[zaloguj się]
[pdf]

LECZENIE (60) sb n

lé- (28), le- (4); lé- : le- Mącz (1 : 4); -en- (31), -én- (1) SienLek; końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N leczenie
G léczeniå
D léczeniu
A léczenié
I léczenim
L léczeniu

sg N leczenie (27); -é (21), -(e) (6). ◊ G léczeniå (15); -å (12), -a (1), -(a) (2); -å : -a SkarŻyw (3 : 1). ◊ D léczeniu (8). ◊ A léczenié (5); -é (1), -(e) (4). ◊ I léczenim (1). ◊ L léczeniu (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

Stosowanie w chorobie leków lub zabiegów leczniczych w celu przywrócenia zdrowia człowiekowi lub zwierzęciu; medicatio Mącz, Calep, Cn; curatio Mącz, Modrz, Cn; facultas medendi, medicina Calag; medela, remediatio, sanatio Cn (60): Naprzeciw powietrzu Oleiek barzo dobri/ Y na leczenie. FalZioł II 23, II [22], [22]v; iáko łákomy Bárwierz mogąc rychło vleczyć ránę/ gnoi ią/ áby zá dłuſzſzym leczenim/ więtſzą zapłátę wźiął. GroicPorz ev; Gdy kto żydá ráni/ táki [...] żydowi ránnemu ma dáć co dał od leczenia y co ſtrawił. UstPraw I4v; Mącz 73c, 212c; O Lędzwiach y máchárzynie/ w kthorych ácz rozmáite bole ku leczeniu ſą/ iáko też ieſt trudność puſzczenia álbo trzymánia moczu SienLek 104; Práwie kowálſkié léczenié gdy ſye koń zátrátuie SienLek 179, 155, S2; ModrzBaz 71, 92; Oczko 10, 10v; Calag 32b; Calep 645b.

leczenie kogo (2), czego (27): A kiedy [gębka] będzie ſpalona z oliwą/ tedy będzie pożytecżna ku lecżeniu onego ktori krwią pluie. FalZioł IV 59c; LibMal 1551/162v; Calliblepharum, Nieyákie lekarſtwo/ álbo cofect [!]/ ku leczeniu oczu. Mącz 32a, 365d; Serdecznych przygód léczenié SienLek T, 37v, 76, 87, 120, Sv [2 r.] (22); WujNT Apoc 22/2; SarnStat 253. Cf »nauka leczenia ran«.

leczenie czemu [= czego] (1): Lędźwiam léczenié/ 1.36.a. SienLek S2v.

leczenie na co [= czego] (1): Ná złe kroſty/ álbo fránce leczenie. SienLek 129v marg.

W charakterystycznych połączeniach: leczenie biegunki końskiej, biodr, czeluści, głowy (3), grzbieta (2), jelit, kiły, lędźwiam, nog (2), oczu, ograżek, ran (2), razow, rymy, serdecznych przygod, słabizn, stawow, strupow, trzew, wątroby, wrzodu, zębow, żywota.

Wyrażenia: »kunszt, nauka leczenia« = medycyna (2 : 2): Medicina, to ieſt/ kunſt lecżenia/ ieſt zaprawdę ku wiedzieniu piękny/ y ku zdrowiu ćiał pożytecżny KwiatKsiąż I4v, I4v; SienLek 123v żp. Cf »nauka leczenia ran«.

»nauka leczenia ran« (1): Chirurgia, Náuká leczenia ran/ álbo też wrzodów zwierzchnich. Mącz 52a.

Przen (3):
a) Oczyszczanie z grzechów [czego] (1): áby mi dał [Syn Boży] ſwé naświętſze ćiáło przyiąć ku léczeniu tych grzéchów moich/ y ku poćieſzé duſzy moiéy. SiebRozmyśl K.
b) Pocieszanie w smutku, strapieniu (1): Czás odmienny léczenia ma ſpoſoby tákié/ Gdy ná kogo choroby/ lub napáśći iákié Pádną/ wnetże ninieyſzé zámiáta świéżemi/ Y ták miſternie ſtárſzé záćiéra nowémi GosłCast 42.
c) Naprawianie państwa [czego] (1): Coż będźie po wáſzych ſeymách/ ktore tylo ſámy ná oddalenie y leczenie przygod y złych rázow Rzeczypoſp: wam zoſtáły: ieſli z rożnemi wiátry y nieſtwornemi myślámi ná nie ſię ziedźiećie? SkarKazSej 673a.
a. Uzdrawianie w sposób cudowny (6): Táił [Samson] dar Boży lecżenia. SkarŻyw 593 marg, 581 marg.

leczenie czym (1): Máiąc [św. Maryja z Egnijej] wielkie dáry Boſkie y Duchá prorockiego/ y niektory dar lecżenia krzyżem S. wielką wtym pokorę záchowáłá/ y táić ſię záwżdy chćiáłá SkarŻyw 581.

Wyrażenie: »leczenie niemoc(y), chorob« (2 : 1): dał mu [św. Nicecie] Pan Bog moc ná cżynienie ludziom niebieſkich dobrodzieyſtw w cudach y lecżeniá rozmáytych niemoc. SkarŻyw 298, 35, 487.

Cf LECZYĆ, LEKARSTWO, LEKOWANIE

BZ