[zaloguj się]
[pdf]

ROZRADOWAĆ SIĘ (162) vb pf

sie (121), się (40).

Oba o oraz oba a jasne.

Fleksja
inf rozradować się
praet
sg pl
1 m rozradowåłem się m pers
f -m się rozradowała m an
3 m rozradowåł się m pers rozradowali się
f rozradowała się m an
n rozradowało się subst rozradowały się
imperativus
sg pl
1 rozradujmy się
2 rozraduj się rozradujcie się
3 niech, niechåj, niechże się rozraduje niechåj, niech, niechåć się rozradują
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy się rozradowali
2 m byś się rozradowåł m pers byście się rozradowali
3 m by się rozradowåł m pers by się rozradowali
f by się rozradowała m an

inf rozradować się (9). ◊ fut 1 sg rozraduję się (3). ◊ 2 sg rozradujesz się (2). ◊ 3 sg rozraduje się (29). ◊ 1 pl rozraduj(e)my się (4), rozraduj(e)m się (1); -(e)my : -(e)m LubPs (1:1). ◊ 2 pl rozradujecie się (1). ◊ 3 pl rozradują się (12). ◊ praet 1 sg m rozradowåłem się (1). f -m się rozradowała (1). ◊ 3 sg m rozradowåł się (11). f rozradowała się (1). n rozradowało się (6). ◊ 3 pl m pers rozradowali się (8). subst rozradowały się (7). ◊ imp 2 sg rozraduj się (12). ◊ 3 sg niech, niechåj, niechże się rozraduje (4). ◊ 1 pl rozradujmy się (5). ◊ 2 pl rozradujcie się (16). ◊ 3 pl niechåj, niech, niechåć się rozradują (11). ◊ con 2 sg m byś się rozradowåł (1). ◊ 3 sg m by się rozradowåł (1). f by się rozradowała (1). ◊ 1 pl m pers bychmy się rozradowali (5). ◊ 2 pl m pers byście się rozradowali (1). ◊ 3 pl m pers by się rozradowali (4). ◊ part praet act rozradowåwszy się (5).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (cztery z niżej notowanych przykładów).

Doznać uczucia radości, ucieszyć się; exsultare, gaudere, laetari Vulg, PolAnt (162): Tym ſpieſſniey iem go [Epafrodyta] tedy poſłał: ábyśćie ſie záś rozrádowáli vyźrzawſſy go/ á iabym też był bez fráſunku. Leop Philipp 2/28, Luc 23/8; Iáko ſie rozrádowáły ony ſwięte pánie/ łápáiąc go [Chrystusa] zá nogi iego/ á dawáiąc chwałę iemu RejPos 109; Y [Judasz] ſzedſzy zmówił ſię z Arcyoffiárniki y z vrzędem/ iáko by im go [Jezusa] wydał. Y rozrádowáli ſię/ á poſtánowili mu dać (ſumę) srebrá. BudNT Luc 22/5 [przekład tego samego tekstu] LatHar 705; [wnet kniáź Dowmant widząc Iątrew y Brátową ſwoię Xiężnę Narimuntową/ rozrádował ſię bárdzo StryjKron 359 (Linde)].

rozradować się z kogo, z czego (10): á rozráduią ſie ſpráwiedliwi ſćirpliwoſći ſwoich/ widząc wielmożnoſć onę zwielkiey pracei nábytą iáko będzie zelżoná á wniwecz ſie obroći. RejPs 73v; ROzradowałem ſie iſćie ſtego oſobliwie co mi ieſt od pána mego oznaymiono/ ábowiem nam będzie wolno wnidz do domu páńſkiego RejPs 190v; A ná ten cżás ya práwye to po tobye poznam/ Ze cyebye ták dobrego tu ná wſſem oycá mam/ Gdy ſye nye rozráduye ze mnye ſprzećiwnik ſam. LubPs L3; Leop Ion 4/6; A ták też ty nędzny cżłowiecże/ [...] rozráduyże ſie s thego przykłádu tego Apoſtołá s. [tj. niewiernego Tomasza] iáko go tu Pan pocieſzyć á vtwirdzić w iego wierze racżył/ okazawſzy mu ony ſwięte rány ſwoie. RejPos 121; [Anioł Pański powiedział do Zachariasza:] A otho Elżbietá żoná twoiá porodzi tobie ſyná/ ktorego imię wzowieſz Ianem/ á sſtánie ſie tobie s tego wielka rádość y weſele/ á wiele ſie ich rozráduie z národzenia iego [Vulg Luc 1/14]. RejPos 295v, 144, 298, 321. Cf Ze zdaniem.

