[zaloguj się]
[pdf]

KTORYŻ (428) pron

W pisowni rozłącznej: ktory że (5).

-ó- (19), -o- (3); -o- MurzHist (2); -ó- : -o- MurzNT (3 : 1).

Fleksja

sg m N któryż (135). ◊ G którógóż (26); -é- (4),-(e)- (22); -óż (1), -oż (1) MurzNT (1 : 1), -(o)ż (24). ◊ D któr(e)muż (22). ◊ A pers którégóż (16); -égo- (3), -(e)go- (13); -óż (1), -(o)ż (15). subst któryż (11). ◊ I którymże (4), któr(e)mże (1); -ym- (1), -em- (1) BielŻyw (1 : 1). ◊ L którymże (4). ◊ V któryż (2). ◊ f N któråż (29), któr(a)ż (22). ◊ G któr(e)jże (3), któryż (1) GórnRozm. ◊ D któr(e)jże (4). ◊ A którąż (21). ◊ I którąż (4). ◊ L któr(e)jże (2). ◊ n N któréż (18); -éż (1), -(e)ż (17). ◊ G którég(o)ż (9); -é- (1), -(e)- (8). ◊ D któr(e)muż (1). ◊ A któreż (7); -eż (1), -(e)ż- (6). ◊ I którymże (1) OpecŻyw, któr(e)mże (1) Diar. ◊ L którymże (4). ◊ pl N m pers którzyż (21) [w tym: -rzi- (2)], któryż BielŻyw (2). subst któreż (25); -eż (4), -(e)ż (24). ◊ G którychże (5). ◊ D którymże (2). ◊ A m pers któr(e)ż (2) BielŻyw, WujNT, którychże (1) CzechRozm. subst któr(e)ż (16). ◊ I m któr(e)miż (1). f któr(e)miż (1). ◊ L którychże (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Znaczenia
I. Zaimek przymiotny „który” wzmocniony partykułą „-ż(e)”; qui Mącz; ecquisnam Cn (342):
1. Względny (178):
A. Wprowadza podrzędne zdanie przydawkowe (70):
a. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego bezpośrednio [w tym: zdanie przydawkowe w stosunku do rzeczownika określanego w postpozycji (39), w antepozycji (1)] (40): każdy ſznych na placzw wſchrankw naſchego dworv, ktoryz ym bandzye vkazan [...] biczy ma na ſzwym konyw MetrKor 26/62v; BierEz F3; OpecŻyw 10, 54, 60v, [155], 164, 191; PatKaz II 24, 46, 51v; PLato [...] ſie narodził, z oicza Ariſtona, á z matki Perictoniy, ktoraż od Solona mądrego była poſzła. BielŻyw 78, 38, 96, 113, 114, 119 (10); BielŻywGlab nlb 15; GlabGad Fv; MiechGlab ktv, 27; MurzHist 13; áby go Pan Bog racżył obronić od ſprzećiwnikow iego/ ktorzyſz na on cżás ták ſie byli przećiwko iemu vſádzili LubPs G3; HistRzym 44v; Ale wracáiąc ſię do rżeczy od ktoryżem odſtąpił [...] wſpomnię y owe wykrętniki GórnRozm Hv; CzahTr E3v.

Połączenie: »ktoryż to« (9): aby czlouyeka odkupyl ktoregoſch to podczaſem ſtworzycz myal PatKaz II 30, 55, 58v, 74; BielŻyw 123; Mącz 363c, 493c; Ktoryż tho był vkrzyżowan/ wſtał ieſt z marthwych wſzechmogący Pan ArtKanc E19v, E9.

α. Rzeczownik określany ze zdania nadrzędnego powtórzony przy „któryż” (1):

Połączenie: »ktoryż to« (1): KAmphora ieſth ziele s ktoregoż to ziela wyſącża ſie iakoby żiwicza FalZioł I 70b.

b. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy (1): ſwą ſkaze wzięło/wſſyſtko przyrodzęnie ludzkie/ zazdrośćy Diabelſkiey. (‒) Ktoryſz tento grzech ſam ſpłoł [!] (kust) dzy (‒) SeklPieś 31.
c. W odniesieniu do zaimka przy rzeczowniku. Zdanie przydawkowe objaśnia osobę, przedmiot lub zjawisko wyrażone przez rzeczownik, a wskazane, wyodrębnione lub uogólnione przez odpowiedni zaimek [w tym: poza α. zdanie przydawkowe w stosunku do zaimka z rzeczownikiem zawsze w postpozycji] (22): OpecŻyw 29, 187v; [wesele] ſpoczączya tey myley panny ktorąſch ym wzwyaſtoual anyol/ gabryel PatKaz II 75v, 82v; BielŻyw 124, 150, 152; áby thwe dzieći bogowie záchowáli tákowey złey przygody/ w ktoreyżem ia ieſt nine HistRzym 21, 2v, 35v.

