[zaloguj się]
[pdf]

NAJĄĆ (67) vb pf

W fut oraz w imp a pochylone, w pozostałych formach a jasne.

Fleksja
inf nająć
praet
sg pl
1 m najął(e)m m pers najęliśmy
f najęłåm m an
2 m -ś najął m pers
3 m najął m pers najęli
f najęła, jest najęła m an
plusq
sg
3 m najął był, był najął
imperativus
sg
2 nåjmi
conditionalis
sg pl
1 m bych najął m pers
3 m by najął m pers by najęli

inf nająć (17). ◊ fut 1 sg nåjmę (1). ◊ 2 sg najmiesz (1). ◊ 3 sg najmie (4). ◊ 1 pl nåjmi(e)my (1). ◊ 3 pl nåjmą (1). ◊ praet 1 sg m najął(e)m (1). f najęłåm (1). ◊ 2 sg m -ś najął (1). ◊ 3 sg m najął (18). f najęła (2), [jest najęła]. 1 pl m pers najęliśmy (1). ◊ 3 pl m pers najęli (8). ◊ plusq 3 sg najął był (1) BielKron, był najął (1) BierEz. ◊ imp 2 sg nåjmi (1). ◊ con 1 sg m bych najął (1). ◊ 3 sg m by najął (3). ◊ 3 pl m pers by najęli (1). ◊ part praet act nająwszy (2).

Sł stp notuje, Cn najemny dom, Linde XVIII w.

1. Wziąć coś od kogo do użycia, albo wynająć kogoś do usług na pewien czas za umówioną zapłatą; wydzierżawić; conducere BartBydg, Mącz, Vulg, Calag; locare, redimere Mącz (45): iął go pytáć/ Miałliby mu nieco przedáć. Byłyliby iácy oſli/ Ktorzyby mi cżeladź nieśli: [...] Rzekł Zenás/ niemam żadnego/ Ni náiąć ni przedáynego BierEz A4; Conduco, rem aliquam ab aliquo, data mercede vel promissione, utendam accipere, nayąncz BartBydg 215, 33b; Calag 353b.

nająć czego (2): Locare domum, Náyąć domu. Mącz I96c. Cf nająć czego komu.

nająć czego komu (1): wyśiadſzy ná ląd, náięliſmy Sobie koni, biorąc ſię źiemią ku Angłiey. CiekPotr 71.

nająć co (9): BierEz A4v cf Szereg. Cf nająć co u kogo; co komu; co za co; Zwroty.

nająć co u kogo (1): Ieſliżeby koń vſtał/ [...] ma poſłániec v człowieká podróżnego/ álbo we wśi koniá náiąć SarnStat 975.

nająć co komu (1): [przerzeczonego domu przednye gmachey [!] wſchithkye opathrznemu Hanus ſcholczewy ſchinkowy yeſth nayąła ZapWpol 1545, 202/199]; BierEz I2 cf »dom nająć«.

nająć co za co (1): SarnStat 670 cf »za pieniądze nająć«.

nająć na co (1): Papież tákich nas wiele náto náiął/ áby co od żeláza zbędzie/ trućiną oſtátek z głádzić. BielKron 227.

W charakterystycznych połączeniach: nająć komorkę, konia (2), las, okręt.

Zwroty: »nająć cło« = locare portitorium, vectigalia redimere Mącz (2): Vectigalia redimere, Náyąć cło. Mącz 103a, 313c.

»nająć dom(u)« = locare domum Mącz (2): Dom ſobie był náiął blecharz BierEz 12; Mącz 196c.

»mszę [a. ile] mszy nająć« = dać na mszę (2): A to mi kazał ſuſzyć trzy piątki y cżtherzy śrzody/ á dwie mſzy náiąć RejZwierc 27v; RejPos 327v.

»za pieniądze nająć [co]« (1): który dla świni álbo wieprzów zá pieniądze naymie [pro praecio conduxerit] lás/ gdźieby żołądź álbo bukiew była SarnStat 670.