rozradować się komu, czemu (4): RejPs 89; Ná ten czás było Abráhámowi ſto lat/ gdy mu ſię vrodźił Izáák ſyn iego. Tedy rzekłá Sará/ Rośmieſzył mię Bog/ á ktokolwiek vſłyſzy/ śmiać ſię też będźie ze mną (marg) To ieſt rozráduią mi ſię. (–). BibRadz Gen 21/6; RejPos 275v; Vbodzy Troianowie rozrádowawſzy ſie onemu pokoiowi ſwoyemu/ zbyegli ſie ná dziw do onego koniá RejZwierc 168.

rozradować się nad czym (1): Słuchayże ieſzcże ktemu iáką rádość á iáką pociechę ten ſwięty Páſterz ſwoię tu opowiedáć racży/ ktorą miewa nád oną vbogą á ſtráconą owiecżką ſwą/ ktora ſie náwroći do niego á do ſwiętey oney owcżarniey iego: Iż obeſle przyiacioły ſwe áby ſie z nim rozrádowáli nád oną zgubą iego. RejPos 169.

rozradować się w kim, w czym (3): W ten cżás ſie w zbáwyenyu ſwym [tj. w zwycięstwie nad wrogiem] iuż rozráduyemy/ A w imyę Páná ſwego chwałę ſwą zwyelbyemy LubPs E4; W wiodł mię Krol do pokoiow ſwoich/ rozráduiemy y rozweſelem ſie w thobie/ pámiętáiąc ná pierſi twoie nád wino Leop Cant 1/3, Prov 29/2.

Ze zdaniem przyczynowym [w tym z zapowiednikiem: z tego (1); iż, że] (6): Leop Ps 106/30; RejAp 103; Rozráduycie ſie poſpołu zemną [Vulg Luc 15/6]/ iżem ználazł owyecżkę ſwoyę kthora mi byłá zginęłá. RejPos 166; A Pothym Elżbietá gdy iuż przyſzedł cżás porodzenia iey/ porodziłá ſyná. A vſłyſzawſzy tho ſąſiedzi y powinowáći iey/ rozrádowáli ſie s thego iż Pan Bog racżył okázáć miłoſierdzye ſwoie nád nią. RejPos 296, 166; Y wielce ſię rozrádowáli [Trzej Królowie]/ iſz nalezli Páná ſwego/ koniec y zaplátę [!] ták długiey drogi/ y wielkiey prace ſwoiey. SkarŻyw 27.

W przeciwstawieniu: »rozradować się ... łkać« (1): W rozmnożeniu ſpráwiedliwych/ rozráduie ſie lud poſpolity: ále gdy ná złe prziydą rządy á przełożeńſtwá/ będzie łkáć lud. Leop Prov 29/2.

W charakterystycznych połączeniach: rozraduje(-ą) się lud pospolity, sprawiedliwi, [z kogo] sprzeciwnik; rozradować się z narodzenia [czyjego] (2), z przyścia [czyjego], z zjawienia [czyjego]; rozradować się krolowi, pokojowi, wdzięcznej nowinie; w rozmnożeniu sprawiedliwych rozradować się, w zbawieniu [=~w zwycięstwie]; rozradować się pospołu [z kim] (2); rozradować się barzo, wielce.

Zwrot: »rozradować się z radości, weselem wielkiem« = laetari laetitia magna Vulg (1:1): Iuż ſie nyech rozráduyą s ſerdecżney rádośći/ Ci ktorzy pożądáyą mey ſpráwyedliwośći LubPs I3v; Y rozrádował ſie Ionas z onego Bliuſzcżu/ weſelem wielkiem. Leop Ion 4/6.
Szeregi: »rozkochać się a rozradować się« (1): roſkochayże ſie w thym á rozráduy ſie tey wdzyęcżney nowinie [...]/ iż przez wiárę ſwoię/ [...] naydzyeſz w ſercu ſwym tego to Kriſtuſá RejPos 275v.

»rozradować a (i) rozweselić się« = exsultare et laetari Vulg [szyk 1:1] (2): Leop Cant 1/3; mogą ſie tu rozweſelić á rozrádowáć wſzyſcy wierni páſterze ſłow á ſpraw prawdziwych Páńſkich/ gdy ſłyſzą iáko ie tu Pan gwiazdámi á nákoniec y Anyoły miánowáć racży. RejAp 17.

