![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.png){kind=logo}
![[SEARCH]](/static/img/icons/magnifier-left.png){kind=icon}
| « Poprzednie hasło: RADOŚNY | Następne hasło: RADOWANIE » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
RADOWAĆ SIĘ (438) vb impf
sie (277), się (161).
Oba a oraz o jasne (w tym w pierwszym a 3 r. błędne znakowanie).
| inf | radować się | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| indicativus | |||||||
| praes | |||||||
| sg | pl | ||||||
| 1 | raduję się | raduj(e)my się | |||||
| 2 | radujesz się | radujecie się | |||||
| 3 | raduje się | radują się | |||||
| praet | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | -em się radowåł | m pers | radowalichmy się, -smy się radowali |
| f | -m się radowała | m an | ||
| 2 | m | radowåłeś się, -ś się radowåł | m pers | |
| 3 | m | radowåł się | m pers | radowali się |
| f | radowała się | m an | radowali się | |
| n | subst | radowały się | ||
| fut | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | będę się radowåł | m pers | będziem się radować |
| 2 | m | będziesz się radowåł | m pers | będziecie się radowa, radować się będziecie |
| 3 | m | będzie się radowåł, będzie się radować | m pers | będą się radować, radować się będą |
| f | będzie się radowała | m an | ||
| n | będzie się radowało, będzie się radować | subst | będą się radować | |
| imperativus | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| sg | pl | ||||
| 1 | radujmy się | ||||
| 2 | raduj się | radujcie się | |||
| 3 | niech się raduje | niech, niechåj się radują | |||
| conditionalis | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | bych się radowåł, radowåłbym się | m pers | radowalibysmy się |
| f | bych się radowała | m an | ||
| 2 | m | m pers | radowalibyście się, byście się radowali | |
| 3 | m | by się radowåł | m pers | by się radowali |
| n | by się radowało | subst | ||
| con praet | ||
|---|---|---|
| sg | ||
| 3 | m | by się był radowåł |
| impersonalis | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| praet | radowåno się | |||||
| participia | ||||||
| part praes act | radując się | |||||
inf radować się (33). ◊ praes 1 sg raduję się (26). ◊ 2 sg radujesz się (3). ◊ 3 sg raduje się (36). ◊ 1 pl raduj(e)my się (2). ◊ 2 pl radujecie się (4). ◊ 3 pl radują się (44). ◊ praet 1 sg m -em się radowåł (4). f -m się radowała (1). ◊ 2 sg m radowåłeś się, -ś się radowåł (2). ◊ 3 sg m radowåł się (28). f radowała się (4). n radowało się (6). ◊ 1 pl m pers radowalichmy się (1) BibRadz, -smy się radowali (1) WujNT. ◊ 3 pl m pers radowali się (30). m an (cum N pl: gołębie) radowali się (1). subst radowały się (4). ◊ fut 1 sg m będę się radowåł (4). ◊ 2 sg m będziesz się radowåł (1). ◊ 3 sg m będzie się radowåł (4) WróbŻołt (2), KochPs, KochFr, będzie się radować (3) MurzNT, BudBib, ArtKanc. f będzie się radowała (1). n będzie się radowało (3) RejPos, CzechEp, WujNT, będzie się radować (1) Leop. ◊ 1 pl m pers będziem się radować (1). ◊ 2 pl m pers będziecie się radować (1) Leop, radować się będziecie (1) WujNT. ◊ 3 pl m pers będą się radować (10), radować się będą (2); radować się będą RejZwierc; będą się radować : radować się będą WujNT (1:1). subst będą się radować (1). ◊ imp 2 sg raduj się (17). ◊ 3 sg niech się raduje (7). ◊ 1 pl radujmy się (17). ◊ 2 pl radujcie się (63). ◊ 3 pl niech, niechåj się radują (9). ◊ con 1 sg m bych się radowåł (1) KochPs, radowåłbym się (1) BibRadz. f bych się radowała (1). ◊ 3 sg m by się radowåł (5). n by się radowało (1). ◊ 1 pl m pers radowalibysmy się (1). ◊ 2 pl m pers radowalibyście się, byście się radowali (4). ◊ 3 pl m pers by się radowali (6). ◊ con praet 3 sg m by się był radowåł (1). ◊ [impers praet radowåno się.] ◊ part praes act radując się (41).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (pięć z niżej notowanych przykładów) – XVII w.