»nająć sobie« [w tym; co (3)] [szyk zmienny] (4): BierEz I2; GDy [Józef z Maryją] [...] przyſſli do miaſta [...] (iako vbodzy) vbogą ſobie komorkę naięli OpecŻyw 29; Y náiął ſobie okręt/ y przyiáchał do Eiptu. HistRzym 84v; CiekPotr 71.

Szereg: »nająć albo kupić« (1): Zadny śię ośieł nie tráfił/ Bych go náiął álbo kupił BierEz A4v.
W przen: W nawiązaniu do przypowieści o robotnikach w winnicy [co u kogo] (1): ten zły naród/ náiąwſzy winnicę v Boga/ pożytku mu záprzał PowodPr 30.
a. O ludziach [kogo] (28): A vczyn doſyċ woliey ſwey Bo to y poſmierczy twoiey. Może być kiedy to kogo Naymież za żywota ſwego. RejKup i8v; KrowObr 194; BibRadz 2.Esdr 6/12; ktho wożnikow ná ten cżás niemiał/ ten náiął formáná GórnDworz S5v; HistLan C2; BudBib 2.Esdr 6/12; BudNT Matth 20/7; Co tu ſtoićie cáły dźień proznuiący? Rzekli mu: Iż nas nikt nie náiął. WujNT Matth 20/7; Poydę ia do Sądu y naymę Vpátrzywſzy iákiego Prokuratorczyká. CiekPotr 62; Ten który mię náiął, Záwiodſzy mię do domu, powiedźiał mi czego Chce po mnie, y náuczył iáko mam co czynić CiekPotr 66, 59.

nająć do czego (1): miáłam ſthado owiec/ náięłam páſterze do niego BielKron 355v.

nająć przeciwko komu (2): Oto Kroi Iſráelſki náiął [conduxit] ſokie [!] przećiwko nam Krole/ Eteyſkiego y Egiptſkiego/ y przywiódł ie na nas. Leop 4.Reg 7/6; BibRadz Deut 23/4.

nająć na kogo [= przeciw komu] (1): Náiął był przedtym dwu łotru Máchomet ná Skánderbegá/ áby go potaiemnie ſtruli álbo zábili BielKron 257.

Ze zdaniem celowym [aby (6), żeby (1)] (7): BibRadz 2.Reg 7/6; A gdy przyſzłá iego máć Iokábet/ wnet ſie iey [dzieciątko] chwyćiło/ y naięłá ią królewna [Tamur] áby ie chowáłá dobrze/ á dáłá mu imię Moiżeſz BielKron 28, 257; A thego Kroi náiął/ áby mu ten páłac budował. HistRzym 106v, 38v; náięli Báláámá áby ie przeklinał BudBib 2.Esdr 13/2; SkarŻyw 373.

W charakterystycznych połączeniach: nająć człowieka, formana, heretyka, krole (2), łotrow, pasterze, Połowcow, prokuratorczyka, rybitwa, szrotarze.

Zwroty: »jako drogo nająć« (1): Quantillo argenti te conduxit, Iáko cie drogo náyął/ Coć ma dáć. Mącz 338c.

»nająć za pieniądze« (2): Otho Kroi Izráelſki náiął zá pieniądze [mercede conduxit] Krole Heteyſkie y Egipthſkie/ áby ćiągnęli przećiwko nam. BibRadz 4.Reg 7/6; StryjKron 190.

»nająć na pomoc« = conducere in auxilium Vulg (2): Leop 5/39; Xiążę Ruſkie chcąc ſtolicę Kijowſką opánowáć/ náiął Połowcow zá pieniądze ná pomoc StryjKron 190.

»nająć sobie« = conducere sibi Vulg (3): Naimi też tu kogo ſobie Iż będzie Czo czedl przy tobie. RejKup 15; Leop 4.Reg 7/6, 1.Mach 5/39.

»nająć sługę, służebnika« =conducere servum Mącz (1:1): Drahomirá/ náięłá dwu ſłużebnikow Thimaná y Kumaná BielKron 322v; Mącz 96b.

