[zaloguj się]
[pdf]

RATOWANIE (10) sb n

ratowanie (10), [retowanie].

Oba a jasne; retowanie z tekstów nieoznaczających é.

Fleksja
sg
N ratowani(e)
G ratowaniå
D ratowaniu
A ratowani(e)
L ratowaniu

sg N ratowani(e) (1). ◊ G ratowaniå (3). ◊ D ratowaniu (2). ◊ A ratowani(e) (3). ◊ L ratowaniu (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. ratować.

1. Przychodzenie (przyjście) z pomocą w trudnej, zwykle niebezpiecznej sytuacji; niekiedy z pozytywnym rezultatem, tj. ocalenie, uratowanie (9): [Yeſli ten cżas retowania teraz/ nad ktory lepſzy być niemoże opuſcicie/ potym byſcie radzi abo komu dali/ abo od kogo wzięli retunek/ á niebędzie tho mogło być. OrzKsiąż A7v.]

ratowanie czego [= społeczności] (1): tedy Węgry á Włochy przed obozem pokłádáli/ [...] bo mnimáli Solimáná ſámego ku rátowániu Budzyniá przyćiągnąć z ludem wielkim BielKron 314.

Wyrażenie: »ratowanie z niebezpieczności« (1): Corona civica, Wieniec który mieſzczánin yeden drugiemu dawał miáſto vpominku rátowánia/ á ſpomożenia z nieyákiey niebeſpiecznośćy. Mącz 66a.
Szereg: »ratowanie a spomożenie« (1): Mącz 66a cf Wyrażenie.
a. O pomocy Boga w zagrożeniu duszy lub ciała (5):

ratowanie czyje [= kto jest ratowany; pron poss] (3): gdy vzrzyſz nas wiakiem niebeſpieczenſtwie naſſem powſtan miły panie na nogi ſwoie a nieomieſzkaway na ratowanie naſſe RejPos 87v, 45; RejAp 23.

ratowanie czyje [= kto ratuje] (1): A ták śiły ſerdecżne/ Złoſny nałog/ w ſák wgania/ Zginę bez twego Pánie rátowánia. GrabowSet D3.

Zwrot: »nie omieszka(wa)ć na ratowanie« (3): RejPs 45, 87v; A iakoż ſie ty maſz lękáć tego mizernego á krotkiego przeſladowania ſwiátá tego/ gdyż ſłyſzyſz iż tego krotki cżás ma być/ gdyż wieſz iż Pan twoy nic tobie nie omieſzka ná rátowánie twoie RejAp 23.
Wyrażenie: »ratowanie [kogo] w upadku« (1): [żadne lekarstwo bezpieczniejszym lekarstwem od cieplic być nie może] czy prze to/ áby ſye imperfectia á ſłabość rozumu náſzego vkazáłá: czyli/ áby człowiek łáſkę Bożą ku rátowániu śiebie/ w vpadku záwżdy gotową znał y widźiał? Oczko 1v.
b. O wsparciu materialnym [kogo, czego (= społeczności)] (2): tákże y té [pieniądze]/ któré z Contribuciiéy/ y innych obyczáiów rátowánia Rzeczypoſpolitéy [...]/ przychodźić będą/ któré wſzyſtkié máią bydź do nich odnoſzoné/ máią ći to pánowie Podſkárbiowie z Prowizory do rąk ſwych odbiéráć SarnStat 442; [Bo iáko bárwierz/ ránne cżęſto lecżąc/ łacno ſię nád ludzkimi boleśćiámi vżałuie/ [...] Ták y my/ gdy do rátowánia vbogich vgęſzcżáć będźiem/ lepſzymi y mędrſzymi być pocżniemy SkarCzyt 14].

ratowanie w czym (1): O obronie miaſt y inſzych mieyſc/ o oblężeniu/ y dobywániu/ y zburzeniu: o rátowániu w głodźie oblężonych [de fame ab iis, qui obsidentur, propulsanda] ModrzBaz 115v.

2. Wzmacnianie [czego] (1): Ieſli murom álbo párkanom nie duffaſz/ oſtháwiay ie wielkim drzewem pochyło/ ná thym mieyſcu ná kthore nieprzyiaćieł [!] ſtrzela/ áby kula káżda ſzłá wzgorę ślozem po drzewie/ thák przenieſie mur/ ſzkody nie vcyni [!] (marg) Rátowánie Murow. (–) BielSpr 64v.

Cf RATOWAĆ

MP