[zaloguj się]
[pdf]

ŁAWICA (18) sb f

Oba a jasne (w tym w pierwszym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N ławica ławice
G ławice ławic
D ławicy
A ławicę
I ławicą

sg N ławica (3). ◊ G ławice (7); -e (2), -(e) (5); (lat) de lavica [w n-loc] (1). ◊ D ławicy (2). ◊ A ławicę (1). ◊ I ławicą (3). ◊ pl N ławice (1). ◊ G [ławic.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) w.

1. praw. Urząd; nazwa wzięta od ławy, na której zasiadali przysięgli w sądach w miastach na prawie niemieckim; senatus Modrz; subsellia, scamna iudicum publica, assessorium, locus assessorium Cn (16): Ten/ áza niegodźien tego/ żeby go z łáwice ruſzono [hic an non dignus est, ut senatu moveatur]/ ktory lepſzy rozumie być pożytek niżli ſpráwiedliwość? ModrzBaz 31v; BielSjem 17: [Toruńskiej i Gdańskiej Radzie, Obu ławic cnej posadzie, Wszech pociech rój wiecznoletny, Jako zwierzchności szlachetny. RybWiersze 92].
Zwroty: »przyść ku ławicy« (2): Ezop przyſzedſzy ku ławicy/ Kazał by ſie zeſzli wſzyſcy: Tám im krolewſkie liſty dał/ Iż im wſzyſtkę wolność ziednał. BierEz F2v, F.

»do ławice przypuszczać [kogo]« = pozwolić komu pełnić urząd (2): [obiecujemy ich] do łáwice Rad náſzych iáko y inné ſzlácheckiego narodu Ziem Wołyńſkich ludźie przypuſczáć SarnStat 1192, 1063.

»zasadzić ławicę« = ustanowić a. zwołać sąd (1): A in exceſsu criminali, przez Hetmáná podług ſtárych praw y zwyczáiów/ z Rotmiſtrzámi y z Porucznikámi/ których może dośiąc/ záſádźiwſzy łáwicę zwykłym obyczáiem/ ſądzeni y karáni/ álbo ná Séym od ſtrony pozywáni bydź máią. SarnStat 435.

Wyrażenia: »ławica dziewiąci osób« (1): A ták niech tych Sędźiow o ktorych mowimy będźie dźiewięć [...] od ktorey licżby/ niechby ie ſądem lub łáwicą dźiewiąći oſob [collegium novembrale] zwano. ModrzBaz 92v.

peryfr. »ławica rzymska« = Kościół katolicki (1): wſzyſcy przećiwnicy łáwice tey Rzymſkiey/ o tę ſkáłę łby ſobie potłuką OrzList h2v.

»ławica sądowna« (1): ieſli też łáwicá ſądowna będzie opráwioná przez odmienienie pierwſzych/ ieſli pobory nielitośćiwe będą vmnieyſzone/ tedy niebędziem ſie wymáwiáć ſpoſług BielKron 221.

»senatorska ławica« = senatorius ordo Modrz (2): Bo koniecżnie niegodni ſą Senatorſkiey łáwice/ ktorzi wiárę y cnotę ſwą kryią/ boiąc śię cżelnieyſzych Pánow ModrzBaz 29, 25.

Szeregi: »sąd lub ławica« (1): ModrzBaz 92v cf »ławica dziewiąci osob«.

»ławica albo zasiędzienie sądow« (1): w drugim rozdźiale opiſáné ſą łáwice, álbo záśiędźienia ſądów, któré złożoné ſą z onychże perſón SarnStat 749.

a. Zespół przysięgłych; sąd, rada (3): Przyidźie Woyt z łáwicą ſwą/ á tudźieſz zá nimi Kát ogniem vzbroiony z inſtrumenty ſwymi. KlonWor 38.
Fraza: »ławica [o kim] zasiędzie« = ktoś będzie sądzony (1): W przyſzły piątek o tobie łáwicá záśiędźie: Stánieć ſię według práwá: á tám koniec będźie. KlonWor 20.
α. O Kurii rzymskiej (1): Papiéż z łáwicą ſwoią błądźić niemoże. OrzQuin G marg.
2. n-loc Miejscowość (2):
Zestawienia tu funkcji n-pers (2): Confessio Pauli filii Gregorii Kywyoll de Lavicza LibMal 1545/l07; Zeznal yſch spawlem zlawicze oſſm kony zabill na myeyſczach tych yako przerzeczony pawel nan zeznal LibMal 1545/108.

Cf ŁAWA

TK