Połąezenie: »ktoryż to« (5): przydzye wrychle ta panna ktoraſz to porodzy boga PatKaz II 57v, 56 [2 r.], 57; dáwa nas ku wychowániu rybithwowi/ ktory ieſt káżdy práłat/ ktoryż to ma wychowáć grzeſznego cżłowieká w dobrych vcżynkách HistRzym 40v.

α. Z zaimkiem w drugiej części zdania nadrzędnego oddzielonej od rzeczownika interponowanym zdaniem przydawkowym [w tym: niezgodność rodzaju gramatycznego zaimka z rzeczownikiem (1)] (3): Bijas ſwą opatrznoſoią nie doſtatek ktoriż w mieſcie mieli tak to naprawił. BielŻyw 14; oto iuż ſława ktorążem przez mądroſć á panowanie miał, ta przeſtała BielŻyw 163.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (1): KROlowi nád wſzemi krolmi, á Pánu nád pány/ ktoryż on ſam nieśmiertelność ma/ iemuż bądź cżeść y chwałá wiecżna. ArtKanc VI3.

β. Rzeczownik określany ze zdania nadrzędnego powtórzony przy zaimku „któryż” (4): thego rokv nyemaczie nam thich vpomynkow. ſlothich. y ſvkyen prziſilacz ktoresz vpomynky opyſſane ſą wthim naſzim lyſczye LibLeg 10/97, 11/84, 86v.

Połączenie: »ktoryż to« (1): modlyly ſyą [...] aby [Bóg] raczyl tą panną na ſzwyath dacz ktoraſz to panna ma porodzycz zbauyczyela PatKaz II 60.

d. W odniesieniu do przydawki przymiotnikowej lub liczebnikowej przy rzeczowniku. Zdanie przydawkowe zawiera rozszerzenie lub uzupełnienie jej treści; zawsze w postpozycji (7): BierEz O4v; Má wielki ij pożytecżny cżyſcietz cirpliwy cżlowiek/ ktoryż cirpiątz krzywdy ij mierżącżki/ więcéy żaluie ijnſſégo zloſci/ niżli ſwe krzywdy OpecŻyw 191; Przyſzedłem pothym ku trzećiemu obrázowi ktoryż miał płaſzcż złoty HistRzym 3, 3v.

Połączenie: »ktoryż to« (2): przetoſz [Panna Maryja] ſzwyeczyla wzyuoczye ſzwyątey anny yako nayaſznyeyſcha gwyazda/ ktoraſz to daua ſzwyatloſzcz ſzwyatu s ſyebye PatKaz II 82v; FalZioł [*7]v.

α. Rzeczownik z połączenia z przydawką ze zdania nadrzędnego powtórzony przy zaimku „któryż” (1): Bo tznoty/ a grzechy ſtátz ſpolem niemogą w ſertzu cżyſtem/ ktorym że ſercem cżlowiek widzi boga milego OpecŻyw 37.
B. W funkcji zaimka wskazującego (108):
a. Wprowadza zdanie rozwijające pozornie przydawkowe, niekiedy uwagę nawiasową (45):
α. W odniesieniu do rzeczownika ze zdania poprzedzającego: i (a) ten, on (32): [Jezus] poſlál kniéy [ku Pannie Maryjej] aniola/ ktoryż ią od niego vcżliwie pozdrowil rzekątz OpecŻyw 177v, [27]v, 140, 153v, 166v; PatKaz II 81v; Then [Solon] Atenſkim panom wyborne vſtanowił prawa (ktoreż potim rzymianie odnich wziąwſzi imi ſie ſprawowowali [!]) BielŻyw 5, 1, 55, 63, 77, 107, 111; GlabGad A2v, A7, B6v, E2v; poleżawſzy oſm dni w Bolcziſku na morawę ſie vdali, ktorąż więcey niż przez czały mieſiącz miecżem y ogniem puſtoſzyli wolno. MiechGlab 14, 18; wſtąpni ponyedzialek ſnym odeſchla wnoczi thu do poznanya skthoraſz weſzpolek y ſchathamy thu ieſth pogiman LibMal 1548/138v; SeklPieś 31; Leop 1.Esdr 6/5; BielKron 78v; ymię sławnego zápáśniká z Crotá/ który cáłego wołu nośił/ któregoż ná oſtátek pięścią zábił. Mącz 221c; HistRzym [2] [2 r.].
1) Odnośny rzeczownik lub jego synonim ze zdania poprzedzającego powtórzony przy zaimku „któryż” w zdaniu rozwijającym (6): Tu rozmyſlay [...] ijch [aniołów] z bożégo narodzeniá weſole radowanié/ ktoreż weſele też nám pán buog da po tym żywocie OpecŻyw 16v, 37v; MiechGlab 1.

