Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NACHYLAJĄCY SIĘ

Następne hasło: NACHYLENIE »

NACHYLANIE (4) sb n

Oba a jasne.

Fleksja

	sg	pl
G	nachylaniå
A		nachylaniå
I	nachylani(e)m
L	nachylaniu

sg G nachylaniå (1). ◊ I nachylani(e)m (1). ◊ L nachylaniu (1). ◊ pl A nachylaniå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „nachylać” (3)
- 1. Przen (2)
  - a) Zwrot: »głosow nachylanie« = śpiew (1)
  - b) Zniekształcanie (o interpretacji tekstu) (1)
- 2. Deklinowanie (o używaniu form gramatycznych) (1)
II. Rzeczownik od „nachylać się”: Zmienianie położenia; tu o pochylaniu się w czasie modlitwy (1)

I. Rzeczownik od „nachylać” (3):

1. Przen (2):

a) Zwrot: »głosow nachylanie« = śpiew (1): Bo nam ták wiárę chćieli przodkowie zálecáć: nietylko słowy náucżáiących/ ceremoniami y obrzędami zwierzchnemi/ ále też głoſow náchylániem [sed etiam numeris et vocum flexionibus]/ wktoremby vſzy/ iákoby wielkich rzecży słuchániem ſprácowáne/ odpocżywáły. ModrzBaz 132.

b) Zniekształcanie (o interpretacji tekstu) [czego] (1):

W porównaniu: ſproſne ſłowá Bożego ſzárpánia/y onego iáko woſkowego noſá/ y ná tę y ná owę ſtronę/ to wzgorę to ná doł y ná ſtrony inſze náchylánia/ ktore ſię przez to Wędźidło X. K. dźieie. CzechEp 321.

2. Deklinowanie (o używaniu form gramatycznych) (1): Bo bez tákiego náchyláńia nie może być znáczna (iako ſię iuż rzekło) mowá náſza BudBib Cv.

II. Rzeczownik od „nachylać się”: Zmienianie położenia; tu o pochylaniu się w czasie modlitwy; deflexus, inclinatio, (in)flexio Cn (1): bacżyć to káżdy może/ iákim porządkiem/ ſtátkiem/ iáko iednoſtáynie y ſpokoynie ſłużbá Boża bywa odpráwowána/ [...] w modleniu/ w klękániu/ w ſiedzeniu/ w śpiewániu/ náchylániu/ w ſzátách iednoſtáyność wielka záchowáná bywa. ReszList 186.

Synonimy: I.2. deklinowanie.

Cf NACHYLAĆ, NACHYLAĆ SIĘ.