Przen (12): á rozráduie ſie [pustynia] będąc weſoła/ y chwalęcy Leop Is 35/2.

rozradować się komu (2): LubPs Z6v; Gory ſię im [Izraelitom wychodzącym z Egiptu] rozrádowáły iáko owiecżki: A iáko iágniątká wſzyſtkie inne pagorki. ArtKanc G2v.

rozradować się nad czym (3): RejAp 153v; Rozráduy ſię nád nim [Babilonem] niebo (marg) Rozráduyćie ſię nád nią niebioſá. (–) y święći Apoſtołowie y Prorocy: iż Bog oſądźił ſąd wáſz z niego. WujNT Apoc 18/20.

rozradować się w czym (2): Rzeká Boża nápełnioná wod [...]. Zrzodłá iey nápełni/ rozmnoz wſſyſthkie zniey roſnące: w kropiach dzdzá iey rozraduieieſie [!] płodna. Leop Ps 64/11 [przekład tego samego tekstu] JanNKarGórn G4.

Ze zdaniem przyczynowym [w tym: iż (2), abowiem (1)] (3): A wy ſie rozráduycie wierni ktorzy mieſzkacie w niebie/ tho ieſt pod kroleſtwem á pod obroną Páńſką/ iż iuż ſzáthan wypadł od was/ á iż iuż żadny znák miedzy wámi nie zoſtał mieſzkánia iego. RejAp 103, 153v; WujNT Apoc 18/20.

W porównaniu (2): Gory práwie iák owiecżki ták ſie im [Izraelitom wychodzącym z Egiptu] rozrádowáły/ Pagorki iáko iágniątká weſele im okazáły. LubPs Z6v; ArtKanc G2v.

Zwrot: »rozradować się radością« (1): [pustynia] Kwitnąc roſkwitnie ſię y rozráduie ſię też rádośćią [exultabit etiam exultatione] y hukiem BudBib Is 35/2.
Szereg: »rozradować się, (i) (roz)weselić się« = exsultare et laetari Vulg, PolAnt [szyk 1:1] (2): BEdzie ſie weſelić puſta y bezdrożna/ y rozráduie ſie puſthyni/ á zákwitnie iáko Lilia. Leop Is 35/1; BudBib Is 35/1.
a. O radości jako akcie uwielbienia Boga oraz postawie właściwej dla człowieka wierzącego (115): RejPs 93, 199; Nyechay cye [Boże] wyznawáyą wſſyſcy narodowye/ A ſtąd ſie rozráduyą y nyewyernikowye/ Kyedy ty ſwoye wyerne w łáſce będzyeſz ſądził/ Strzegąc áby ná ſtronę żaden nye zábłądził. LubPs P4 [idem ArtKanc ]; Kápłani twoi niech ſie obloką w ſpráwiedliwość: á ſwięći twoi niech ſie rozráduią. Leop Ps 131/9; Cżłowieká złoſliwego grzeſzącego vplećie ſidło/ á ſpráwiedliwy będzie tho chwalił/ y rozráduie ſie. Leop Prov 29/6; BibRadz Ps 131/9, 16; A thák rozráduy ſie káżdy wierny Páńſki/ á ſtoy mocno przy ſwiętey woley náuce á poſtánowieniu iego RejAp 198, 178v; Rozráduycie ſie namileyſzy bráćiſzkowie/ dziękuiącz Pánu Bogu Oycu náſzemu/ ktory nas doſtoyne być ucżynił w cżąſtkach ſwiętych iego RejPos 53v; Słuchay iż tu młodzieniec vmárł/ [...] ſłucháyże iáko z dobrotliwośći ſwey Pan racżył ożywić ono nędzne á vmárłe ciáło iego/ [...] ſłuchay że iż wnet mowił/ á tłuſzcże ſie rozrádowawſzy/ dáły chwałę pánu bogu ſwemu. RejPos 223, 117v, 289; ArtKanc P17; LatHar Aaa6.

