[zaloguj się]
[pdf]

KONEW (57) sb f

-w miękkie. o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl du
N koneẃ konwie
G konwie, końwie, konwi konwiu
A koneẃ konwie konwi
I konwią konwiami
L konwi

sg N koneẃ (18). ◊ G konwie (7), końwie (1) SkarŻyw. ◊ A koneẃ (8). ◊ I konwią (2). ◊ L konwi (3). ◊ pl N konwie (1). ◊ G konwi (2). ◊ A konwie (9). ◊ I konwiami (4). ◊ du G (cum nm) konwiu (1) ZapWar 1524 nr 2315. ◊ A (cum nm) konwi (1) RejFig Ee3.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Duże naczynie do noszenia i przechowywania płynów; cantharus Murm, Mymer1, Mymer2, Mącz, Cn; cyathus Murm, BartBydg; capula Calep, Cn; guttus Mącz; batiaca, gemellar Calep; camella, capis, lepesta (a. lepistta), modiolus Cn (57): Iakom ya nyewszala [...] dwu convyv czenovich ZapWar 1524 nr 2315; Cantharus. eyn kan. Konew. Murm 151, 194; Mymer1 29; BartBydg 28; Wezmi kwiatkow [...]/ włoż ie do konwie czenowey á naley wina dobrego FalZioł I 77a, V 78v, 91, 94v; Mymer2 28v; LibMal 1544/92, 1546/114, 114v, 1547/128; RejWiz 66, 73v, 97v, 174v; RejFig Ee3; iuż ſłodu nie mamy/ Z oney konwie po troſze/ ſpołu nálewamy. RejZwierz 136v, 136v; WyprKr 52, 117 [2 r.]; BielKron 414v, 419; Mącz 34a, 139c, 150c; SienLek 190; RejZwierc 235v; WerGośc 224; Kufle lecą iáko grad: á drugi iuż ięczy/ Wźiął konwią/ áż mu ná łbie zoſtáły obręczy. KochPieś 21; BielRozm 27; Calep 125b, 162b, 449a; GostGosp 10; SarnStat 277.

konew czego (4): Kazał przynieść dwie konwi winá do koſciołá RejFig Ee3; BielSat C2; RejZwierc 241; Konew piwá z imbierem pod ſobą piáſtuiąc/ Popiją ſie kobiety BielRozm 18 [idem BielSat].

W połączeniach szeregowych (3): Dworzánie ſie też kręcą z rożny s piecżonkámi/ Z gárncy/ s kotły/ z bokłagi/ s koflmi/ y s konwiámi. RejWiz 167; Leop 4. Reg 25/14; BudBib Num 4/7.

W charakterystycznych połączeniach: konew cenowa (8), czysta, ([ilu]) garncowa (połgarncowa) (4), miedziana, mniejsza, srebrna (2), stołowa, wielka (2), złota; konew piwa (3), wina; do konwie cisnąc się, włożyć (2), wylać; z konwie nalewać; dać konew (3), lać, nosić, piastować (2), przynieść, ukraść (2), wziąć (zabrać, zbierać) (4); konwią wynosić, wziąć; z konwiami gonić się (2), kręcić się.

Przysłowie: Pij ſplugáwey końwie dobre wino SkarŻyw A4.
Wyrażenie: »winna konew« = oenophor(i)um Mymer1, BartBydg, Mymer2, Mącz (4): Mymer1 [292]; BartBydg 101; Mymer2 29v; Oenophorum, Winna koneẃ álbo ynſze naczinie/ którym wino noſzą Mącz 260c.
Szeregi: »flaszka i konew« (1): flaſchką y konew czenowa [...] vkradl ſchinkarcze yedney LibMal 1550/154.

»garniec albo konew« (1): gárnyec álbo koneẃ tym opływa/ czym yą przeleyeſz. KromRozm I B. [Ponadto w połączenia szeregowym 1 r.].

»koflik i konew« (1): Ziednałem ſobie [...] kofliki y konwie złote k ſłużbie/ áby do nich winá nálewano BielKron 79v.

Przen (3):
Zwrot: »konwie macać, muskać; o konew się pytać« = szukać wina (1 : 1; 1): Ale opilec ieſzcże niewie ieſli żyw á iuż znowu konwie podle ſiebie máca. RejZwierc 75v, 151, [223].
a. [Naczynie do destylacji płynow, alembik: Wodká rożana rozmáićie bywa dźiáłána/ bowiem niektorzy miewáią konew ołowną álbo cenową (ktorą zową allembik) Cresc 1571 498 (Linde).

Synonim: a. alembik.

Cf KONWICA

AŻ