[zaloguj się]
[pdf]

LITANIJA (55) sb f

litanija (36), letanija (19); litanija ReszList (4), LatHar (32); letanija TarDuch (2), KrowObr, OrzRozm, BielKron (3), StryjWjaz (3), SkarŻyw (5), StryjKron, CzchEp, KochFr, ReszPrz.

e pochylone, pierwsze a jasne, końcowe pochylone (w tym w pierwszym a 3 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N litanijå létanij(e)
G litanij(e)j
A litaniją litanije
I litaniją létanijami
L litanij(e)j litanijach
inne sg A (lat.) - letanijam

sg N litanijå (19). ◊ G litanij(e)j (8). ◊ A litaniją (8). ◊ I litaniją (1). ◊ L litanij(e)j (3). ◊ pl N létanij(e) (1). ◊ A litanije (9); -e (1), -(e) (8). ◊ I létanijami (2); -ami (1), -(a)mi (1). ◊ L litanijach (3). ◊ (lat.) sg A letanijam (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Mówiona lub śpiewana modlitwa zlożona z szeregu pochwalnych inwokacji skierowanych do Boga lub świętych, połączona z powtarzającym się wezwaniem o wstawiennictwo i opiekę; litania, supplicatio Cn [litania ‒ modlitwa Cn] (52): Poczinaią ſie Letanie wſzytkiego zywota pana naſzego Iezu Kryſta. TarDuch A8; KrowObr 73; Bym był Arcybiſkupem/ roſkazał bym po wſzytkiey Prowincyey Polſkiey/ poſt y Letánie OrzRozm F2v; w ten cżás zácżęli Ceſárſcy ſpiewácy Letaniám: y ták Krol klęcżał áż przeſtáli/ bo dla tego też ſpiewácy Letániey vkroćili ná ten cżás/ [...] á potym letániey dokońcżyli. BielKron 329; StryjWjaz C2, D2, D2v; A ony gdy płácżąc nád nią Letánie mowiły/ bacżąc konánie iey/ iáko zeſnu/ rzecże do nich SkarŻyw 193, 193 marg, 358; StryjKron 351; Y kápłanów ſię wyſtrzégay/ Ráczéy ſámá záwżdy létániie śpiáway. KochFr 16; ReszHoz 121; ReszList 163; LItánia Greckie ſłowo ieſt/ ktoreſmy vſtáwicżnym zwycżáiem/ w Láćińſkie y Polſkie nieiáko przemienili: wykłáda ſię prośby cżynienie/ ábo ſupplikácya/ bądź oprzycżynę/ bądź o rátunek kogo proſząc. LatHar 171; Litánia tu znácży prośbę o przycżynę LatHar 499 marg; Drugą [modlitwę] naydźieſz przy Litániách/ ná kárćie 182. LatHar 622, 172 żp, 180, 335 marg, 525, 634 (18).

W połączeniach szeregowych (2): Pſalmy/ modlitwy/ Letánie/ y co noc trzyſtá paćierzy odpráwował SkarŻyw 293; ReszList 158.

W charakterystycznych połączeniach: litanija długa (2); litanijej dokonywać, dokończyć, używać (3); litaniją mowić (2), odprawować, powtarzać, śpiewać (5), wszcząć, zacząć (2), zmowić.

Zestawienia: »Litanija do Pana Jezusa« (8): LITANIA Do Páná IEzuſá/ wſzyſtek S. żywot iego záwieráiąca. LatHar 335, 347, 362, 365, 387, 402, 742, 746.

»Litanija (do) (Błogosławionej) Panny (i Matki Bożej) Maryjej« (5): Litánia do Błogoſłáwioney Pánny y mátki Bożey Máryey. LatHar 499, 397, 525, 743, 746.

»Litanija do wszystkich (a. wszech) świętych« (2): Litánia do wſzech Swiętych 172. LatHar 741, 746.

»Rzymska litanija« (1): [Modlitwa] Po wielkiey cżęśći z Rzym: Litániey. LatHar 627 marg.

Szeregi: »modlitwa i litanija« (1): [członkowie bractwa] ná dobrą pośćiel po modlitwách y litanijách [pielgrzymów] roſprowádzą. ReszList 163. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»psalm z litaniją; psalm i litanija« (2;1): Tę modlitwę y niżey napiſane Pſalmy z Lietaniami [...] Niechay pilnie przecżytha TarDuch ktv; ReszList 159; LatHar 623. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

2. Długie wyliczanie, wymienianie czegoś (2):
Wyrażenie: »długa letanija« (2): y pocżynáiąc od Enochá áż do Oniáſzá o ktorem ieſt wkſięgách Máchábeyſkich/ [Pismo św.] długą letánią poważnemi ſłowy wychwála wyſokie cnoty ich y dáry Boſkie wnich. SkarŻyw A4v; Skąd też znáć iż mu ſámemu nie wierzy/ ani vfa. Bo gdyby to było/ vſtáłáby tá długa letánia tych piſárzow/ ktorych piſmy chce ozdobić y vtwierdźić rzecż ſwoię złą y niezbożną. CzechEp 139.

KN