rozradować się z kogo, z czego (15): RejPs 101v, 127v, 144v, 193v, 194, 209v; S ſpráwyedliwośći twey ſie wſſyſcy rozráduyą/ Ci ktorzy z wyernym ſercem thu cyebye miłuyą. LubPs ee6v, N6; A my też rozrádowawſzy ſie z mocną wiárą s tákiego przyſcia ták wdzięcżnego Páná/ ábychmy ſie theż gothowáli/ á chędożyli myſli y ſerca ſwoie/ iákobychmy go wdzięcżnie przyięli w nędzne przybytki ſercá ſwego RejPos 1; A żebychmy ze wdzięcżnoſcyą ſerc náſzych poſtáwili ſie przed ſwiętym Máyeſtatem iego w niewinnoſcyach ſwoich/ áby nas s thym miłym á ſwiętym Synacżkiem ſwoim poſpołu wziął zá ſynacżki ſobie/ áby ſie s tego tákież rozrádowáli ſwięći Anyołowie iego. RejPos 21, 19, 84, 128v, 297v. Cf »rozradować się z Boga«.

rozradować się komu, czemu (15): Abowiem Syon zebránie miáſtá ſwego vtwierdził namocnieyſſy ſam/ á przebrany iego wniem ſie ma vrodzić tak iż to będzie oznáczono y roſpiſano ná potem kxiążętom ná tem mieſcu będącem. A oni ſie rozrádowawſſy temu/ będą to wyſláwiáć rozmaytem pieniem RejPs 129; LubPs [B]2; Słuśćie Pánu w boiáźni: á rozráduyćie ſie mu z wielkim ſtráchem. Leop Ps 2/11; A ták wſzechmogący Pánie/ rácżyſz nam dáć tákie ſercá y tákie myſli/ [...] ábychmy ſie temu ſwiętemu zyáwieniu twoiemu wiernie rozrádowáli/ o tobie y pociechach ſwoich zupełną wiárę vmnożyli RejPos 113v; Abowiem rozrádowáli ſie w on cżás niebożątká oni wſzyſcy ktorzy prágnęli á ſzukáli zbáwienia ſwoiego/ á to wdzyęcżney oney nowinie ktorą ſłyſzeli od cżłowieká tego ſwiętego/ iż iuż przyſzedł Meſyaſz RejPos 321, 16v, 17, 20v. Cf »rozradować się Panu«.

rozradować się czym (1): Leop Ps 50/16 cf W przen.

rozradować się w kim, w czym (25): RejPs 135v; Chwalcye imyę yego w zborze ſwym potrzebnye/ Biycye mu z weſelem y ná głośnym bębnye/ W rozlicżnych przypráwach weſelcye ſie yemu [...]. Rozráduyą ſie też w chwale ſwyęći yego/ Z weſelem náwyedzą do przybytku ſwego/ W vſcyech ſwych rádośći Boſkich pełno máyą LubPs ff4v, E4v, N4v, P2, Tv, T6v; TEdy Anná modliłá ſie ták mowiąc/ Rozweſeliło ſie ſerce me w Pánu/ á chwałá moiá przezeń ieſth wywyżſzoná: Otworzyły ſie vſtha me nád nieprzyiaćioły memi/ ábowiemem ſie rozrádowáłá w zbáwieniu twoim. BibRadz 1.Reg 2/1; Ale wy rozweſelićie ſię y rozráduiećie ſię záwżdy w thym co ia ſtwarzam/ Abowiem otho Ieruzálem ſtwarzam iáko weſele/ á lud iego iáko rádość. BibRadz Is 65/18, Ps 39/17, Is 25/9; A niech ſię rozweſelą wſzytcy vfáiący wtobie/ ná wieki niech wykrzykáią á nákryieſz nad nimi/ y rozráduią ſię wtobie miłownicy imieniá twego. BudBib Ps 5/11[12]; SiebRozmyśl G2v.Cf Ze zdaniem; »rozradować się w Panu«.

Ze zdaniem przyczynowym [w tym z zapowiednikiem: w tym (1); iż, że] (6): RejPs 180v; LubPs S6v; Ci co ſie ćiebie [Panie] boią vźrzą mię y rozráduią ſie: żem w słowá twe náder duffał. Leop Ps 118/74; A ći záſię ktorzy ſtoią przy ſzcżyrey prawdzie Páńſkiey/ áby ſie rozrádowáli w tym/ [...] iż ſą z Bogá á práwie ſynmi Bożymi RejPos 84v; A ty ſie záſię rozráduy wierny á Krześćiáńſki cżłowiecże/ iż wieſz pewnie/ iż káżda ſpráwá twoiá/ będzye thobie w rádość obrocona RejPos 128, 53v.

W przeciwstawieniu: »rozradować się ... lękać się« (1): A ták rozráduycie ſie wierni/ á cżekaycie bez wſzego ſtráchu thego ſędziego ſpráwiedliwego ſwoiego/ á nic ſie nie lękaycie tego śirpá iego oſtrego á ſtráſznego RejAp 127.

