[zaloguj się]
[pdf]

ARMATA (25) sb f

Pierwsze i trzecie a jasne, drugie pochylone, w tym á BielSpr (1), a : á BielKrom (1 : 1), GrabPospR (3 : 1).

Fleksja
sg pl
N armata armaty
G armaty
D armacie
A armatę
I armatą

sg N armata (3). ◊ G armaty (4). ◊ D armacie (1). ◊ A armatę (3). ◊ I armatą (3). ◊ pl N armaty (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Flota; classis Calep; castra navalia, classis Cn (14): Przyſzły potym Luzytáńſkie okręty do Kánonoru [...] máiąc dobrą ármátę przeciw pogánom BielKron 459v, 449; Franciſkus Cardinał Weneckiey Armaty Hetman [...] ſam práwie ich przewiozł w ſwoichże okrętách StryjKron 602, 66 [2 r.], 121 [2 r.]; SarnStat 106.
Wyrażenia:»armata morska; morska armata« (1 : 1): Nauarchus ‒ Hetman nad morską armatą. Calep 690a, 204a.

»armata wodna; wodna armata« (2 : 1): Bo ſię do Włoch z Armatą wodną wten czás Baiazet gotował StryjKron 722, 41, 120.

»wielka armata«: [Ingerus] gdy z wielką Armatą ciągnął do Konſtantinopolá wodną bitwą był poráżon od Romaná Ceſárzá Konſtantinopolskiego StryjKron 121.

2. Rynsztunek wojenny, broń (8): StryjKron 787; Rozney ármaty żołnierz/ do potężnego boiu potrzebny GrabPospR Kv; Armátę zaś ſwą y prochy każdy táki wypráwiony/ ktoryby nie zá robotniká wypráwiony był/ ále zá ſtrzelcá/ wźiąłby z ſkárbu Krolá Ieo M. GrabPospR M4, Kv, L; CzahTr F4, H2; ktorzy [wojska anjelskie] poydą rozſzykowáni iáko do bitwy/ y na nieprzyiaćiele Páná ſwego/ ze wſzytkim ryſztunkiem/ y ármatą/ y broniámi/ y ogromnośćią woienną. SkarKaz 6a.
3. Wojsko, zbrojni [armata Łac śr]: Potzal bel Stanislaw Karnkowſki Arcibiſkup Gnieznienſky mowic przećiwko onei Armacie PaprUp H3.
4. Rodzaj wozu wojennego używanego w starożytności (1): Bywáły też wozy ſzerokie o cżterzech kołách rozmáite/ iedny falcáty/ drugie ármáty. BielSpr 61v.
5. Strzelanina z jakiejkolwiek broni palnej (1):
Wyrażenie:»gęsta armata«: [mury] kul gęſty ármaty tam ſię pod cżás chronią. CzachTr H2.

Synonimy: 2. armatura, broń, zbroja.

TZ