[zaloguj się]
[pdf]

KOPAĆ SIĘ (19) vb impf

[Cf KOPAĆ BielKron 44v].

sie (16), się (3).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf kopać się
indicativus
praes
sg pl
3 kopå się kopają się
praet
pl
3 m pers kopali się
imperativus
pl
2 kopåjcie się
conditionalis
sg pl
3 m by się kopåł m pers by się kopali

inf kopać się (5). ◊ praes 3 sg kopå się (3). ◊ 3 pl kopają się (2). ◊ praet 3 pl m pers kopali się (3). ◊ imp 2 pl kopåjcie się (2). ◊ con 3 sg m by się kopåł (2). ◊ 3 pl m pers by się kopali (1). ◊ part praes act kopając się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII i XIX w.

1. Robić zagłębienia w ziemi, ryć, drążyć (18):
W przen (1):
Zwrot: »głęboko [do czego] się kopać« (1): A wſzákoż y tey dobrey myſli/ y tego pobożnego vżywánia wdzięcżnych cżáſow ſwoich trzebá ich dáley gdzieś vpátrowáć niżli tu co ſie tylko ocżom podoba á przed ocżymá ſie błyſzcży/ y nie thylko ich thu przed ſobą ná ziemi vpátrowáć trzebá/ głębieyby ſie do nich kopáć. RejZwierc 103.
a. Podkopywać się, wykonywać podkop mający ułatwić dostanie się do jakiegoś miejsca (16):

kopać się czego (1): Agere cuniculos, Kopáć ſie murów. Mącz 72b.

kopać się do kogo (2): Co pies záſzcżeka to ſie do okná porwie/ boi ſie by ſie ktho do niego álbo nie kopał/ álbo gdzie dziury nie ſzukał. RejZwierc 104; Ięli ſię kopáć do nich/ ięli ſię ſzáncowáć/ Koſze pleść/ draby ſwoie do ſzturmu ſzykowáć. KmitaSpit C4v.

kopać się przeciw komu (6): Náſzy takież kopáli ſie przećiw Turkom y prochy záſádzili BielKron 316v, 250v; BielSat N3v; według iey miáry kopáć/ nie w iednym mieyſcu ále w kilku/ ták iákoby obegnáńcy nie obacżyli/ przekáźiliby kopáiąc ſie przećiwko tobie. BielSpr 63, 64; BielSjem 40.

kopać się pod co (9): Złodzyey ſie pod dom kopa/ drugi oknem lezye RejWiz 94; kopáli ſie Thurcy pod báſzthy y wáły prochy záſadzáiąc. BielKron 316v; BiałKat 61; Ieſli ſie też kopáią pod mury/ párkány/ Kopayćie ſie przećiw nim/ pod mur álbo śćiány. BielSat N3v [idem BielSjem 40]; BielSpr 62, 64; BielSjem 40 [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: kopać się pod baszty, pod dom (2), pod mur (6), pod parkany (2), pod ściany (2), pod wały.

b. Okopywać się (1): Dla ludźi y dla koni przy rzece ſtánęli. Tám ſię kopáć/ tám koſze ſypáć záraz ięli. KmitaSpit B.
2. W funkcji strony biernej do „kopać”: być kopanym, drążonym (1):
Fraza: »doł się kopie« (1): im więtſzy by ſie doł kopał/ tymby więczey ziemie ná gorę wychodziło GórnDworz P2v.

Synonim: 1.b. szańcować się.

Formacje współrdzenne cf KOPAĆ.

Cf KOPANIE

ZZa