W porównaniu (1): Powiáda prorok iáko ſie rozráduie grzeſſny człowiek z wybáwienia ſwego nieináczey iáko zły goſpodarz wątpiąc wżyznoſći ſwoiey gdy vzrzy obfitoſć vrodzáiu ſwego. RejPs 193v.

W charakterystycznych połączeniach: rozradują(-e) się aniołowie, grzeszny (krześcijański, nędzny, wierny) człowiek (4), Izrael, krol (2), książęta, lud wierny, mili (namilejszy) braciszkowie (2), miłośnicy [czyi] (miłownicy imienia [czyjego]) (3), narod Jakobow (Jakoba wiernego) (2), niebożątka, niewiernikowie (2), sprawiedliwy (3), święci (3), tłuszcze, ubogi prostaczek, upadli, wierni(-y) Pańscy(-ki) (4); rozradować się z obietnic Pana, z okazania [=~z pojawienia się] [czyjego], z przyścia Pana, z sprawiedliwości, z świętej wielmożności, z wspomożenia, z wybawienia swego; rozradować się dzieciątku, świętemu narodzeniu (przyściu, zjawieniu) [czyjemu] (4), wdzięcznej nowinie; rozradować się sprawiedliwością; rozradować się w chwale, w łasce, w mocy świętej, w (wiecznej) możności (2), w zbawieniu (2); barzo się rozradować, uprzejmie, wiecznie (2), wiernie; rozradować się [kogo] chwaląc.

Zwroty: bibl. »rozradować się w Panu itp., Panu itp., z Boga, w Duchu Świętym« = exsultare in Domino a. in Deo Vulg, PolAnt; confiteri Deo PolAnt; exsultare Spiritu sancto Vulg [szyk zmienny] (10:7:1:1): WY wſſyſcy ktorzyſćie opánowáli ziemię rozráduyćie ſie pánu ſwemu wyſláwiáiąc wielmożnoſć máieſtatu iego RejPs 95, 140v; A krol ſie rozráduye wyecżnye z Bogá ſwego/ Y ći czo ſye ſpráwuyą w imyę ſwyęte yego LubPs Pv; Podźcieſz á rozráduymy ſie pánu wſzechmocnemu/ Spiewaymyſz z weſelem Bogu zbáwieniu náſzemu LubPs V4 [przekład tego samego tekstu LatHar 15], S6v; á ty rozráduieſz ſie w Pánie/ y w ſwięthym Izráelu rozweſeliſz ſie. Leop Is 41/16; BibRadz Ps 34/9, Is 41/16; áby [Bóg] tęż rádość y tho ſwięte weſele pobudził w ſercach náſzych/ ábychmy ſie rozrádowáli temu zyáwionemu Krolowi á pánu ſwemu/ á temu zbáwicielowi á odkupicielowi ſwoiemu. A s tymi Anyoły ſwiętymi y z mátką ſwiętą iego/ [...] dawáli chwałę pocżćiwą Bogu Oyczu ſwemu niebieſkiemu. RejPos 21, 112; Ná ten cżás [lud] ſię rozráduie Bogu BudBib Tob 14/8[9], Zach 10/7; Synowie Syońſcy rozráduyćie ſię w Iehowie Bogu wáſzym/ ábowiem dał wam onego náucżyćielá ſpráwiedliwośći CzechEp 124; A ia w Pánu Bogu weſelić ſię będę: y rozráduię ſię w Bogu/ Iezuśie (to ieſt zbáwićielu) moim. LatHar 52, 15, 65; Oneyże godźiny rozrádował ſię [Jezus] w duchu (marg) w duchu świętym N L.S. Duchem świętym. G N. (–) WujNT Luc 10/21, Luc 1/47; SkarKaz 576.

»rozradować się radością, z radości« [szyk zmienny] (2:1): LubPs E4v; á rozráduy ſie Pánu ſwoiemu/ táką rádoſcią iáką rozumieſz/ iáko ſie ná on cżás [zmartwychwstania Chrystusa] rádowáli wierni iego. RejPos 112; LatHar 487.

Szeregi: »rozkochać się a (i) rozradować się« [szyk 4:1] (5): á gdy będzieſz miał [Panie] wobronie lud ſwoy roſkochaſie wtem pokolenie Iákobowo yrozráduie ſie Izráel [exsultabit Iacob, et laetabitur Israel Ps 52/7]. RejPs 79v; A iákoſz ſie tedy nie maſz roſkocháć á rozrádowáć s tego krolá a s tego kſiążęciá/ ktoryć tu przyſzedł ná to tákie wybáwienie twoie RejPos 19, 109, 266v, 267.