2. Oddać coś komu do użycia na pewien czas za umówioną zapłatą; wydzierżawić, wynająć; locare Vulg, JanStat; conducere JanStat [w tym co (16)] (19): LOCATIO. Są to ſpecies venditionis, Locatio y Conductio: Gdy ten co náymuie rzecz któréy iest pánem, y ma ią w mocy náiąć y pożytek iey záprzedáć. SarnStat 1271, 671.

nająć komu (12): BibRadz Matth 21/33, 41; [Listhan pojmał Perenego] dawſzy mu tego przycżynę/ iż ty chces [!] przyſtháć do Turká/ ábyć náiął Kroleſtwo Węgierſkie BielKron 315; á iákoż też ten [mytnik] pobożnie może vżyć vrzędu ſwego? bo ná iednym mieyſcu ma piſárze/ [...] Ná drugim mieyſcu naymie Burmiſtrzowi/ ná drugim Woytowi/ Burmiſtrz żydowi/ żyd piſárzom porucży/ á káżdá s tych chce zyſkáć. RejZwierc 39; BudNT Mar 12/1; Był niktory człowiek goſpodarz ktory náſádźił winnicę/ y płotem ią ogrodźił/ y wkopał w niey práſę/ y zbudował wieżę/ y náiął ią oraczom: y odiechał precz. WujNT 21/33, Matth 21/41, Mar 12/1, Luc 20/9; SarnStat 187, 209. Cf nająć komu za co.

nająć komu za co (1): SarnStat 1256 cf »nająć i arendować«.

W połączeniach szeregowych (3): ieſliby [...] niektórzy z nich nieco inym przedáli/ náięli álbo dáli ku roboćie SarnStat 187, 187, 979.

W charakterystycznych połączeniach: nająć burmistrzowi, kmieciom, obcemu, oraczom (4), robotnikom, wojtowi, Żydowi; dobra nająć, krolestwo, las, wieś, winnicę (2), zapust, ziemię.

Zwroty: »nająć do czasu« (1): obiecuiemy/ [...] Iż przerzeczoną źiemię [...] [nie damy] áni zápiſzemy/ áni przedamy/ áni dáruiemy/ áni záſtáwiémy/ áni naymiemy do czáſu [locabimus ad tempus JanStat 87] álbo do żywotá ná wieki SarnStat 979.

»nająć do żywota na wieki« = locare ad vitam in perpetuum JanStat (1): SarnStat 979 cf »nająć do czasu«.

Szereg: »nająć i arendować« (1): iż dobrá ſwé dźiedźiczne álbo zaſtáwné/ to ieſt/ wieś C. ſzláchetnemu D. zá ták wiele grzywien M. pieniędzy dobréy monéty y liczby Polſkiéy náiął/ y árendował tylko do trzech lat SarnStat 1256.
W przen: W nawiązaniu do przypowieści o robotnikach w winnicy [komu ku czemu] (2): Iezu ktorys winniczę koſcioła twoiego prałatom ku ſprawianiu y ku owoczu oddaniu cżaſu ſwego naiął. ſ. ſie nad. TarDuch B7.
a. Podjąć pracę (2): Conducere praebenda magistratibus, Náyąć y tę pracę ná ſię wziąć/ wſziſtkimi potrzebámi opátrzić. Mącz 316d.
Zwrot: »dnia nająć« = nająć się na dzień (1): Ludźie máią wychodźić do oźiminy v Pánow [...] á zwładáć też temu mogą/ poki oźiminy wſzyſcy nie pożną/ ktory iedno ſwym gárdłem wárzy: to ieſt/ y naiemnik ktoryby dniá náiął/ rzemieślnik ná wśi/ Młynarz/ ogrodnik/ komornik y cháłupnik GostGosp 158.
*** Bez wystarczającego kontekstu (3):Locavi hunc agrum fodiendnm, Náyąłem tę rolą. Mącz 196c, 196c, d.

Formacje współrdzenne cf JĄĆ.

Cf NAJĘCIE, NAJĘTY

KCh