Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KSIĄŻCZYNA

Następne hasło: KSIĄŻECZKI »

KSIĄŻECZKA (42) sb f

książeczka (10), książeczki pl t (29), książeczka a. książeczki (3); książeczka KochPs, Calep (3), GrabPospR, CzahTr (2), PaxLiz; książeczki ForCnR, Murm, Mymer¹, GroicPorzRej, BielKron, KwiatKsiąż (2), Mącz (4), GrzepGeom, KwiatOpis (2), CzechEpPOrz, KochFr, KołakCath, WujNT (4), SiebRozmyśl (5), KlonFlis, ZbylPrzyg; książeczka : książeczki KlonWor (2 : 1). [Kryteria kwalifikacji pl t cf KSIĘGA].

kś- (14), kſ-, ks- (12), x- (10), kx- (6).

e oraz a jasne.

Fleksja

	sg	pl	du
N	książeczka	książeczki
G		książeczek
D		książeczkåm, książeczk(o)m
A	książeczkę	książeczki	książeczce
I	książeczką	książeczkami
L		książeczkach

sg N książeczka (4). ◊ A książeczkę (1). ◊ I książeczką (2). ◊ pl N książeczki (10). ◊ G książeczek (3). ◊ D książeczkåm (1) GroicPorzRej, książeczk(o)m (1) CzahTr. ◊ A książeczki (15). ◊ I książeczkami (1). ◊ L książeczkach (3). ◊ du A (cum nm) książeczce (1) CzahTr A3v.

Składnia przydawki: te książeczki napisana (1) KołakCathOkuń A2.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Znaczenia

Dem. od „książka” (42)

Dem. od „książka” (42):

1. Od znacz. ‘dzieło pisane lub drukowane w postaci zszytych kart papieru lub (w starożytności) zwoju papieru (pergaminu)’; enchiridion Mącz, Calep; opusculum Mącz, Cn; libellus Calep, Cn (31): tám rodziny doſyć mam/ Co przemogę to im rozdam/ Was ſwoiey prace kſiążecżki/ Zá iedny vpominecżki BielKom A4v; GroicPorzRej C4; BielKron 345v; GrzepGeom B2v; iżem około tey Lifflándckiey źiemi ſzerſze y doſtátecżnieyſze ięzykiem Polſkim Kxiążeczki vcżynił. KwiatOpis A2v; CzechEpPOrz **v; KochFr 16; Calep 599b; do wiecżney pámięći [...] ludzkiey podáiąc/ te kxiążecżki przez P. Stániſłáwá Iáćwięzyuſzá Kołakowſkiego nápiſáną/ wydrukowáć dałem KołakCathOkuń A2; SiebRozmyśl A3, A3v; Co też W. M. mnie wielce łáſkáwym y miłośćiwym Pánom y bráćiey oſobną Kśiążecżką do wiádomośći podam. GrabPospR Lv; CzahTr A3v; KlonFlis A2v; Kśiążecżká tá ktorąm názwał WORKIEM IVDASZOWYM, y ktorąm ták w dorywcżą piſał máiąc co inſzcgo przed ſobą: zámyka w ſobie wiele nieprzyſtoynych ſpoſobow nábywánia mizerney máiętnośći. KlonWor ded **2, ded **2, **4; Nie gniewayćieſz ſię proſzę moię miłe Pánie/ Ze ia te wáſze ſtroie w tych Xiążęczkách [!] gánię. ZbylPrzyg B4.

książeczka czego [= o czym] (1): [Papież Grzegorz XIII] Pielgrzymom benedictiae cżęfte dawa/ Agnus Dei, y kſiążecżki doctrinae Chriſtianae dáruie. ReszList 187.

książeczka o czym (2): ForCnR Av; Przyſzły mi ku ręku Kxiążecżki o Lifflándckiey źiemi/ nieták wielkie/ iáko moim málutzkim zdánim potrzebne KwiatOpis A2v.

Tytuł (1): Xiążecżki roſzkoſzne á wielmi vżytecżne o poććiwym wychowaniu y w rozmáitych wyzwolonjch naukach cżwicżeniu Krolewskich/ Xiążęcych/ ſlacheczkich/ y inſzich ſtanow dziatek/ do Vbertina ná cen cżás Xiążećia [!] Padewskiego Laczinskim iężykiem napiſane. KwiatKsiąż kt.

W charakterystycznych połączeniach: książeczki napisane (2), traktują [o czym]; książeczki pisać, uczynić; w książeczkach napisane (opisane) (2).

Wyrażenia: »mała, maluchna, maluczka książeczka« = opusculum Mącz; enchiridion Calep [szyk 5 : 3] (6 : 1 : 1): KwiatKsiąż A4v; Enchiridion, Rękoyeść/ álbo co ynſzego/ co ſie w ręku nośi/ Xiążecżki máłé/ też kordźik/ Yáyak/ Deczká. Mącz 103c, 265a; Calep 362b; Y ták ćieſząc ſie/ nápiſáłám oto té máłe kśiążeczki/ o niewinnéy męce Páná Zbáwićielá náſzégo SiebRozmyśl Av, Av [2 r.]; PaxLiz A2v.

»książeczki nabożne« (1): kſiążecżki nabożne/ modlitwy/ páćiorki/ obrazki odchodzącym [pielgrzymom] dawáią ReszHoz 120.

2. Od znacz. ‘zszyte w tomy akta różnych władz i urzędów, najczęściej sądowych’ [pl t] (6):

W przen (4): miał [anioł] w ręce ſwey kſiążeczki otworzone [libellum apertum] WujNT Apoc 10/2; Y poſzedłem do ániołá/ mowiąc mu áby mi dał kśiążeczki [librum]. WujNT Apoc 10/9, Apoc 10/8, 9.

a. Od znacz. ‘rejestr, notatnik, spis’; pyctatium, tabella Mącz (2):

Wyrażenie: »małe książeczki« (2): Pyctacium, Máłe xiążeczki/ regiſtrek/ tabliczká. Mącz 333d, 438a.

3. Od znacz. ‘wydzielona przez autora lub wydawcę część dzieła, tom, rozdział’ (2):

W połączeniu z liczebnikiem głównym (2): Y teraz ći z Libanu nioſę Dawidowé Złoté gęśli/ á przy nich Polſkie pieśni nowé: Pſałtérzá pięć Kśiążeczek KochPs 2; Ia tedy izem cżáſowi podcżás prozno vpływáć nie dawał/ vżywáiąc zabawek rozmáitych/ nápiſałem dwie kſiążecżce nie Poetickim/ ále proſtym Zołnierſkim wierſzem mym/ Rycerſkim ludźiom CzahTr A3v.

*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Murm 188; Libellus. Buchleyn. Kxiążecżki. Mymer¹ 10v; Codiculus – Kſiązeczka. Calep 210b