»(roz-, u)weselić się, (i, a) rozradować się« = exsultare, (et) laetari Vulg, PolAnt; laetari, (et) gaudere a. laudare, gaudere et exsultare PolAnt [szyk 10:5] (15): ábowiem to był ten dzień ktory ſam był pan vczynił ábychmy ſie y my vweſelili á rozrádowali tego dniá. RejPs 174; Wywiedź lud twoy miły Pánye z wyęzyenia ſrogiego Nyech ſie rozráduye narod Iákobá wyernego/ W ten cżás ſie też rozweſeli lud twoy Izráelſki [exsultabit Iacob, et laetabitur Israel Ps 13/7] LubPs D2; Leop Is 41/16, Act 2/26; A ći wſzyſcy co vfáią w tobie/ niechać ſie rozweſelą y wiecżnie rozráduią BibRadz Ps 5/12; Wſzyſcy też ktorzy ſzukáią ćiebie niechay ſię rozweſelą y rozráduią w tobie BibRadz Ps 39/17; Dniá onego powiedzą/ Oto Bog náſz/ ocżekawálichmy go/ y zbáwi nas: Tenći ieſt Pan w ktorymechmy dufáli/ á będźiemy ſię weſelić y rozráduiemy ſię w zbáwieniu iego. BibRadz Is 25/9, Ps 34/9, 89/14, Is 65/18; RejPos 263; GrzegŚm 25; LatHar 52, 179; WujNT Act 2/26.

W przen (20): ábowiem bog náſz wielką wielmożnoſć raczy okázowáć nád námi ſſczego ſie rozrádowáły myſli náſſe RejPs 194; Iedno myę wybaẃ Boże moy z zákrwáwionych złośći/ Gdiś ſam bog zbáwienia mego á w twoiey możnośći/ Rozráduye ſie yęzyk moy/ roſpráwuyąc záwżdy/ Twoyę ſwyętą ſpráwyedliwość LubPs N4v; Wybaw mie ze krwie Boże/ Boże zbáwienia mego: á rozráduieſie [!] ięzyk moy ſpráwiedliwośćą [!] twoią. Pánie otworzyſz ty wárgi moie: á vſtá moie będą wysłáwiáć chwałę twoię. Leop Ps 50/16; A przetoſz rozweſeliło ſie ſerce moie/ y rozrádował ſie ięzyk moy: nád to y ćiáło moie będzie odpocżywáć w nádziei [Ps 15/9]. Abowiem nie zoſtáwiſz duſſe moiey w piekle/ áni daſz ſwięthemu twoiemu widzieć ſkáżenia. Leop Act 2/26; Rozráduyże ſie thedy á roſkochay ty wierna winnicżko Páná ſwego RejPos 267; GrzegŚm 25; WujNT Act 2/26.

W charakterystycznych połączeniach: rozraduje(-ą) się ciało, język (4), myśl(-i) (2).

Frazy: bibl. »rozraduje się duch (a. dusza); rozradować się w duchu« = exultabit anima PolAnt; exsultavit spiritus Vulg [szyk zmienny] (7;1): Abowyem ia inſſey nádzieie niemam iedno włáſkáwem ſpomożeniu twoiem/ á ſnadz ſie też ſtego zawżdy rozráduie duſſá moiá y myſl moiá RejPs 127v; Ale duſzá moiá niechay ſię rozráduie w Pánu/ á niechay ſię rozweſeli w wybáwieniu iego. BibRadz Ps 34/9; ábychmy [...] oglądáli tho ocżymá ſwemi cżego Abráám docżekał widzyeć/ y rozrádował ſie w duchu y w ſercu ſwoim. RejPos 86v; (nagł) Hymn Pánny S. Máryey. Magnificat. (–) WIelbi wielce duſzá moiá Páná. Y rozrádował ſię duch moy/ w Bogu zbáwićielu moim. LatHar 65 [przekład tego samego tekstu WujNT, SkarKaz]; Proſzę ćię [o Pani Święta] przez onę ſwiętą y niewymowną rádość/ ktorą rozrádował ſię duch twoy/ w onę godźinę/ w ktorą ćię potkáło zwiáſtowánie Gábryelá Archányołá/ y pocżęćie Syná Bożego: [...] ábyś [...] przyſzłá y pokwápiłá ſię ná porátowánie moie LatHar 487; WujNT Luc 1/47; O [Najświętsza Dziewico] ráczyſz ſię do iego [Jezusa Chrystusa] naświętſzéy miłośći przyczynić zá mną/ [...] á iżby ſię w nim rozrádowáłá duſzá moiá y ſerce moie/ rozmyśláiąc záwżdy o tym dobrodźieyſtwie iego/ któré vczynił nád rodzáiem ludzkiém SiebRozmyśl G2v; SkarKaz 576.

