[zaloguj się]
[pdf]

KRUCYFIKS (19) sb m

c- (10), k- (9); -cy- (11), -ci- (8); -x (18), -kx (1); najczęstszy i najbardziej spolszczony zapis: krucyfix (9).

Fleksja
sg pl
N krucyfiksy
G krucyfiksa, krucyfiksu krucyfiks(o)w
A krucyfiks krucyfiksy
I krucyfiks(e)m
L krucyfiksie

sg G krucyfiksa (3) [w znacz. 1.], krucyfiksu (1) [w znacz. 2.]. ◊ A krucyfiks (5). ◊ I krucyfiks(e)m (3). ◊ L krucyfiksie (3). ◊ pl N krucyfiksy (1). ◊ G krucyfiks(o)w (1). ◊ A krucyfiksy (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Ukrzyżowany, przybity do krzyża (o Chrystusie); [crucifixus Łać śr] (3):
Wyrażenie: »obraz krucyfiksa« (3): KrowObr 113v; Y Athánáſius opiſuie cudo/ ktore ſie sſtáło z obrázem Crucifixá w Beryćie mieśćie. WujJud 46; y mowił do Chryſtuſa vkrzyżowánego przed obrázem crucifixá SkarŻyw 372.
2. Krzyż zwłaszcza z wizerunkiem Ukrzyżowanego; in crucem acti Christi imago, Christi in cruce pendentis vel exspirantis imago, signum Iesu Cruci affixi Cn [crucifixus, crucifixum Łac śr] (16): O Krucyfikxie y o inſzych Obráziech iako ie cżáruiećie. KrowObr 108, 107v żp, 114, 185v, 241, Ssv, Ttv; Modlitwá iey wſzytká byłá przed Crucifixem. SkarŻyw 160, 202, 461, 511; Crucifix przed ocżymá im [skazanym na śmierć] trzymáią/ áby nań pátrząc wſpomináli ſobie/ iáko ſrogą mękę báránek on niewinny/ ſyn Boży zá nas ćierpiał ReszHoz 122; ReszList 159 [2 r.], 161.
Szereg: »krucyfiks albo obraz ukrzyżowany« (1): w kożdym kośćiele wáſzym/ w pośrzodku krucyfix álbo obras vkrzyżowany/ ná nawyſſſzym mieyſcu ſtáwiaćie KrowObr 108.

Synonimy: 1. ukrzyżowany; 2. krzyż.

TG