[zaloguj się]
[pdf]

KLĘKNĄĆ (33) vb pf

Fleksja
inf klęknąć
praet
sg
3 m klęknął
f klęknęła, klękła
imperativus
sg
2 klękni
conditionalis
pl
3 m pers by klęknęli

inf klęknąć (2). ◊ fut 3 sg klęknie (5). ◊ praet 3 sg m klęknął (1). f klęknęła (2) RejFig, GórnTroas, klękła (1) RejPs. ◊ imp 2 sg klękni (2). ◊ con 3 pl m pers by klęknęli (1). ◊ part praet act klęknąwszy (19).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. klękać.

Ugiąć kolana ku ziemi, paść na kolana (33): á ktoryć będzye z ręki pił wodę chwytáiąc ięzykiem iáko pies/ toć ieſt leniwy/ każ mu z woyſká precż/ tylko ktory klęknie á ſchyli ſie do wody á pije/ ten niechay zoſtánie. BielKron 50; Ieslim winien ato broń swą dobywąm, zetniycieſz mie, y korda dobywszy kleknał ActReg 50; GórnTroas 74.
a. W celu wyrażenia pokory, czci i uwielbienia (głównie wobec bóstwa) (30): bo ile kroć klękła nogá moiá/ áż ſnadz bliſko ſmierći nigdy on ratowáć nieomieſzkał. RejPs 139v; Klekniſz wyſzei podnieſz głowę Mow trzy kroċ modly twé owe. RejKup m6; GroicPorz z4; RejFig Cc5v; á wſzyſcy ſpołu klęknąwſzy chwálili Bogá mowiąc ſpołu [Universi autem adorantes Dominum dixerunt ad eam Vulg]. BibRadz Iudith 13/20[22]; Gdzie w Sirádzu Przeor zakonu káznodziey wyſzedł proſząc Elbieſkiego Komendatorá/ [...] klęknąwſzy/ áby im klaſztorá niecháli ſpokoiem. BielKron 372, 370; WujJud 187; BudBib Iudith 13/20 [22]; BiałKaz G2; StryjWjaz D2, D2v; CzechEp 191, LatHar 701.

klęknąć u czego (1): Ale oná klęknąwſzy v nóg oycowſkich/ prośiłá y dla Bogá/ áby iéy po háńbę y lekkość chodźić nie dopuſczał KochWz 142.

klęknąć na co (1): iż gdy przedeń [przed króla afrykańskiego] ktory ma przyść/ muśi klęknąć ná źiemię/ á potym leść ná brzuchu miecąc źiemię záſię BielKron 450v.

klęknąć przed kim, przed czym (8): OpecŻyw 31; Leop Mar 10/17; KochWz 139; Przed naświętſzym Sákrámentem klęknąwſzy moẃ. LatHar 83; RejWiz 160v; Potym Krol klęknie przed Arcybiſkupem od Biſkupow k niemu przyprowádzony StryjWjaz D4v, D2v; WujJud 89.

W charakterystycznych połączeniach: klęknąć u nóg; klęknąć na ziemię; klęknąć przed arcybiskupem, ołtarzem, sakramentem.

Zwrot: »klęknąć na kolana« = ponere genua PolAnt [szyk zmienny] (8): na twé kolana Przed Ianem klekni/ a noſſki iego ſwiete potzaluy OpecŻyw 31; Leop Mar 10/17; BudNT Aet 20/36; á klęknąwſzy ná koláná [positis genibus]/ modlił ſię/ mowiąc WujNT Luc 22/41, Act 7/60, 20/36, 21/5, Aaaaaav.

Formacje współrdzenne cf KLĘCZEĆ.

Cf KLĘKNIENIE

ZCh