Połączenie: »ktoryż to« (3): PatKaz II 58v; BielŻyw 12; przyſli aże do Połowczow/ ktorzyſz to Połowcży był lud przy brzegu morza Euxinum MiechGlab 2.

β. W odniesieniu do imiesłowu lub liczebnika ze zdania poprzedzającego z odpowiednim rzeczownikiem przy „ktoryż” (2):

Połączenie: »ktoryż to« (2): ieſt [ryż] ſmaku nieczo cirpniączego/ ktorąż to cierpnoſcią trzewa zatwardza FalZioł III 25c; Wſzakże tha iednoſć/ z cżymkolwie ſie złącży dwoie cżyni/ ktoraż to dwoicza pocżątok wſzelkiego mnożenia ieſt wezwana KłosAlg A2.

γ. W odniesieniu do czynności albo sytuacji przedstawionej jednym lub więcej czasownikami w tekście poprzedzającym zdanie rozwijające. Zawsze z odpowiednim rzeczownikiem (najczęściej odsłownym) wyjątkowo z odpowiednim przymiotnikiem w połączeniu z obojętnym rzeczownikiem przy „ktoryż” (11): Wól też ij oſiel boga znaiątz/ do iaſli przyſtąpili/ iakoby zwierzęta rozumné/ na kolana ſwé poklęknęlij/ przez ſwé noſdrzé dychaiątz ſyna bożego z ziębionégo/ parą ſwą zagrzewali. O ktorym że ſyna bożégo narodzeniu vbogiem/ Biernát ſwięty mowi OpecŻyw 15v, 58v; BielŻyw 68, 100; Roku cżterzy cżęſci ſą/ ktoregoſz rozdziału pocżątek ieſth Sloncze ſwem biegiem pod dwanaſcie znamion niehieſkich. FalZioł [*8]v; WróbŻołtGlab A5; Nyklya pruſcziriego ſyna ſkoſzczyana namowyel ſſoba precz za kthoraſch Namowa then tho Nykyell ſyedm grzywyen pyenyedzi Mathcze ſwey wzyall nad yey wyadomoſcz LibMal 1548/139.

Połączenie: »ktoryż to« (4): BielŻyw 114, 124; o tym nawięcey ma być naſze myſlenie y żądza, żebyſmy ſie zawſze radzili o rzecżach pocżciwych [...] ktoreyżeto rady nawięcey doſtaniemy, cżytaiąc a wpamięć ſobie bierząc piſma, dzieie, y też mądre nauki BielŻywGlab nlb 15; WróbŻołtGlab A3.

b. Wprowadza zdania rozwijające z odcieniem zdań przeważnie podrzędnym okolicznikowych (12):
α. Okolicznikowego przyczyny: bo ten, on (4): OpecŻyw 43v; ta myla panna yeſth zwyecznoſzczy poſzwyączona/ y ſtala ſyą koſzczyolem boſkyem ktorąſz poſzwyączyl nayuyſſy byſkup oczyecz nyebyeſky zwyecznoſzczy ſwey PatKaz II 39v; wzglądáiąc ná morze płákałá ſwey miłey matki/ ktoraż byłá do morzá wrzuconá/ á oycá ſwego ktoryż po morzu w żáłośći błądził. HistRzym 18v.
β. Wprowadzającego uzasadnienie, rację lub przesłankę dla twierdzenia lub sądu wyrażonego w zdaniu poprzedzającym: jako że; skoro ten, on (4): Rzeklem naprzod/ ijż rozmyſlanié żywota Iezuſa milego/ naucżá niedbatz cieleſnych ij zrádnych roſkoſſy albo kochaniá/ przyklád tego w ſwięté Cecylij/ ktoraż tako byla ſwe ſerce napelnila/ ij żádny grzech mieſtza w niey mietz niemogl OpecŻywPrzedm C3v; PatKaz II 31.