»rozraduje się serce; rozradować się w sercu« = exultabit cor PolAnt [szyk zmienny] (6;1): y niechay ſie rozráduyą ſercá przebranych iego wyznawaiąc wielmożnoſć dziwow iego/ y ſądy rozlicznych ſpraw iego. RejPs 154; Strapyone ſerce moye y to krewkye cyáło/ Dziwnye ſie w Pánu Bogu yuż rozrádowáło/ Iżem nálazł yák wroblik wdzyęcżne gniázdko moye LubPs S6v; A wy ácż theż ná then cżás ſmutkow vżywiecie/ ále ia záſię oglądam was/ á rozráduie ſie ſercze wáſze [et gaudebit cor vestrum Vulg Ioann 16/22]/ á oney iuż rádośći żaden wam odiąć nie będzye mogł. RejPos 125v, 86v; Y będzie Efraim iáko mocarz/ á rozweſeli ſię ſerce iych iáko winem/ ſynowie też iych/ vyzrzą a rozweſelą ſię/ rozráduie ſię ſerce iych w Iehowie. BudBib Zach 10/7, Ps 27/7; SiebRozmyśl G2v.

Przen (18): A gorá Sion to ieſt zebránie wiernych rozráduie ſie/ vſlyſſawſſy ony ſpráwiedliwe wyroki/ ſtráſliwe złym/ á poćieſzne pokornym RejPs 143; W imię twe Tabor y Hermon ná wſzem ſie rozráduią/ Gdyż moc rámieniá twoiego możnie w ſobye pocżuią LubPs T5; Rozráducieſz [!] ſie y niebá/ y wy zyemſkie niſkośći/ Wzruſz ſie y morze z weſelim w ſwoiey hoyney pełnośći/ Ráduycie ſie wſzytki polá y rzecży w nich ſtworzone/ Drzewá leśne w rádośći ſwey/ niech ſtáną zákwitnione/ Bowiem Pan oblicżnie przyſzedł ſądzić zyemię w możnośći LubPs V5v; A przeto rozráduycie ſie niebioſá/ y wy wſzyſcy co mieſzkacie ná nich [Vulg Apoc 12/12]. RejAp 101v; RejPos 1, 332; Vćieſzyſz [Panie] rádośćią y weſelem ſłuch moy: á rozráduią ſię kośći poniżone [Vulg Ps 50/10]. LatHar 165.

rozradować się dla czego [= z powodu czego] (2): Vsłyſzał á rozweſelił ſię Cyion/ y rozrádowáły ſię cory Iehudſkie/ dla ſądow twoich Iehowo. BudBib Ps 96/8; LatHar 369.

rozradować się z czego (2): Chwalcieſz Aniołowie Páńſcy/ Páná Bogá ſwoiego/ Co ſłyſząc też wierny Sion/ rozráduie ſie s tego/ Corki Iudſkie/ vprzeymie ſie z weſelim roſkocháły/ Iż ſkrytość ſądow twych Pánie/ iuż ták ná wſzem poznáły LubPs V6; Obácżmy co on Pſalm mowi: [...] rozrádowáły ſię corki Iudy/ ze wſzytkich ſądow twoich: Iudá ſię wykłáda/ wyznawáiący á wiecżny/ przetoſz kto wierny ieſt/ muśi ſię ze wſzytkich ſpraw y ſądow Páńſkich rádowáć. SkarŻyw 196.

rozradować się komu (1): Nyechże ſye rozráduye wſſytká zyemyá yemu/ Záſpyewaycyeſz z weſelim wſſyſcy Pánu temu. LubPs V6v.

rozradować się w czym (1): Weſelćie ſie z Ieruzálem/ á rozráduyćie ſie w nim wſzyſtcy ktorzy ie miłuiećie: ráduyćie ſie ſnią z rádośćią wſſyſcy ktorzy płácżećie nád nią Leop Is 66/10.