- Okazywać radość, cieszyć się, weselić się
(438)
- Przen (41)
- a. O zwierzętach (10)
radować się z kogo, z czego (106): Maria [...] vmyſlila ią [Elżbietę] nawiedzitz aby iey poſlużyla/ ij z iey pocżętzia ſie radowala OpecŻyw 10, 8, 22, 133, 161, 162, [170]; Z czudzego złego nigdy sie nie raduy. BielŻyw 51; Tym cżaſem ieſt mi ſie ſyn narodził aby wiedział, z ktorego ſie barzo raduię BielŻyw 87, 51, 145; MiechGlab 54 [2 r.]; Niechay ſie że [!] mnie nie raduią ći kthorży ſie mnie ſprzećiwiaią złoſciwie. WróbŻołt L8, Nv, Ov; RejPs 102v, 194, 210v, Ff6v; MurzNT 163v; S przygod iego ſprzećiwnicy dziwnie ſie rádowáli. LubPs T5v, P5v, ff4 marg; KrowObr 145; RejWiz 54v; Leop Eccli 27/29; wſzytko zgromádzenie radowálo ſię ze wſzythkich chwalebnych ſpraw ktore ſię działy od niego [od Jezusa]. BibRadz Luc 13/17, Iudic 19/3; BielKron 204, 234v, 452v, 460; Qui maleficio et scelere pascuntur, Którzi ſie ráduyą ze złych vczinków. Mącz 282c; RejAp 91v, 93v, 153v [2 r.], 154v; Odpowiedział goſpodarz. Wiem miły ricerzu/ że s twego przyiáchánia bárzo ſię ráduię HistRzym 35; A ony ſprzećiwniki iego [wiernego człowieka]/ kthorzy ſie ná mały cżas ráduią s tym nędznym ſwiátem z vpadku iego [...] záwżdy ie ſámá złość ich poráźi. RejPos 127; Ezáiaſz Prorok wſpomina [o mieście Tyr] [...] gdy ſie rádowáło s ſpuſtoſzenia Ierozolimſkiego/ iáko mu Pan opowiedzyeć roſkazał [...] wielkie okrucieńſtwá/ ktore miał nád nim wypełnić potym cżáſu ſwego. RejPos 204, 34v, 55, 168v, 201, 321, 345v, Ooo2v; [przyjaciele] ſzcżęſcie y nieſzcżęſcie/ rádość y przygodę/ wſzytko to zá ſwe właſne máią [...] y iednáko ſie we złem cieſzą/ á z dobrego ſie ráduią. RejZwierc 93v, 126v; BudBib Ez 25/6, Eccli 30/3; MycPrz II C4; CzechRozm 235v [2 r.], 248, **4; Calag 485b; SkarŻyw 15, 111, 125, 130, 196 [2 r.], 403; KochPhaen 1; á z przyiázdu twégo/ Dwór/ od máłych do wielgich/ wſzytek ſye rádował. Bo ktoby ćię był prze twą ludzkość nie miłował? KochPam 83; To ták Muzy dniá tego wdźięcznie winſzowáły/ To z twégo vrodzenia ták ſye rádowáły. PudłFr 67; KmitaPsal Av; ZawJeft 32; GórnTroas 41; Iáko y człowiek nieiáko ſię więcey ráduie z nálezioney iedney owce ſtráconey/ niżli z wiela innych ktore nie zginęły. WujNT 259, Luc 1/14, 13/17, 1.Cor 13/6, 16/17, Xxxxxv; o naświętſza dźiewico błogoſłáwiona/ kiedyć [...] Helżbietá [...] poczęłá w żywoćie ſwym ſyná/ á tyś z wielką rádośćią ſzłá do niéy ku poſłudze/ á z nią ſię téż rádowáć z téy iéy poćiechy. SiebRozmyśl G3v, F4, G3v; SkarKaz 385b, 454a, 634b, 636b; Oćiec twoy z łáſki páńſkiey wrocił ſię zdrow do nas, Z czego ſie ia ráduię. CiekPotr 90, 21. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Ze zdaniem nawiązującym do dopełnienia dalszego.
