[zaloguj się]
[pdf]

MAZANIE (57) sb n

ma- (56), mą- (1).

Oba a jasne (w tym w pierwszym i drugim 1 r. błędne znakowanie); w e wahania.

Fleksja
sg
N mazanié
G mazaniå
D mazaniu
A mazani(e)
I mazanim, mazani(e)m
L mazaniu
inne sg N a. A - mazanié

sg N mazanié (20); -é (2) Oczko, też Calep, -e (2) BiałKat, GosłCast, -(e) (16). ◊ G mazaniå (10); -å (8), -(a) (2). ◊ D mazaniu (8). ◊ A mazani(e) (7). ◊ N a. A mazanié (1). ◊ I mazanim (3) KrowObr (2), SienLek, mazani(e)m (1) RejAp. ◊ L mazaniu (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. mazać.

1. Pokrywanie powierzchni mazistą substancją; unctio Mącz, Cn; unctura Calep, Cn; illitus, inunctio, litus, perunctio, unctus Cn (57):
a. W celach leczniczych i higieniczno-kosmetycznych: smarowanie, nacieranie, niekiedy może substancja do tego służąca, tj. maść (30): Po tym lektwarzu trzeciego dnia ma być vcżyniono mazanie, pocżąwſzy od pępka: aż precż na doł FalZioł V 86v, I 26b, 63d, V 34v, 89, 92v; Mącz 503b [3 r.]; A ktemu téż tákie mázánié ma/ Weźmi roiowniku/ Roſchodniku/ ſádłá ſtárégo/ [...] ſtłucz tho dobrze/ á w oliwie ſmaż długo/ [...] á onym tłuſtym chorégo v ćiepłá náćiéray SienLek 149, 97, 129v, 149, 172; Oczko [40], [42]; Calep [1136]b [2 r.]; Cóż to zá lekárſtwá ſą? mázánie czy z trunkiem? GosłCast 39.

mazanie czego (6): FalZioł IV 37b, V 19c; potym onę tłuſtość zbierz/ gdy ſye podſtoi/ á tho choway ku mázániu pierśi od káſzlu. SienLek 84, 87, 97 marg, 149 marg.

mazanie około czego (1): Mazanie około nizkiego członku. FalZioł V 24.

mazanie czym (3): Przy tym mazanie cżynić oleykiem niedzwiadkowym/ [...] ſiłno pomaga na krzyże. FalZioł V 84, I 23c, V 19c.

W połączeniach szeregowych (2): tedy takich rzecży ma pożywać [niewiasta]: ktore thakowem rzecżam przyſluſzaią: Iako ſą rozmagite lekarzſtwa w piciu/ albo w okadzeniu/ albo w vmywaniu nog/ albo w mazaniu FalZioł V 26v, V 31v.

b. W celach rytualnych: namaszczanie (26): KrowObr 82 [2 r.], 84v [2 r.], 85; Potym Krola Arcybiſkup ná pierſiách mázał/ y w tyle miedzy plecámi/ ku ktoremu mázániu/ káżdemu z oſobná/ oſobliwe modlitwy Arcyſkup [...] mowił. BielKron 329v, 329v; RejAp 115v; Ktoż go [kamień zamykający grób] nam odwaláć będźie? Kiedy do mázánia przidźie? MWilkHist G4v.

mazanie kogo, czego (3): izaſz ty niewieſz/ iż mázánie ludzi niemocnych/ nieieſt náſzá vſtáwá/ ale ieſt vſtáwá Apoſtołow Swiętych. KrowObr 81v; Pollinctura, Mązánie y chowánie vmárłych. Mącz 308c; CzechEp 366.

mazanie czego [= czym] (2): Abowiem nie ſámo przez ſye zwierzchné mázánie oleiu/ ále wiárá w modlithwę y w oléy ſye śćiągáiąca łáſkę Bożą dáie y vpraſza BiałKat 383v; KarnNap E3v.

mazanie czym (5): SeklKat V2; KrowObr 85; CzechEp 366; Náoſtátek to mázánie oleiem było też nieiákie przygotowánie do Sákrámentu Oſtátecznego pomázánia. WujNT 148, 148.

W połączeniach szeregowych (2): KrowObr 132v; Abowiem nigdy w Nowym teſtámenćie Pan Kryſtus kápłáńſtwá tákowego nie poſtánowił/ iákie było ono ſtárego zakonu kápłáńſtwo/ máiąc w ſobie mázánie/ święcenie vbiorow/ ofiáry vſtáwicżne/ y inſzych Ceremoniy bárzo wiele. WujJudConf 147.

Wyrażenie: »święte mazanie« (1): Odpráwiwſzy święte mázánie y modlitwy przyſtoyne/ ma Kápłan do ohorego ták mowić odchodząc. KarnNap E4v.
Zestawienie: »ostatnie (a. ostateczne) mazanie« (4): A co ſie dotycże Birzmowánia y oſtátecżnego mázánia/ to widźimy być ludzki ſzcżery wymyſł WujJudConf 159; O ktorym oſtátnim mázániu Swięty Iákub Apoſtoł [...] ták vcżył KarnNap E4, E, Ev żp.
Szereg: »olejowanie albo mazanie« (1): A przeſto tym Oleiem dziatki máłe máżąc/ [...] krzeſt prawdziwy/ od Páná z wody tylko poſtáwiony/ háńbićie y ſromoćićie/ przeto teſz Páweł ſwięty zowie krzeſt/ odrodzenia náſzego omyćim/ á nie Oleiowánim/ álbo mázánim. KrowObr 83.
c. W celu balsamowania zwłok [czego] (1): á bowyem ten był obytzay mazania ćýał HistJóz E3v.
2. [Substancja służąca do smarowania w celach leczniczych: A gdy iuż płeć z onego mázánia wytrzeſz/ wnet wodą proſtą omyy [...]. A ieſliby ſie przydáło/ iżbyś ieſzcże onego máźidłá nieco gdźie obacżył/ onąſz ośrodką przedśię śćieray SienHerb 511a.]

Cf MAZAĆ

MP