[zaloguj się]
[pdf]

NABYWANIE (46) sb n

Oba a jasne (w tym w pierwszym 2 r. błędne znakowanie), e pochylone.

Fleksja
sg pl
N nabywanié nabywaniå
G nabywaniå
D nabywaniu
A nabywani(e)
I nabywani(e)m, nabywanim
L nabywaniu

sg N nabywanié (5); -e (1), -(e) (4). ◊ G nabywaniå (23). ◊ D nabywaniu (3). ◊ A nabywani(e) (1). ◊ I nabywani(e)m (2) RejPos, nabywanim (1) SkarKaz. ◊ L nabywaniu (10). ◊ pl N nabywaniå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytαtu.

1. Zdobywanie, pozyskiwanie, wchodzenie w posiadanie; quaestus Mącz; acquisitio, comparatio, consectatio Cn (43): RejZwierc [193]; Ieſli ie gánią/ á cżemu też tákich gwałtow á dziwnych do nábywania z ludzką trudnośćią fortelow niegánią? ModrzBaz 6v.

nabywanie czego (22): GroicPorz o4; RejWiz A5v; Noscere omnes vias pecuniae, Umieć wſziſtki przeskoki ku nabywániu pieniędzy. Mącz 492b, 335d; GórnDworz Ee; RejPos 159v, 217v, 312 [2 r.]; ModrzBaz 82v; GórnRozm Ev; KochWr 31; WujNT 27 marg; SarnStat 176, 355, 444, 1014, 1022; SkarKazSej 704b; Tákże też w nábywániu żywnośći/ ſtátku y máiętnośći/ widźimy ná oko co ſię dźieie KlonWor ded **3, ded**2. Cf nabywanie czego czym.

nabywanie czego czym (1): wiele ich zbytnie łákomſtwo przypądza do bogáctwá złemi fortelmi nábywánia [ad opes malis artibus quaerendas] ModrzBaz 5v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Nie obćiążay ſercá świeckimi pracámi/ y nábywánim tego czego odbieżeć muśiſz. SkarKaz 7b.

W połączeniu szeregowym (1): ále ſię racżey/ złego nábywánia/ nieſpráwiedliwego z kradzieſtwem rzecży poſpolitey/ ábo wyſługą nieprzyſtoyną wſpánoſzenia/ lichwiárſtwá/ zbytnych zyſkow/ proznowánia/ wſtydzić mamy. SkarŻyw 241.

W charakterystycznych połączeniach: nabywanie bogactw(a) (3), chleba (2), dobr (2), imienia (3), majętności (7), pieniędzy (2), statku, summy, żywności (2).

Wyrażenia: »(żądza i) chęć (do), chciwość nabywania« = studio acquirendi Modrz (3:2): A ty tákową maſz żądzą y chęć nábywánia [cupidinem acquirendi]/ iż nigdy nie możeſz być ochłodzon wielkimi bogáctwy HistAl K2; przycżyná złego náſzego ina nie ieſth iedno zbytnia chćiwość nábywánia GórnDworz G5v, Ev; ModrzBaz 82v; GórnRozm Ev.

»nabywanie łakome; łakomstwo w nabywaniu« (2;1): kto mała żąda, [...] Prożen jest wrzodu ciężkiego, Nabywania łakomego BierRozm 19; áni łákomſtwá w nábywániu/ áni puſtoty w doſtátku/ [...] w nim znáć/ áni ſłycháć nie było GórnDworz B7; KochWr 31.

»pieczliwe nabywanie« (1): gdzyeś dáleko ſie vnośimy zá piecżliwym nábywániem dobr tych docżeśnych náſzych RejPos 312.

»złe nabywanie« (3): SkarŻyw 241; A lichwy/ y złe nábywánia máiętnośći/ iáko ſię rozmnożyły? SkarKazSej 704b, 704b.

»żmindliwe nabywanie« (1): Illiberalis et sordidus quaestus, Sromotne á żmindliwe nábywánie. Mącz 403a.

Szeregi: »nabywanie i dzierżenie« (2): Státutá y Vſtáwy [...] około nábywánia y dźierżenia Imięnia w Litwie SarnStat 1014 [idem] 1022.

»handel a nabywanie« (1): Iedni ſie vdáli zá bogáctwy á zá kupiectwy ſwemi/ to ieſt/ zá márnym hándlem á nábywániem ſwiátá tego RejPos 240v.

»imienie albo nabywanie« (1): [Demokryt] za ſzalone ludzie miał ſobie takowe ktorzy ſie o zbytnie imienie albo nabywanie zbierali BielŻyw 66.

»łakomstwo a nabywanie« (1): iż nam do tey ſłużby iego y do tego kroleſtwá iego/ nie ſnádniey przekáźić nie miáło/ iedno márne łákomſtwo ſwiátá tego/ á omylne nábywánie tych docżeśnych roſkoſzy iego. RejPos 217v.

»staranie i nabywanie« (1): Pobóżne iego ſtáránié/ Y beſpieczné nábywánie. KochSob 69.

»szafunek i nabywanie« (1): którzy tu ná Séymie do ſzáfunkn y nábywánia pieniędzy dla potrzeb Rzeczypo: ſą náznáczeni SarnStat 355.

»nabywanie i używanie« (3): RejWiz A5v; O nędzny nieboże/ rozneż było y nábywánie y vżywánie Abráámowo/ álbo Iákobowo/ álbo inych ludzi pobożnych od nábywánia y od vżywánia twego. RejZwierc [193]v.

»nabywanie i zbieranie« (1): od máłego do wielkiego począwſzy/ wſzyſcy ſię ćwiczą w złym nábywániu y łákomym zbierániu. SkarKazSej 704b.

W przen [czego] (1): dla iednośći wiáry y nabywánia rzecży onych wiecżnych/ y kroleſtwá onego bez końcá SkarJedn 202.
a. O abstraktach [czego] (2): ábychmy [...] ludźi vcżone przeſtrzegli/ áby [...] pięknemi tytuły ludźi dla nábywánia doſtoynośći nie oſzukawali. ModrzBaz 135.
Szereg: »szukanie i nabywanie« (1): vczy nas/ ábyſmy myſl ſwą odrywaiąc od tych prożnośći/ wſzytek náſz vmyſł vdáli ku ſzukániu y nábywániu Nawyzſzego dobrá BibRadz I 346.
b. O osobach [kogo] (3):
Szereg: »nabywanie a zjednanie« (1): ábyſmy wietſze záwſze ſtáránie cżynili o zátrzymawániu ſtárych/ [...] przyiaciół; á niżli o nábywániu á ziednániu nowych WerKaz 275.
W przen [komu kogo] (1): Wśiał mu [św. Bonifacyjusowi] był Pan Bog w ſerce áby oycżyznę opuśćiwſzy/ [...] w puſtelnicżym ſtanie/ ábo wná- (kustosz) bywániu (‒). bywaniu Bogu duſz ludzkich/ więtſzey doſkonáłośći w ſłuſzbie Bożey y wyſługi v Páná ſwego przycżynił. SkarŻyw 516.
α. O potomstwie [czego] (1): Liberorum quaerendorum causa ei credo uxor data est, Mam za to że mu żoná daná yeſt dla nábywánia płodu. Mącz 335d.
2. Osiąganie pewnego stanu lub cechy [czego] (3): Niech ſię do miłośći narodu/ ktory ſpráwowáć ma/ przyucza/ á do nábywánia mądrośći y náuk SkarKaz )(4, 348b, 638a.

W charaterystycznych połączeniach: nabywanie cnot, mądrości, sprawiedliwości.

Cf NABYWAĆ

HJ, LW