radować się komu, czemu [= z kogo, z czego] (22): LibLeg 10/63v, 148v, 149v, 11/56; OpecŻyw 133v; więzniowie ktorzi długo w ciemnici bywaią, będąc wypuſzcżeni naprzod ſie raduią ſwieżemu powietrzu GlabGad F5, G3; WróbŻołt L8v; Leop Matth 18/13; BibRadz 1.Mach 14/21; Turcy byli dobrey nadzieie ráduiąc ſie łupowi BielKron 249v, 188v, 415v; co też pomoże komu vmieć Aſtronomią/ to ieſt/ z biegow niebieſkich przyſzłe á przypádłe rzecży/ á on y tych co przed ocżymá ma nie vmie vżyć áni rozeznáć. Drży gdzie ſie nie máſz cżego bać/ á ráduie ſie gdzie ſie cżáſem nie máſz cżemu názbyt rádowáć. RejZwierc 14, 21; BudBib Am 6/13[14]; Teraz krol Mácedońſki mogłby ſie dziwowáć/ A ták wielkiey godnośći wáſzey ſie rádowáć. Názwáć fortunnieyſzemi te Podolſkie kráie/ Gdyby mu kto powiedzyał wáſze cne zwycżáie. PaprPan V2; SkarŻyw 171; Ty ſię teraz ráduieſz memu potępieniu/ ále ia zbity, poſpieſzam k twemu wykupieniu. ArtKanc E14v; A kiedy ſie ku nocy/ wdźięcżnym ſnom ráduię/ Fráſunk zwierzchnią pierzyną żal poduſzką cżuię. GrabowSet Ov, N3v; [Tym záſię ktorzy ſię byli okrzćili [...] wielce ſię rádowano BarlBaz 30 (Linde)]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.
radować się komu [= w stosunku do kogo] (15): Ludzie wſzyſcy [...] Xántowi ſię rádowáli: Dziwuiąc ſie iego mądrośći/ Iż wyſzedł z tákiey trudnośći. BierEz E; OpecŻyw 87v; WróbŻołt ff8; LubPs ff2v; Podzćie ráduymy ſie Pániey/ weſelmy ſie zbáwićielce náſzey KrowObr 152v; RejPos 110, 321 marg; RejZwierc 176v, 178; SkarJedn 312; KochPs 122; ArtKanc F18v, T14; Bo tám ieſt táki zwyczay/ że káżdy onemu/ Ráduiąc ſie niezmiernie małżonkowi cnemu/ Iedni złoto oddáią/ drudzy roſtruchany OstrEpit A3v, A2.
radować się czym (1): Bo ták [przeciw Ammonitom] mowi Adonái Iehowá/ ponieważ klęſzcżeſz ręką/ á tępaſz nogą/ y ráduieſz ſię wſzeláką wzgardą duſze twey/ z (vtrapienia) ziemie Izráelſkiey. Przeto [...] wyniſzcżę ćię/ y doznaſz żem ia Iehowá. BudBib Ez 25/6.
radować się nad kim (2): Nád thobą ſłudzy płácżą [...] A nád owym ráduie á weſeli ſie wſzythká rzeſza niebieſka [...] á prowádzą duſzycżkę iego do onych wdzięcżnych obietnic á do onych wdzięcżnych przybytkow Abráámowych. RejPos 164v. Cf Ze zdaniem nawiązującym do dopełnienia dalszego.
radować się nad czym [= z czego] (1): Letabor ego ſuper eloquia tua: ſicut qui inuenit ſpolia multa. Będę ſie ia radował nad przykazaniem twoim/ iako ten ktori nalazł łupy wielkie. WróbŻołt 118/162.
