[zaloguj się]
[pdf]

KUKUŁKA (11) sb f

kukułka (4), kukołka (7); kukułka StryjKron, Calep, CiekPotr; kukołka FalZioł (5), SienLek; kukułka : kukołka KlonWor (1 : 1).

a jasne; w kukołka o pochylone.

Fleksja
sg pl
N kukułka
G kukuł(e)k
A kukółki
I kukułką
L kukułce

sg N kukułka (8). ◊ I kukułką (1). ◊ L kukułce (1). ◊ pl [G kukuł(e)k.] ◊ A kukółki (1).

Sł stp brak, Sł stp nazw os notuje, Cn s.v. kukawka, Linde XVI i XVIII w.; poza tym XVIII – XIX w. w innym znaczeniu.

zool. Cuculus canorus L.; ptak z rodziny kukułek (Cuculidae), jasnoszary, wydający charakterystyczny głos „kuku”; cuculus Calep, Cn; cocyx, cucus Cn (11): Kukołka gdy potym vroſcie Na oſtatek ptaſzka onego czo ią karmił oſkubie. FalZioł IV 23c, +7b, IV 23b [2 r.], 24d; Gżegżółká/ Kukółká/ Corcix, Guckgauch/ Kukuk. SienLek 246; Cuculus ‒ Kukułka, gzegzołka Calep 274b; Bo Plinius Kukołki/ Iáſtrzębiego rodu Być powieda KlonWor 61, 60.

W porównaniu (1): nád Sędziego nieuká/ y grubianá niemáſz w ſwiecic nic nieſpráwiedliwſzego/ gdy o tym iáko Oſieł miedzy Słowikiem á Kukułką ſądzi/ ná czym ſie nie zna. StryjKron A6.

[W przen (2): Kto ſię będzie chciał dwornie dowiedzieć o tym/ álbo o narodach z tych Familiy rozmnożonych/ naydzie w drugich kſięgach moich [...] Bowiem dźiś Kukułek doſyć ſię náyduie/ ktore iáycá ſwoie w cudzych gniazdach pokłádáią/ á gdy ſię cudzą pracą wylęgą y doroſtą/ tedy y onego ptaſzká/ zwłaſzczá wrobliká trzćinnego/ co ich wychował y wylągł oskubą y ziedzą. Przetom ia tákowe Hukułki [!] z tego ſwoiego gniazdá dáleko wypłoſzył. StryjKron 268 (Linde).]
Przen: Kobieta lekkich obyczajów, tu obelż. o żonie (1):
Wyrażenie: »nocna kukułka« (1): Mowi nocna kukułká: ieſzcze o to cię proſzę Moie drogie oczeńki: A on: weźmi co chceſz. CiekPotr 29.

Synonim: gżegżołka.

Cf [KUKAWKA]

JB