr] (27): Item zeznal yſz ma v Roginy wſkrzethuskyego domv na Zawadach arkabuſz y kord LibMal 1544/192v; RejWiz 166, 192; W Wieluniu będąc ſtrzelono ná iey ſyná krolewicá z árkábuzá niewiedząc kto BielKron 316v, 313, 316, 334 [idem WerGośc 232]; BielSat G3v, M4, N2v; Ieſli pan zwaycá/ vźrzyſz każdego z árkábuzem około niego RejPos 245v; RejZwierc 16v, 79, 97v; Iáńcżárowie drudzy miáſto łuku Arkábhzy noſzą BielSpr 51v, 25 [2 r.], 71; KochPieś 21; KochSz A2; A to ón [Dawid] nie ſzedł zbroyno/ ani z hárkábuzy/ Przedśię polégł od niego on Goliath duży. WyprPl A3v, Bv, C3v; WerGośc 232; PudłFr 78.
Szereg: »pułhak abo harkabuz«: [ludzie] popiſuią się iáwnie z tą [...] Rzecżypoſpoliiey wielce ſzkodliwą nierownośćią/ cżyniąc się nád drugie ludźi zwierzchnieyſzemi [...] doſtátkiem oręża/ pułhakámi ábo hárkábuzámi [bombardis] ModrzBaz 19.
W przen: tám dziwne árkábuzy záwżdy we łbie hueżeć muſzą. RejZwierc 100v.

TZ