radować się nad czym [= w stosunku do czego] (1): Y vyźrzą niektorzy z pokolenia/ y z ludzi/ y z ięzykow/ y z Pogánow ćiáłá ich [dwóch proroków] przez pułczwártá dniá: á ćiał ich nie dopuſzczą kłáść w groby. á mieſzkáiący ná źiemi rádowáć ſię nád nimi będą/ y będą dobrey myśli WujNT Apoc 11/10.
radować się przed kim (4): [Chrystus] zwyciężył ſmierc przez zmartwywſtanie. Raduycie ſie przed oblicżnoſcią iego boć nieprzijaciele iego zaſmucą ſie. WróbŻołt 67/5, 97/7; Wſſyſcy ſpołu przed Pánem ráduymy ſye wdzyęcżnye/ Iż racżył przydź rozſądzáć zyemyę tę beſpyecżnye LubPs V6v; SarnUzn D6v.
radować się w kim, w czym [= z kogo, z czego] (25): Ciebiem milowala/ w tobiem ſie radowala/ ciebiem zawżdy żądala/ procż ciebie námilſſy móy/ nigdym oblubienitza nieſſukala. OpecŻyw 6v; WróbŻołt 85/6, ee3, ff3v; RejPs 52v; Iedni w Pánu á drudzy ſie w bogácthwach ſwiátá tego ráduią. LubPs B3v marg, H4v; Ale będziećie ſie rádowáć y weſelić áż ná wieki/ w tych rzecżach ktore ia ſtwarzam. Leop Is 65/18, 2.Par 6/41, Zach 10/7, Philipp 3/1, 4/4; W ktorey rzecży [w nadziei zbawienia] ráduiećie ſię/ theraz malucżko zaſmuceni rozmáitemi pokuſámi/ ieſli potrzeba ieſt. BibRadz 1.Petr 1/6, Cant 1/3; RejPos 32v, 307; BudBib Ps 149/2, Ioel 2/23; MycPrz I C3; SkarŻyw 67; ArtKanc I3; WujNT 1.Petr 1/6 [2 r.]; GrabowSet P; [GilKat 48 (Linde)]. Cf Ze zdaniem nawiązującym do dopełnienia dalszego.
radować się w czym [= czując co] (3): A to żebyſmy zawżdy ſlużyli tobie miloſciwie/ á cżyſcie w boiazni/ a radowalibyſmy ſie tobie w ſtrachowaniu OpecŻyw 87v; BibRadz Iob 6/10; WujNT Col 1/24.
radować się w czym [= przy pomocy czego] (1): W głoſie wdzyęcżnych ſkrzypic iuż ſie ráduycie Bogu ſwemu LubPs ff2v.
radować się skąd [= z czego] (1): LubPs Y5v cf W przen »raduje się serce«.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: z tego (17), temu (1); iż, że (45), aby (2), zaimek względny (3)] (50): Głupieć z tego śię rádowáć/ Coć tą miárą mogą oddáć. BierEz N3, N; Nato Iezus odpowiedziál/ Iż Abrám ocietz waſs radowál ſie aby widziál dzień móy/ widziál ij weſol byl. OpecŻyw 64v, 161; PatKaz III 114v; BielŻyw 87; LubPs V6v, gg3; Leop 1.Par 18/10, Ps 67/5, Ier 1/21; BielKron 194, 200; Ráduyże ſie ty tedy wierny Páńſki/ iż y tu vżywaſz ſpokoynego/ wdzięcżnego/ pobożnego á cnotlitwego żywotá ſwego RejAp 189v, 94, 97, 145v, 154, 174v; GórnDworz Y6v; Byſcie mię też miłowáli/ rádowálibyſcie ſie wżdy s thego że wam tho powiadam/ iż idę do Oyczá RejPos 143v, 125v, 147v; RejZwierc B2v, 159, 170; WujJud 108v; BudBib Iob 31/25; CzechRozm 38; ModrzBaz 130v; SkarŻyw 68, 396, 457, 583, 599; GórnTroas 45; GrabowSet G4v; LatHar 204; á wſzytek lud rádował ſię/ ze wſzytkiego co ſię chwálebnie dźiałó od niego [od Jezusa]. WujNT Luc 13/17; [który człowiek odnalazłszy straconą owcę] przyſzedſzy do domu wzywa przyiaćioł y ſąśiad/ mowiąc im Ráduyćie ſię ze mną/ iżem nálazł owcę moię ktora byłá zginęłá? WujNT Luc 15/6, s. 21, Ioann 14/28, s. 412, Act 5/42, 2.Cor 7/16, 13/9; Y Apoſtoł ſzeroko o tym náuczył: gdy ſię z tego obcym ięzykom rádowáć każe: iż dawno [...] iemu ſą zá dźiedźictwo iego obiecáni: áby mu ſłużyli y zbáwienie od niego bráli SkarKaz 517a, 244a; CiekPotr 81, 82.
Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [w tym: dla czego (2), z czego (2), nad kim (1), w czym (1); zawsze: iż, że] (6): A potem on lud ſwoy przebrany kazał wywieſć z ziemie oney obćiążywſſy gi rozlicznem bogáctwem ich/ á zápomniawſſy oni przeſládowcy ich y onich ſzkod ſwich rádowáli ſie dla oney ſrogiey pomſty/ iż byli prozni ich. RejPs 155v; Leop Os 10/5; BielKron 92v; Utrunque laetor et sine dolore corporis te fuisse, et animo valuisse, Raduyę ſie dla obu rzeczy yżeś y ná ciele czyśćie zdrów był/ y ná dobrey myſly nic nieſchodziło. Mącz 182d; WujNT 2.Cor 7/13; Z cżego ſię nieprzyiaćiel Chriſtuſow ráduie/ Ze w nich [chrześcijanach] tákowa niezgodá hániebna pánuie. CzahTr E3v.
W połączeniu szeregowym (1): [Portugalczycy pochwycili ludzi jednej wyspy] vbrawſzy ie chędogo po Hiſzpáńſku/ puśćili ie záſię wolno do ſwoich [...] widząc to drudzy/ płynęli do nich wodą drudzy w korytach ná wodę/ śpiewáiąc/ weſeląc ſie y ráduiąc z ich przyiechánia. BielKron 452v.
W przeciwstawieniach: »radować się ... (o)płakać (6), frasować się, nie radować się, żałować« (9): A tak wty dóstoyné dnij ij ſwięte mámy ſie radowatz z zbawieniá naſſégo/ ij żalowatz przyiętych boleſci krola niebieſkiégo. OpecŻyw 22, [170]; y ktorzy płácżą/ iákoby niepłákáli/ y ktorzy ſie raduią/ iákoby ſie nierádowáli/ y kthorzy kupuią/ iákoby niedzierżeli/ y ktorzy pożywáią tego ſwiáta/ iákoby niepożywali: boć przemija poſtáć tego ſwiátá. Leop 1.Cor 7/30; RejPos 126v, 164v; BudNT Rom 12/15; [św. Dorota do swego oprawcy:] zemną teſz cżyń rychło co cżynić maſz: ábych ná to weſele tráfiłá/ á nieomięſzkáłá: ábych ſię znimi rádowáłá wniebie/ z ktorymim tu płákáłá ná ziemi. SkarŻyw 126, 15; CzechEp 308.
W porównaniach (10):
Jako comparatum (4): A oni przyſſedſſy ná roſkoſſne gory roſkochawáli ſie iáko ſtádo owiec ná roſkoſſnych páſtwiſkach/ ſkacząc po págorkoch rádowáli ſie iáko buyne iágniętá. RejPs 169, Ff6v; RejPos 15; A drudzy [...] śię ráduią rádośćią omylną/ iákoby cżłowiek ſzedł duſzą iákąś do niebá żyć żywotem wiecżnym GrzegŚm 29.
Jako comparandum (6): Leop Is 9/3; á rozráduy ſie Pánu ſwoiemu/ táką rádoſcią iáką rozumieſz/ iáko ſie ná on cżás rádowáli wierni iego. RejPos 112, 15 [3 r.]; Rozmnożyłeś narod/ nie námnożyłeś weſela/ weſeliliſię przed tobą iáko ſię weſelą we żniwá/ iáko ſie ráduią gdy ſię dzielą korzyśćią. BudBib Is 9/3 [przekład i nawiązania do tego samego tekstu: Leop, RejPos 15 [3 r.]].
