[zaloguj się]

KOMPLEKSYJA (42) sb f

c- (31), k-(11); sawsze -x-.

-o- (14), -ó- (2); -o- : -ó- Oczko (13 : 2); e jasne, a pochylone.

Fleksja
sg pl
N kompleksyjå kompleksyje
G kompleksyjéj kompleksyj
D kompleksyjéj
A kompleksyją
I kompleksyją
L kompleksyjéj

sg N kompleksyjå (2).G kompleksyjéj (24); -éj (6), (e)j (18).D kompleksyjéj (1).A kompleksyją (9).I kompleksyją (1).L kompleksyjéj (2).pl N kompleksyje (2).G kompleksyj (1) [zapis: -iy].

stp brak, Cn notuje, Linde XVIXVII w.

Określony całokształt budowy organizmu człowieka lub zwierzęcia i związane z tym usposobienie; temperament, charakter; complexio, constitutio corporis Mącz, Cn; affectio, crasis, habitudo a. qualitas a. temperatio a. temperatura corporis, membratura hominum, natura (corporis cognoscenda medico) Cn [complexiopłeć BartBydg] (42): Ale rocżni Barankowie ſrzednią maią complexią miedzy wilgoſcią Iagniąt/ á miedzy ſuchoſcią ſtarych owiecz FalZioł IV 2a; Też Baranięta nie trzebione nie thak ſą wilkie ani lipkie/ á tho dla ſuchey complexijey panuiączey w nich FalZioł IV 3a; mleko tego trucinę wygania/ Complexiją ſkażoną naprawia FalZioł IV 7c, IV 3a, V 2, 49v, 50v; Cżemu łyſi bywaią chytrzy, Bowiem łyſina vkazuie komplexią, to ieſt, ſłożenie przyrodzenia z kolery. GlabGad B2v, Bv, B7v, D5, H; W piyánym tho narychley poznawáią rádzi/ Ktora ſie komplexia w nim nabárzyey ſádzi. RejWiz 117v; Constitutio corporum quae alias complexio dicitur, Przirodzenie/ Complexią/ Pięć. Mącz 413b; KwiatKsiąż C3v, F; A iż téż ſą complexie/ któré ćiáło otworzyſtſzé/ á do potu ſkłonnieyſzé máią Oczko 20v; A zámiérzáią to więc Medicy mądrzy/ co cómplexiy ludzkich/ chorób/ y Cieplic świádomi Oczko 27; iż ten [sanguineus] w Cieplicách niéma nic czynić: gdyż/ kto ſye wtéy Complexiéy náyduie/ po polićie [!]/ álbo rzekę záwżdy zdrów bywa Oczko 33v, 16, 19v, 22, 26, 33v [5 r.], 34, [41]v; PaxLiz C2.

kompleksyja ku czemu (1): Przeto v kogo ieſt wielką á mięſiſta głowa znamionuie cżłowieka leniwego á złey complexiey ku rozumowi GlabGad B3v.

G sg + przymiotnik w funkcji przydawki charakteryzującej lub orzecznika (9): Krew dobrą mnożą/ zwłaſzcża młodim Ludziem ſuchey á ciepłey Complexiey FalZioł IV 2a, IV 3a; Ięzik ſubtilny tak iż ſnadno á czudnie ſłowa wymawia cżłowieka też dobrey miernoſci y komplexiey znamion. GlabGad O3, B3v, D4v; Ze ludźie którzy ſą lat śrzednich/ complexiey mocnéy [...] dłużéy śiedźieć máią/ niżli ći co ſłábi Oczko 27; LatHar 671; PaxLiz A2v.

W charakterystycznych połączeniach: ciepła kompleksyja (2), dobra (2), flegmista, harda, ludzka, mocna, skażona, subtelna (2), sucha (3), śliczna, śrzednia (2), zła (4).

Szereg: »kompleksyja, to jest przyrodzenie« (1): gdy taką [urynę] vyzrzyſz v zdrowego cżłowieka. Maſz wiedzieć iż taki ieſt flegmiſtey Complexijey/ to ieſt przyrodzenia flegmiſtego. FalZioł V 4.
W przen (1): in corpore Reip. membrum zbytnie wielkie psuie formam wszytkiey complexy [!] ActReg 141.
a. Prawdopodobnie wygląd zewnętrzny (1): A wyęcey ważył tego ſobye niż inſſe yáko Sylánioná y Párrázyuſá/ kthorzy komplexią álbo twarz álbo też ſámego Thezeuſá málowáli. GliczKsiąż N8.

Synonimy: płeć, przyrodzenie.

ZZa