Połączenie: »ktoryż to« (2): nycz czyſthſzego bycz nyemoze po ſynu bozem yako ta myla panna ktoraſch to przed początkyem ſzwyata yeſth oczyſzczyona y poſzwyączona PatKaz II 40v; BielŻyw 119.

γ. Okolicznikowego czasu: gdy, wtedy, gdy ten, on (1): Ten Solon gdyż iuż ſtary był [...] Piſiſtratowi okrutnikowi, ktoryż chciał Atteny mieć, y inym mieſzcżanom ktorzy ſie chcieli piſiſtratowi poddać mocznie odparł. BielŻyw 5.
δ. Okolicznikowego przyzwolenia: choć ten, on (2): A gdyż go [Sokratesa] Albiciades [!] pytał [...] cżemu ſocrates Xantipę żonę ſwarliwą w domu chował ktoraż go wednie y w noci ſmuciła, odpouiedział BielŻyw 47, 5.
ε. Zdanie rozwijające z odcieniem zdania wynikowego: Więc; toteż ten, on (1): ſyn bozy [...] obral ſobye matką dzyeuyczą maryą o nayczyſthſzą panną ktoraſch byla zachouana od grzechu y poſzwyączyl zwyecznoſzczy yey wnąthrznoſzczy y zyuoth PatKaz II 39.
c. Występuje jako dopełnienie w zdaniu podrzędnie złożonym zawsze wysunięty przed spójnikowy wskaźnik zespolenia (3): Ktorąż [Matkę Chrystusową] gdy tak weſele w pirwſſy kor z ſpiówanijm wprowadzili/ wſſytka rzéſſá niebieſká przywitowatz ij chwalitz iéy ſwiętą miloſtz pocżęla. OpecŻyw 182v; Ariſton od Achadeniey [!] małego ſina platona Socrateſſowi przywiodł, aby go piſmu y dobrim obycżaiom vcżył. Ktoregoż Socrates gdy widział rzekł, toć ieſt ten łabęć, kthory mi ieſt z Achademiey od bogini Veneri przinieſion. BielŻyw 79; LibLeg 11/136.
d. Występuje jako dopełnienie w zdaniu nadrzędnym: tenże, onże (1): A gdyſch tak był auguſtyn ſzwyąthy wtakyem roſzmyſzlanyu modlącz ſyą naſzwyątſzey pannye ktoremuſz othpouyedzyala panna Marya PatKaz II 35v.
e. Występuje jako wskaźnik nawiązania: a ten, on (47): Gdy ſie iednego cżaſu Dyogenes będąc iuż ſtarim brał na igrę ktorą Ołimpiacum zwano, tam od zimnicze był na drodze morzon, [...] przykazał przyiacielom [...] aby ciało iego nie pochowane zoſtawili, ktoremuż rzekli, żebygo zwierzętha pożrzeć mieli, ale on rzekł BielŻyw 77, 17, 22, 35, 46, 47 (18).

Połączenie: »ktoryż to« (9): GAllenus lekarz po wſzitkim ſwiecie znamienity. Był rodem z Pergamu w Azyey. Ten Ipocraſow wykładacż był w Attenach w Allexendryey, w Rzymie za cżaſu Antoninſa Piuſſa. Ktoryżto LXXX y VII. lat żyw był, á wiele pożytecżnych kxiąg po ſobie zoſtawił BielŻyw 139, 129; ZapKościer 1579/3v, 1580/17, 1581/19v, 20, 21; StryjKron 275; ArtKanc A8.

α. W połączeniu z rzeczownikiem z tekstu poprzedzającego (20): yako ya yda z myroslawa ktory my był dzyath syaczkowycz kthore dzysch zową dzyvracze kthorysch dziath moy zatrzymal tha tho nywa zaprawem ZapWar 1525 nr 2345; FalZioł [+].

