[zaloguj się]
[pdf]

NADZWYSZ (16) av

nadzwysz (12), nadwysz (3), nadwzwysz (1); nadzwysz RejPosWstaw, BudBib, GórnTroas, WujNT (3), GrabPospR (2); nadwysz CzechRozm; nadwzwysz FalZioł; nadzwysz : nadwysz Leop (2:1), Mącz (2:1).

-wysz (14), -wyż (2).

a jasne.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (z Cn) – XVIII w.

1. Ponad określoną wielkość, więcej niż; super Mącz, Vulg; ex abundanti Cn (10): Miey o nim ſtáránie á cokolwiek nádzwyſz wyłożyſz [quodcumque supererogaveris]/ á ia kiedy ſie wrocę zápłácęć. Leop Luc 10/35; Corollarium, Przidátek/ Náddátek/ który dawáyą nád wyſz niżly to co winno yeſt. Mącz 66b; Supersit, Zoſtawa nád zwyſz. Quae superfieri possunt, Co może zbyć. Mącz 434a, 394a; ći ktorzyby nád wypráwę koniá/ nádzwyſz co powinni byli/ to bacżeniu ich porucżono być może/ że to [...] robotnikiem pieſzym nágrodzą GrabPospR M2, M2v.

W połączeniach z liczebnikiem (3): Bogáthy nic nieprzyda nád wyſz puł Syklá [Dives non addet ad medium sicli]/ á ubogi nic nieumnieyſſy. Leop Ex 30/15; BudBib 2.Mach 4/24; A tákby ſie to zgodźić nie mogło boby 35. lat nádwyſz zoſtáło. CzechRozm 170.

W charakterystycznych połączeniach: nadzwysz dawać, przydać, wyłożyć, wziąć, zbyć; nadzwysz zostawa; nadzwysz co powinien.

Fraza: »co ma nadzwysz« = czym przeważa, na czym polega wyższość (1): COż tedy ma nádzwyſz Zydowin [Quid ergo amplius Iudaeo est?]? WujNT Rom 3/1.
2. Nadmiernie, nazbyt, za bardzo; enormiter, redundanter Cn (2): A gdyby iuż chciał ku zaſuſzeniu rany, albo iżby iuż ciało nad wzwyſz wyraſtało Tedy wezmi hałunu palonego FalZioł V 99v.
Wyrażenie: »nadzwysz wiele« (1): Nie będzie theż miał Krol wiele żon/ áby nieodłudziły ſercá iego áni też nádzwyż wiele złotá y ſrebrá [Non habebit ... argenti et auri immensa pondera]. Leop Deut 17/17.
3. Oprócz tego, w dodatku, ponadto (4): A temu wſzytkiemu przydáiemy ieſzcże nádzwyſz krociuchne zebránie wſzytkiey náuki Piotrá. ſ. RejPosWstaw [1433]; oycu donieś mé pocáłowánié/ Z tym wſzytkim/ co po śmierći onégo zoſtáło/ Y co nádzwyſz nieſczęśćié Troiánſkié przydáło. GórnTroas 55; A iać bárzo rad náłożę y nád zwyż ſię wydam ſam zá duſze wáſze [Ego autem libentissime impendam et superimpendar ipse pro animabus vestis] WujNT 2.Cor 12/15, s. 600.

W charakterystycznym połączeniu: nadzwysz przydać (2).

TK