»radować się weselem (a. weseląc się)« = exultare laetitia PolAnt, Vulg (3): BibRadz 1.Petr 1/8; Ale iáko (ći/ ktorzy) poſpołu vżywaćie vćiſkow Chriſtuſowych ráduyćie ſię: ábyśćie ſię y cżáſu obiáwienia ſławy iego/ rádowáli weſeląc ſię [gaudeatis exultantes]. BudNT 1.Petr 4/13; WujNT 1.Petr 1/8.
»radować się, (a, i) (roz)kochać się« = gaudere et exultare Vulg (5): WróbŻołt 67/4; Błogoſláwieni ieſteśćie/ gdy was będą przeklináć ludzie/ y będą was przeſládowáć/ y wſzyſtko złe mowić przećiwko wam kłámáiąc ná was dla mnie: ráduyćie ſie á kochayćie ſie/ bowiem zápłáthá wáſſá hoyna ieſt á obfita w niebie Leop Matth 5/12; RejPos [137], 263v; [fałszywi prorocy] Opuśćiwſzy proſtą drogę/ chodzą po drogách ćiemnośći. Ráduią ſie nábroiwſzy złego/ á kocháią ſie w nagorſzych rzecżách WujJud ktv.
»(roz)weselić się, (i, a) radować się« = gaudere et exultare Vulg; triumphare atque gaudere Mącz; exultare et laetari PolAnt [szyk 30:22] (52): LibLeg 10/148v; OpecŻyw 16, 42; Niech ſie weſelą y raduią pogani/ ábowiem ſądziſz ludzi w prawoſci/ á pogany na ziemi ſprawuieſz. TarDuch D8; WróbŻołt K7v, M; KrowObr 152v; A márdocheus [!] gdy wychadzał od Krolá y z dworu iego/ ſwiećił ſie w ſſatach krolewſkich/ modrych y białych/ noſząc ná głowie koronę złotą/ w plaſzczu iedwabnym y páwłoczánym. Y wſſyſtko miáſto rádowáło y weſeliło ſie Leop Esth 8/15, Is 65/18, Os 9/1; Káldea poddána będźie ná łup [...] Dla thego iżeśćie ſię rádowáli y weſelili depcąc dźiedźictwo moie BibRadz Ier 50/11, Cant 1/3; BielKron 452v; Mącz 466a; RejAp 91v, 154v, 155v; gdy ſie ſwiát [tj. ludzie] nawięcey rozweſeli/ á będą ſie rádowáć/ tedy wy fráſowáć ſie nawięcey muśicie RejPos 126v, 55, 164v, 263, 266v, 345v; WujJud 108v, 234; WujJudConf 112; Y(wy) ſynowie Cyiońſcy ráduyćie ſię á weſelćie ſię w Iehowie Bogu wáſzym/ bo dał wam vcżyćielá ſpráwiedliwośći BudBib Ioel 2/23, Is 9/3; CzechRozm 38, 111, 229, 235v; SkarŻyw 535; MWilkHist A3, A3v; CzechEp 21; ArtKanc I20, L11; Niech ſię weſelą/ niechay ſię ráduią/ Co ćie ſzukáiąc/ náleść vśiłuią GrabowSet Q3v, D2v; TEnći to ieſt dźień/ ktory nam Pan racżył ſpráwić. Ráduymyż ſię weń y weſelmy ſię. LatHar 357, 41, 161, 358, 438, 473, 481, 610; WujNT Matth 5/12, Luc 6/23, Apoc 19/7; SkarKaz 633. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
»skakać a radować się« (1): Weſelcie śię ſprawiedliwi w panie/ ſkaczcié a raduicie śię ſprawiedliwi MurzNT H4v.