Połączenie: »ktoryż to« (18): Mącz 69c, 109c, 502b; za Summę marc. dwadzieśćia y Siedm liczby pruskiey, zpulmorgiem y skawliami ogrody łąkami, in Summa co do tego pliacu nalieży, przedaiąc iako swoię wlaſnosć, ktoreſz tho pięniądze zupelna podnioſwſży przerzeczony Bartoſz zwarka Szoltis, Pawlowi Wrobliowi, z dobrey zaplathy iest podziękowal ZapKościer 1580/11v, 1579/2, 2v, 3, 1580/4, 4v (15).

2. Pytajny: jakiż, co za. Wprowadza zdanie pytajne. Pytanie dotyczy przydawki lub orzecznika [w tym : z rzeczownikiem domyślnym z najbliższego kontekstu (13)]; qui Modrz, PolAnt, Vulg (164):
A. Wprowadza pytanie niezależne (161):
a. Zwykłe (82): OpecŻyw 65v; PatKaz II 83v; FalZioł V 103v; SeklKat D3v, D4, E4v, Gv, O3; A ták nye toć ſą owoce/ po ktorych fáłſſywego proroká poznáć. (–) Ktoreſz? (‒) Náuká/ bráćye miły/ náuká. KromRozm I C4v, M3v; MurzNT Luc 15/8; KromRozm II r4, x3v; KromRozm III O2v; KrowObr 18, 41v, 61v, 72v, 76v; co ieſth zá niepráwość náſzá? y ktoryſz ieſt grzech náſz ktorymeſmy zgrzeſzyli Pánu Bogu náſſemu? Leop Ier 16/10, Is 66/1; BibRadz 4.Esdr 3/32; RejAp 59; Rzekł iemu krol. A ktoreſz przyrownánie ma ten sługá ku cżterem żywiołom? Odpowiedział iemu rycerz HistRzym 110v; RejPos 139v; CzechRozm 6, 158v, 164v, 177v; Ktoreż tedy lekárſtwo/ a iáko będźie przyłożone ná ten wrzod ModrzBaz 64v; SkarJedn 91; CzechEp 97, 141; á ktoreż ſą vczynki grzeſznych/ iedno złe/ á nikczemne/ ktore nie záſługuią iedno potępienie? WujNT 537, Mar 11/28, s. 525, Rom 3/27, 1.Car 9/18, 1.Thess 2/19 (8); SkarKaz 156b, 276a, 312a, 578b.

Połączenie: »ktoryż to« (25) : PatKaz II 83v; rzekł im: Weźmićye ducha S. Ktoregoż to ducha ſwyętego? Onego ktorego im był obyecał/ duchá prawdy KromRozm II g, d4; KromRozm III B7v, C3v; I ktoryſz to ieſt owoc winney máćice? niemożeſz rzec/ áby wodá/ ále tylko ſámo wino, KrowObr 122v, 59v; Leop Is 66/1; RejAp 143v, 152, 163; RejPos 79, 351v; BiałKat 108v; CzechRozm 259v, 53v, 258; ModrzBaz 79v [2 r.]; CzechEp 180; LatHar 196; A ktoreż to iárzmo Páńſkie ſłodkie y brzemię lekkie; iedno przykazánia iego? WujNT 47; WysKaz 24; SkarKaz 276a, 578b.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [w tym: „któryż” w połączeniu z rzeczownikiem (2)] (7): odpowiedźiáł im Ieſus/ Wiélém wám dobrych vczynków pokázáł zoica moiego/ dlá któregoſz mię ſtych to vczynkow kamionuiecie? MurzNT Ioann 10/32; BibRadz Ioann 10/32; GórnDworz Gg7; BudNT Ioann 10/32; A ná ktorąż go [Jezusa] wżdy tablicę ze dwu położyć chcećie? poniewaſz dwie tylko od BOgá podáne były CzechRozm 174v; ModrzBaz 58; WujNT Ioann 10/32.

Wyrażenia [zastępują zaimki pytajne, przeważnie przysłówkowe]: »dla ktorejże przyczyny, prze ktorąż przyczynę« = dlaczegoż (1 : 1): Zátym rzekł Pan Abráhámowi/ Prze ktorąż wżdy przyczynę [Ad quid hoc (marg) Ut quid (–)] śmieie ſię Sará BibRadz Gen 18/13; CzechRozm 95v.

»ktoraż rzecz« = coż (1): Nad to powiedał/ ku ktoreyże rzeczy przypodobiemy [Et dicebat: Cui assimilabimus] Kroleſthwo Boże? BibRadz Mar 4/30.