Ze zdaniem przyczynowym [iż] (2): ROzráduy ſie ziemio y wſſythki powiáty twoie/ iż pan twoy wziął ná ſie ten vrząd/ áby nád tobą krolował RejPs 143; Chwalćie Niebioſá/ á rozráduy ſie źiemio/ opiewayćie gory chwałę: iż poćieſſył Pan lud ſwoy Leop Is 49/13.

Szereg: »(roz)weselić się, (a, i) rozradować się« = exsultare, (et) laetari Vulg, PolAnt [szyk 4:2] (6): LubPs V6; Leop Is 66/10; IEhowá kroluie/ niech ſię rozráduie ziemiá/ niech ſię rozweſelą oſtrowy mnogie. BudBib Ps 96/1, Ps 96/8; Niech ſye wirzchy Sionſkiéy rozráduią góry/ Niech ſye weſelą Izráhelſkié córy KochPs 72 [przekład tego samego tekstu] LatHar 369.
α. O poruszeniu się dzieciątka w łonie św. Elżbiety będącym aktem rozpoznania Zbawiciela (zawsze w tłumaczeniu i nawiązaniu do Luc 1/41 i 44) (3): [św. Elżbieta mówi do Maryi:] Abowiem oto y dzyeciątko ktore ieſt w żywocie moim/ poznawſzy to przez Duchá ſwiętego/ rozrádowáło ſie á poruſzyło ſie z rádośći w żywocie moim. RejPos 305v, 304; [Y ſtháło ſię/ iż iáko ſkoro vſlyſzáłá Elżbietá pozdrowienie od Máriey/ rozrádowáło ſie dziećiątko w żywoćie iey. Leop Luc 1/41; BiałPos 61 (Linde)].
Zwrot: »rozradować się z wielkiego wesela, [wielką radością]« = exsultare in gaudio Vulg (1): RejPos 304; [[św. Elżbieta mówi do Maryi:] Abowiem oto iako ſkoro ſie ſtał głos pozdrowienia twego w vſſach moich/ rozrádowáło ſie wielką rádośćią dziećiąthko w żywoćie moim. Leop Luc 1/44].
b. O radości Boga (3): Iáko Ian s. o nim powieda/ Iż to ieſt ten báránek Boży/ ktory ná ſobie nośi wyſtępki ſwiátá tego/ A tho dla tego áby go márnie nie ſtráćił/ ále áby ie wiecżnie opánował á rozrádował ſie wiecżnie w tym kroleſtwie ſwoim. RejPos 16v.

rozradować się nad kim (1): [mówi Bóg:] Abowiem otho Ieruzálem ſtwarzam iáko weſele/ á lud iego iáko rádość. Rozweſelę ſię w Ieruzálem/ á rozráduię ſię nád ludem moim/ nie będzie w nim dáley ſłyſzeć głoſu płáczu/ áni gloſu nárzekánia. BibRadz Is 65/19.

rozradować się w czym (1): [mówi Bóg:] Bo oto ia ſtwarzam Ieruzálem weſelem/ á lud iego rádośćią. Y rozráduię ſie w Ieruzálem/ y rozweſelę ſie w ludu moim: á nie będzie w nim więcey ſlyſſan głos płácżu/ y głos wołánia. Leop Is 65/19.

Szereg: »rozradować się i (a) rozweselić się« = exsultare et gaudere Vulg, PolAnt [szyk 1:1] (2): Leop Is 65/19 cf rozradować się w czym; BibRadz Is 65/19 cf rozradować się nad kim.
c. Doświadczyć pomyślności, ucieszyć się z posiadania czegoś [w czym] (2): ále vkaż mi kthorego [przeciwnika Pańskiego] ieſli było kiedy dobre dokońcżenie iego/ álbo ieſli ſie kiedy w nábyciu iego rozrádowáło potomſtwo iego. RejAp 24; Poźrzymy po wſzytkich ſtaniech ſwiátá tego/ [...] ieſliże vyrzyſz dom ktory ze złego nábycia powſtáły/ áby ſie długo roſkorzenić miał/ á márnie vpáść nie miał. A ieſliże kęs máło pokwitnie/ pátrzayże długo li trwáć będzie/ álbo ieſli ſie w tym rozráduie potomſtwo iego. RejZwierc 40.

Synonimy: pocieszyć się, rozdobrzyć się, rozkochać się, rozweselić się, uweselić się.

Formacje współrdzenne cf RADOWAĆ SIĘ.

Cf ROZRADOWANIE, [ROZRADOWANY]

MPi, SBu