[zaloguj się]
[pdf]

NAKŁONIĆ SIĘ (21) vb pf

sie (14), się (7).

a oraz o jasne (formy imp z tekstu nie oznaczającego pochyleń).

Fleksja
inf nakłonić się
praet
sg pl
1 m -em się nakłonił m pers -śmy się nakłonili
3 m nakłonił się m pers nakłonili się
f nakłoniła się m an
n nakłoniło się subst
imperativus
sg
2 nakł(o)ń się
3 niechåj się nakłoni
conditionalis
sg
3 f by się nakłoniła

inf nakłonić się (4). ◊ fut 1 sg nakłonię się (1). ◊ 3 pl nakłonią się (2). ◊ praet 1 sg m -em się nakłonił (1). ◊ 3 sg m nakłonił się (3). f nakłoniła się (1). n nakłoniło się (1). ◊ 1 pl m pers -śmy się nakłonili (1). ◊ 3 pl m pers nakłonili się (1). ◊ imp 2 sg nakł(o)ń się (1). ◊ 3 sg niechåj się nakłoni (1). ◊ con 3 sg f by się nakłoniła (1). ◊ part praet act nakłoniwszy się (3).

Sł stp s.v. nakłonić, Cn, Linde brak.

1. Zmienić swoje położenie, w szczególności schylić się ku dołowi, zwrócić się w kierunku kogoś lub czegoś (17): á gdi nańmaią [na wielbłąda] brzemiona kłaſć/ thedy go trączaią wkolana, á on nakłoniwſzy ſie prziymuie na ſię cięſzkoſci FalZioł IV 7a.

nakłonić się ku czemu (1): Fertum ad terram vitis, Nákłoniłá ſie ku ziemi. Mącz 121d.

Zwrot: »wznak się nakłonić« = przechylić się do tyłu (4): To ieſt aby ſie na nim [na stolcu, tj. na stołku] wznak trochę z głową nakłoniła á nie prawie leżała FalZioł V 20a, V 21c, 24, 29.
W przen (6):

nakłonić się do czego (2): Sędźiowie Ziemſcy Króleſtwá náſzégo/ do Conſtituciy ſie nákłoniwſzy/ y z nich wyuczenié poiąwſzy/ w ſądzeniu ſpraw niech záchowuią ſtateram aequitatis. SarnStat 147; Nim więtſze ſubſellium, tym mu wolniéy od ſrogośći piſánégo práwá do ſpráwiedliwośći ſáméy ad aequitatem á lege ſcripta nákłonić ſie. SarnStat 1300.

nakłonić się od czego (2): Tako iżem ſie od ſądow twoich nie nakłonił [A iudiciis tuis non declinaui]/ abowiemes ty żakon mnie vſtawił. WróbŻołt 102; SarnStat 1300.

nakłonić się ku czemu (1): wſzyſcy ſię ku martwym/ niemym/ głuchym/ y ſlepym Obrazom nákłonili/ ktorych rzemieſlnicy nadziáłáli/ KrowObr 117.

nakłonić się komu [= ku komu] (1): WYſluchay Boże modlitwę moię, á niewzgardzaj prozby moiey/ nakłoń mi ſie á wyſluchay mie TarDuch A4v.

Fraza: »niech się ucho twe nakłoni« = wysłuchaj (1): Niechayże ſię vcho twe nákłoni [fiant aures tuae auscultantes Vulg]/ á oczy twoie niechay będą otworzone/ ábyś vſłyſzał modlitwę ſłużebniká twego BibRadz 2.Esdr 1/6.
a. O wojsku w czasie bitwy: załamać się pod działaniem nieprzyjaciela, zacząć się cofać, być zwyciężonym (2): A w ten cżás ſie pobocżni huff Węgierſki nákłonił y niektorzy z niego pocżęli tył podáwáć BielKron 308, 307.
b. O człowieku: poniżyć się, upaść (1):
Szereg:»nakłonić się i uniżyć się« (1): Y nákłonił ſie cżłowiek y vniżył ſie mąż [Et incurvavit se homo, et humiliatus est vir] Leop Is 2/9.
c. Fraza: »nakłonił się dzień ku zachodowi« = kończy się dzień (1): Mieſzkay z námi miły Pánie/ widziſz iżeć iuż wiecżor nie dáleko/ á nákłonił ſie dzyeń ku zachodowi [inclinata est iam dies Vulg Luc 24/29]. RejPos 111v.
d. O wyrażeniu pokory [przed kim] (1): Cżymże ſię poſtháwię przed Pánem/ á nákłonię ſię przed Bogiem nawyżſzym? BibRadz Mich 6/6.
2. Stać się skłonnym, gotowym, podatnym [do czego] (4): bo iego [króla] ieſt ták wielka zwierzchność/ iż łácno ſię wſzytcy nákłonią do tego [facile moveantur omnes in eam partem] co wiedzą że ſię Krolowi podoba. ModrzBaz 88v, 78; O Wſzechmogący wiecżny Boże/ któryś nam to dał/ żeſmy ſię do vrocżyſtego vcżcżenia zaſług świętych twoich pod iedną pámiątką nákłonili LatHar 473.
W przen (1):
Fraza: »serca się nakłonią« (1): ſercá [panow] omylnem mnimániem nápoione/ łácno śię do rzecży nieprzyſtoynych á ſzkodliwych nákłonią [in probrosa facile delabantur] ModrzBaz 17v.

Synonim: 1. nachylić się.

Formacje współrdzenne cf KŁANIAĆ SIĘ.

ES