»ktorymże sposobem, w ktoryż sposob« = jakże (1 : 1): BibRadz *4; Quorsum igitur haec spectat oratio, A w któriżeſz wżdi ſpoſób to rzekł. Mącz 344c.

b. Retoryczne (79):
α. W założeniu odpowiedź negatywna: „żaden”, „żaden inny ” lub pozytywna: „każdy” (przy zaprzeczonym orzeczeniu) (76): RejŁas w. 14; RejKupSekl a4v; Ktoráſz ochłoda człowieka potępionego potkać może? MurzHist S3; MurzNT 78v; A ktoraż może być wyętſſa kaźń nad śmyerć? KromRozm II 14v, h4v; Diar 46; LubPs gg3 [2 r]; KrowObr 235; BibRadz 1.Par 17/21, 2.Par 32/14, Iob 34/7, Ps 88/49, 1 Dor 15/32, Gal 4/15; Ktoryż thákowych dżiwow vcżył Doktor święty? Ktoryż tego podeprze dowod z piſmá wźięty? GrzegRóżn N3; KwiatKsiąż H; RejAp 151v; GórnDworz H2v; HistRzym 125v; O zátwárdzyáłey głowy ludzye/ [...] Y kthoregoż Proroká nye przeſládowáli oycowye wáſzy? Abo izali nie zábili kthorykolwiek powiedał o przyſciu ſpráwyedliwego onego RejPos 22v, 17v, 42v, 56v, 63v, 90 (9); BiałKat 281; KuczbKat 55; RejZwierc 42 [2 r.], 227v; WujJud 243; Ktorąż tedy wolność [Quam igitur libertatem] kmiećiowi twemn zoſtáwnieſz? Nie ieſt wolen od dawánia dźieśięćin/ áni od płácenia cżyńſzow [...] niema żadney wolnośći ſtáráć ſię o vrzędy/ ktorą ty wſzytkę maſz zupełną. Ktoraż ſię przeto wolność [Quae igitur libertas] zoſtawa? ModrzBaz 89, 98v, 105, 124v, 132; CzechEp 113; NiemObr 144; A ktoryż żołądek to wytrzyma? by był wiárę [!] żelázny/ muśi ſię pukáć WerGośc 226; WisznTr 34; OrzJan 20, 41; LatHar 268, 595; WujNT Rom 6/21, Apoc 18/18; SkarKaz 161b, 579b; GosłCast 66; SkarKazSej 687a.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (10): Y ktoremuż z Aniołow [Ad quem autem angelorum] kiedy rzekł? Siedź ná práwicy moiey BibRadz Hebr 1/13, Is 36/18, 20; CzechRozm 36v [2 r.], 45; WujNT Hebr 1/5, 13, s. 754 [2 r.].

Połączenia: »ktoryż inszy« (4): A ktoreż inſze ieſt potomſtwo Kainowe [Quae est Caimi proles alia] [...] ieſliże nie ći ſą/ co ták wiele przycżyn dawáią do mężoboyſtwá? ModrzBaz 30v, 67v; OrzJan 16, 41.

»ktoryż to« (3): KrowObr 87; RejPos 42v; Y ktoryż to cżłowiek słychał/ by ſie ták ſam BOG zniżyć miał ArtKanc B6.

Wyrażenia: »ktoraż rzecz« = cóż (2): A kthoraż cie iuż ſzcżęſliwſza rzecż kiedy ná ſwiecie potkáć może [...] gdyż wieſz/ żeś ſie iuż ſſtał iedno ciáło s Pánem ſwoim RejPos 90; OrzJan 41.

»ktorymże sposobem« = jakże (1): Bo którymże ſpoſobem Wołochów vżywáć będźie do Niemiec/ álbo y Tátár ſámych/ kiedy mu przeſzćia źiemią niepozwolimy? OrzJan 10.

