[zaloguj się]
[pdf]

ŁAZARZ (197) sb

łazarz (196), Łazar (1); Łazarz : Łazar WujNT (26 : 1).

łazårz, łazarz-.

Fleksja
sg pl
N łazårz łazarzowie
G Łazarza łazarz(o)w
D Łazarzowi łazarzom
A łazarza
I łazarz(e)m łazarzmi
L Łazarzu
V łazarzu

sg N łazårz (59). ◊ G Łazarza (16). ◊ D Łazarzowi (4). ◊ A łazarza (45). ◊ I łazarz(e)m (14). ◊ L Łazarzu (9). ◊ V łazarzu (12). ◊ pl N łazarzowie (2). ◊ G łazarz(o)w (5). ◊ [D łazarzom.] ◊ I łazarzmi (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Imię męskie pochodzenia biblijnego; Lazarus Vulg (180): ZapWar 1507 nr 2046, 1528 nr 2468; Item Lazarz vbyth LibLeg 11/100, 11/100v, 102; Theofilus/ ten popalił obrázy w kościelech/ y Lázárzá málárzá niepoſpolitego dał zábić ktory ie málował BielKron 168v; Wiechawſzy do wyżſzey Miſiey z Lázárzem Serbſkim Deſpotem bitwę ſtocżył BielKron 240, 240, 274v, 275 [2 r.].
Zestawienie: »Łazarz Andrysowic« (8): KromRozm I P3v; Lázarz Andryſowic w Krákowye wybiyał. KromRozm III kt; MrowPieś kt; GDy tu Lázarz Andryſowic Impreſſor/ Wielmożny á mnie miłoſćiwy Pánie/ drukował Artykuły Práwá Mieyſkiego Máydeburſkiego po Polſku GroicPorz A3, mm4v; GrzepGeom A; SienLek a4; Strum A2.
a. bibl. Brat Marii i Marty z Betanii, wskrzeszony przez Jezusa (105): przyſſedl mily Iezus do Betanié/ gdzie był Lazárz vmarl/ którégo ſkrzeſil mily Iezus OpecŻyw 69v, 66v [3 r.], 67 [2 r.], 68, 68v, 69v [2 r.] (14); OpecŻywSandR nlb 3; PatKaz I 4; TarDuch B6 [2 r.]; MurzNT Ioann 12/1, 2; KrowObr 105, 171v; Leop ZZ; Goski 15v; RejAp 172v; RejPos 159v. 206, 310, 352v [5 r.], 353 [2 r.] (17); BiałKat 233v; GrzegŚm 8 [2 r.], 9 [4 r.], 13 [2 r.]. 47, 55; KuczbKat 210 [2 r.]; BiałKaz C2v [4 r.], C3 [2 r.], Hv; CzechRozm 193v, 264v; Płákał y Pan Iezus Lázárzá: bo go miłował. SkarŻyw 196, 80, 384; CzechEp 194; Lázarz on święty/ kiedy znowu ożył/ Nápiſał xięgi/ w któré wſzytko włożył/ Cokolwiek widźiał KochFr 62, 64; LatHar ++6v, 109, 331, 463, 519 (7); KołakCath C; Ieſus miłował Marthę/ y śioſtrę iey Márią y Lázárzá. WujNT Ioann 11/5, przedm 38, s. 143, 227, Ioann 11/1, 2 (19); SkarKaz 385b [2 r.], 520a.

W porównaniach (5): Bóg vmarłé wſkrżeſzá iako Lazarza/ ktory był pogrzebion MurzHist S3; á iuż práwie śmierdziſz/ iáko ten zeſzły Lázarz/ w grobie ſwoim/ to ieſt/ w tym plugáwym żywocie ſwoim. RejPos 356, 356 [2 r.J; SkarKaz 208a.