»śmiać się i radować« (1): Bo wielka ſmutnemu poćiechá/ gdy mu kto ſmutku y płákánia pomaga. Iáko żáłość wielka/ gdy ſię kto z iego ſmutku y złego śmieie y ráduie. SkarKaz 385b.
radować się z czego (6): BibRadz Bar 4/32[34]; RejAp BB4v, 154v; [Bóg mówił do śmierci:] Gdzye teraz ſmierć twoiá nędzna ſmierći? gdzye teraz żądło twoie o márne piekło? Iakoby práwie poſmiewáiącz ſie z vpadku ich/ á ráduiąc ſie z wyzwolenia [...] narodu ludzkiego RejPos 305v; BudBib Ez 25/6; [miłość] nie gniewa ſię/ nie myśli złego/ Nie ráduie ſię z nieſpráwiedliwośći/ lecż ráduie ſię prawdzie. BudNT 1.Cor 13/6.
radować się dla czego [= z czego] (1): Bo kiedy myśl náſzá dla weſela śie ráduie/ tedy śie też godźi aby śie rádował y ięzyk. KuczbKat 370.
radować się komu, czemu (8): Zawżdy ſie przyrodzenie rownym rzecżam raduie, á iemuieſt [!] wſzitko towarzyſkie czo mu ieſt podobnego. BielŻyw 141; RejPs 125; Zyemiá ſie zátrzęſłá/ ráduiąc ſie oney wielkiey pocieſze národu ludzkiego. RejPos 109, 109v; BudNT 1.Cor 13/6; SkarŻyw 358; Iuż trawá, láſy, gáiowie/ kwiećie polne, y też ptaſzkowie/ Pánu ſię ſwoiemu z chućią ráduią/ weſoło ſpiewáią. ArtKanc E20; Kiedyć Oyczyzná zwyćięſtwá winſzuie/ Kiedy ſye męſtwu twoiemu ráduie/ Spiéwáiąc rymy imię twé wynośi: Więc to poćiechy tobie nie przynośi? ZawJeft 24.
radować się skąd [= z czego] (1): Stworzenia záś nie rozumne Wciornaſtkie te rzecży źiemne. Też po ſobie pokázuią Iż ſię ſtąd nie co ráduią. MWilkHist A3v.
Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze: iż, że] (3): RejKup n6v; RejPos 332; Niechſię weſelą niebioſá/ á ráduie ſie ziemiá/ że rzekną w narodziech/ Iehowá zákrolował. BudBib 1.Par 16/31.
W przeciwstawieniach: »radować się ... narzekać, płakać« (2): BibRadz Bar 4/32[34]; Będźiećie w nienawiśći v wſzech dla mnie wſzędźie/ ćierpiąc też pośmiewánie, y rozlicżne nędze/ Swiát ſię będźie rádowáć, á wy lepak płákáć ArtKanc I20.
radować się około kogo (1): rycerz [...] puſzcżon do lwá: bárzo ſie bał cżekáiąc godźiny rychłoliby był roſtárgan od lwá. Ale Lew pilno nań pátrzał/ á gdyż go poznał/ iął ſie około iego rádowáć HistRzym [118].
radować się czemu (6): Cżemu to miły łábęćiu/ Groźniey [!] wſzelkiemu źwierzęćiu: Smierći śię ty ſam ráduieſz BierEz O3, Iv, L2v, S4; HistRzym 67v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.
[radować się czym: Tedy bieżał náprzod pies/ [...] á iákoby poſeł przyſſedwſſy mardánim ogona ſwego rádował ſię. Tobias D2v.]
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: temu (1); iż (1), gdy (1)] (2): Abowiem y máły wroblik ráduie ſie themu gdy naydzie ſobie przyiemne mieſce pokoiowi ſwemu RejPs 125; Y ptaſzek kiedy po dzdzu káżdy głośniey ſpiewa. Otrząſáiąc ſie z roſy á z oney przygody/ Ráduiąc ſie iż ſie też docżekał pogody. RejWiz 35.
Formacje współrdzenne: naradować się, obradować się, poradować się, rozradować, rozradować się, uradować, uradować się, zradować się.
Synonimy: cieszyć się, weselić się.
JR