β. W założeniu brak odpowiedzi. Znaczeniowo bliski partykule pytajnej wzmacniającej: co za, o jakiż (3): PatKaz III 136; Bo/ ieſli ſpráwiediiwy ledwo zbáwion będźie/ W ktorymże/ Boże Przyidźie ſtáwić ſię mnie/ rzędźie? GrabowSet A4v; Y Któraż niebieſká moo z niedoſtępnéy góry/ Wyzuie mię z człowieczéy poſtáći y z ſkóry? A ſkrzydłá do rámión mych z lekkich piór vſádźi GosłCast 52.
B. Wprowadza zdanie pytajne zależne dopełnieniowe bez zapowiednika (3):
a. Zwykłe (2): Gdiſz tak powiedaz omſzi papieſſkiey powiedzmy ktoraż ieſt roſnoſc Chriſtuſſowey mſzi/ odemſzey papieſkiey? SeklKat Y3.
Wyrażenie: »ktorymże sposobem« = jakże (1): doſyć BOgu zá grzechy y przeſtępſtwá náſze vcżynić nie możemy/ choćiażbyſmy niewiem iáko chćieli. (‒) Ktorymże tedy ſpoſobem BOg nas vſpráwiedliwia? iuż mi wżdy powiedz CzechRozm 219.
b. Retoryczne. W założeniu odpowiedź negatywna: żaden (1): Nie pochlebić nikomu/ pánom ni Krolowi/ A ktoraż więtſza cnotá/ niechay káżdy powie. RejZwierz 17v.
II. Zaimek rzeczowny, wymienny z zaimkiem osobowym „któż”, „kto” (86):
1. Względny (17):
a. Wprowadza zdanie [w tym: podmiotowe (5), orzecznikowe (1); w postpozycji (5), w antepozycji (1)] (6): OpecŻyw 11, 42; nyebyl by byl ſynem wdzyącznym ktoryſz roſkazawſzy matką czczycz ſam by yą mogącz oczyſzczycz zeſromoczyl grzechem PatKaz I 11; BibRadz Ps 34/13; Pánie ſędzia otom ia ieſt ktoryżem me dobro rozdzielił/ zá ktorego moy przyaćiel był wſtráchu śmierći HistRzym 119v.

Połączenie: »ktoryż to« (1): Oto yuſz począta wzyuoczye ſzwyątey anny ktoraſz to dlugy czas chouana wtayemnyczach boſtwa PatKaz II 74.

b. W odniesieniu do zaimka jako podmiotu albo dopełnienia zdania nadrzędnego wprowadza zdanie podrzędne przydawkowe określające bliżej osobę lub osoby przez ten zaimek wyrażone [w tym: zaimek wskazujący zastąpiony partykułą „toć” w funkcji podmiotu w połączeniu z orzecznikiem w N (1); zdanie podrzędne w stosunku do zaimka w postpozycji (6)u w antepozycji (3)] (9): BierEz A4v; Miedźi tymi ktoryż Alexandra karali że ſie ſobie kazał kłaniać, namędrſzy y náſławnieyſzy był Caliſtenes BielŻyw 106, 6, 82, 148 [2 r.]; BibRadz Ps 25/12; Y posłał ſwe posły po ſtronách rozlicżnych świátá obiecuiąc im że ktoryżby go nálaſl/ ten wielki dar od ceſárzá weźmie. HistRzym 129v, 21.
c. W odniesieniu do zaimka osobowego oddzielonego od „któryż” orzecznikiem w N. [Orzeczenie przy „któryż” pod względem osoby i rodzaju w składni zgody z zaimkiem osobowym] (2): HistRzym 46v; TYś ieſt Izráeſlki [!] Krol/ z Dawidowego pokolenia/ ktoryżeś nam w imię Boże/ pożegnány żądáiący Krol przyſzedł. ArtKanc E5v.
2. Pytajny. Wprowadza zdanie pytajne niezależne. Pytanie dotyczy podmiotu, dopełnienia, przydawki lub orzecznika: któż; quis Vulg, PolAnt (64):
A. Zwykłe (49): KromRozm III C2; Kthoryſz ieſth [Quis est; Kto ieſt WujBib] mąż mądry coby tbemu rozumiał Leop Ier 9/12, Eccli 34/29; BibRadz Is 41/2, 60/8, Act 19/35, Rom 8/34; RejAp 152, 186; BudBib Iudith 6/2; ModrzBaz 30v; Ktoryż ieſt ten człowiek coć powiedźiał/ Weźmi łoże twoie á chodź? WujNT Ioann 5/12; Ci ktorzy ſą obleczeni w ſzáty białe ktorzyż ſą? y ſkąd przyſzli? WujNT Apoc 7/13, Matth 12/48, *. 52, Matth 24/45, Luc 12/42, Ioann 9/36 (9).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [szyk 12 : 1] (13): LubPs T3v; Ktoryż go tedy z nich więcey miłuie. Odpowiádáiąc Symon/ rzekł: Mniemam iż ten komu więcey odpuśćił. Leop Luc 47/42; A ták z tych trzech ktoryż [Quis igitur horum trium] ći ſię widźi blizſzym być onemu co był wpadł miedzy zboyce? BibRadz Luc 10/36, Ex 10/8; RejPos 208v; Kiedy ſię ieden modli/ á drugi przeklina/ y ktoregoſz z nich głoſu Pan wyſłucha? BudBib Eccli 34/26[29]; CzechRozm 16; WujNT Matth 21/31, 22/28, 27/21, Mar 12/23, Luc 7/42, 10/36.