b. bibl. Nędzarz z ewangelicznej przypowieści o Łazarzu i bogaczu (56): Laząrs [!] chocz pod ſchodem lezal Przed ſię bogacza vbiezal. RejKup 18v; MurzHist Sv, S4; MurzNT Luc 16/20, 23, 24 [2 r.]; O niebożątká zapámiętáli Duſz ſwoich/ lepieyby teras w gnoiu z Lázárzem leżeć/ nędzę ćierpieć/ y vćiſki rozmáite/ á niſſli potym wietznie/ ieſli ſie nieupámiętaćie KrowObr 126, 76, 215; BielKron 467; RejPos A5, 138v [3 r.], 161 [2 r.], 161v [2 r.], 162v (16); GrzegŚm 58 [5 r.] 59 [2 r.], 60, 61; CzechRozm 187v [2 r.]; SkarŻyw [197], 286; Boć wżdy Lázárzowi teraz tu od Bogacżá wzgárdzonemu/ łono Abráhámowe ieſt ná gotowáne: Ale gdźie przyidźie ná Bogacżow/ wcżáſu vżywáiącego y przećiw Lázárzowi niemiłośiernego/ konieć [!] pátrzyć: bacżyć to możemy iż mu y kropie wody/ w ogniu vpálonemu/ ná ięzyk nie dádzą? CzechEp 63, 120; NiemObr 72; Był też niektory żebrak imieniem Lázarz/ ktory leżał v wrot iego/ wſzytek owrzedźiáły WujNT Luc 16/20, przedm 37, s. 260, 16/23, 24, 25, s. 263, Zzzzz4; Y co ono Zbáwićiel náſz w iednymże przykłádźie Bogacżá y Lázárzá ſrogą przegrożkę zoſtáwił/ tego ſie w Polſzce poſpolićie nápátrzy PowodPr 70; SkarKaz 635a.

W porównaniach (2): Bo pátrzay nędzny á vbogi Lázárzu/ w kthorymeś kolwiek ieſt ſtanie ſwiátá tego/ ieſliże nie leżyſz iáko on Lázarz będącz pełen rozlicżnych grzechow/ nie inácżey iáko wrzodow á bołeśći [!] przed oblicżnoſcią Páná ſwego á przededrzwiámi iego. RejPos 164v, 164v marg.

2. Człowiek ubogi, nędzarz (17): Cżemużeś ták záſlepił ocży ſwoie/ iż nie widziſz tych Lázárzow leżących przed drzwiámi twemi? RejPos 163, 164v, 185v; WujJudConf 209; [Służmy rádźi vbogim/ y wdowom/ y śierotom/ y łázárzom: iáko czynił Szczepan ś. SkarKaz 494 (Linde)].

W przeciwstawieniu: »bogacz ... łazarz« (6): Obeyrzyſz ſie tedy nędzny bogacżu/ á obácż iáka wielkość Lázárzow leży przede drzwiámi twoiemi RejPos 162v, 162v, 185v; RejZwierc 189; w Polſzce [...] cáłá wieś Lázárzow leży przed dworámi budownych Bogacżow PowodPr 70, 70.

Wyrażenia: »mizerny łazarz« (1): Iáko ſthoią oni mizerni Lázárzowie v drzwi bogacżow onych/ ktorzy wyſſáli mleko ich/ á odárli wełnę ich/ á ieſzcże ie cżáſem kijem biją odganiáiąc RejZwierc 189.

»nędzny łazarz« [szyk 4 : 3] (7): Płatnieyſzy záſię v ciebie pochlebczá/ piſzcżek/ ſkrzypiec/ bębennicá/ máſzkárnik/ błazen/ nierządna niewiáſthá/ niżli on Lázarz nędzny czo leży przededrzwiámi twoiemi RejPos 192, 162v, 164v [2 r.], 185v; GrzegŚm 58; A nędzny łázarz vćiſniony bez wſzego miłoſierdzia leży przedewroty náſzymi/ á my to ſobie zá roſkoſz á zá krotofilę mamy. RejZwierc 260.

W przen (2):
Wyrażenia: »łazarz ubogi« (1): iż Lázárzowie vbodzy/ nędzni á wzgárdzeni/ wierni/ ktorzy tu ledá gdźie dla prawdy vćiśnieni od niewiernych ſtękáią y vmieráią/ wſtáną zmartwych do wiecżnego żywotá GrzegŚm 58.

»łazarz wzgardzony« (1): GrzegŚm 58 cf »łazarz ubogi«.

Przen: Grzesznik (2):
Wyrażenie: »nędzny łazarz« (2): Coż tedy też ty ſam s ſobą chceſz vcżynić moy miły nędzny Lázárzu ſwiátá tego RejPos 356, 164v.

LW