Połączenie: »ktoryż iny« (1): Koronator Królewſki Kápłan być musi: ále nie ten Kápłan z Gniézná/ którégo oni Báłwochwalcą zową. (‒) A którégóż inégo oni być powiádáią? (‒) Tego/ ná którégoby ſye Ewányelikowie zwolili. OrzQuin V3.

»ktoryż to« (16): A ktoryżby to był táki krol [Quis est iste rex Vulg Ps 23/10] wſſelyákiey chwały/ átoli ieſt on ktory ieſt námocnieyſſy á námożnieyſſy wkáżdey ſpráwie waleczney. RejPs 35; LubPs F4 [2 r.]; KrowObr 100v [3 r.]; BibRadz Ioann 13/25; RejAp 67v, 69v, 123v; będą widzyeć á nie poznáią/ będą ſłyſzeć á nie zrozumieią. A ktorymże to tedy groźi: Tym pewnie kthorzy ſie thu tymi przypowieſciámi á tymi báśniámi obyeráią RejPos A5v, 150; SkarJedn 39; MWilkHist D4; Skinął tedy ná tego [umiłowanego ucznia] Symon Piotr y rzekł mu: Ktoż ieſt o ktorym mowi? On tedy [...] rzekł mu: Pánie/ ktoryż to ieſt [quis esk]? WujNT Ioann 13/25, Ioann 12/34.

B. Retoryczne. W założeniu odpowiedź negatywna „nikt” lub pozytywna „każdy” (przy zaprzeczonym orzeczeniu) (15): Y ktoryſz yeſt táki cżłek coby o ſwey mocy/ Wſtąpił ná gorę Páńſką procż yego pomocy/ Abo ktoż wżdy ná myeyſcu yego ſwyętym ſtánye LubPs F3v; Y którażby nie ſzłá rádá/ Zá ták gładkiégo ſąśiádá? KochSob 61; LatHar 495; WujNT Hebr 12/7.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (8): MurzNT Matth 12/11; ModrzBaz 79v; Azaż też y ſam Pan Chriſtus nie miał [...] nieprzyiaćioł y przeſládownikow? tákże też y prawdźiwi vcżniowie iego? Ktoregoż wżdy kiedy z nich [...] przeſládowáli? CzechEp 17; Ktoregoż z Prorokow [Quem prophetarum] nie prześládowáli oycowie wáſzy? WujNT Act 7/52, Matth 7/9, Ioann 8/46, Act 19/35, a. 456.

Połączenie: »ktoryż inszy (a. inny)« (3): A komuś ty on kołacż dał/ Com ia ſwey powolney poſłał? On rzekł/ á ktoreyże inney/ Dałćiem go twoiey powolney. BierEz C4; GrzegRóżn Kv; CzechEp 239.

3. W funkcji zaimka nieokreślonego nadaje zdaniu odcień czasowo-warunkowy: jeśli, gdy ktos [w tymi z trybem warunkowym (2); z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym „tedy” (1); zdanie podrzędne zawsze w antepozycji] (5):

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (5): BielŻyw 49; Przyiaćielu miły/ nie bądź miedzy námi przecżánie ktoryby znas był lepſzy/ ále iednę rzecż vcżyńmy/ á ktoryż by znás tego nieprzewiodł/ tedy bądź sługą drugiego. HistRzym 95; A ktoryż z was oycá prośi o chleb (marg) A ktoregoż z was oycá, będzie ſyn prośił o chleb. G. (‒) zali mu poda kámień? A ieśli ryby; izali miáſto ryby poda mu wężá? WujNT Luc 11/11; Ktoryż z was (marg) Ieſli ktory z was G. (‒) mądry y ćwiczony? Niechże pokaże z dobrego obcowánia vczynki ſwe łágodney mądrośći. WujNT Iac 3/13.

Cf KTORYŻKOLWIEK

KK