[zaloguj się]
[pdf]

MDŁO (14) av

mdło (10), mgło (2), mdle (1), [mgle], mdło a. mdle (1); mdło RejWiz, Leop, Mącz (3), SienLek, RejPos (2), KochFr, SkarKaz; mgło GlabGad (2); mdle HistRzym [za formę wątpliwą uznano formę comp z tekstu, w którym nie ma stopnia równego].

o jasne; e prawdopodobnie jasne (tak w -e).

comp mdl(e)j (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. mdleję, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

Słabo (14): Fragiliter, Mdło. Mącz 135d.
a. O zdrowiu: w stanie wycieńczenia, choroby; infirme, infirmiter, languide Mącz (5): Languide, Leniwo choro/ mdło. Mącz 183d, 128c.
α. Określa podmiot: jako chory (2):
Szereg: »mdło a chromo« (2): lepiey tobie mdło á chromo [debilem vel claudum] wniść do żywothá/ niż z obiemá rękomá/ álbo z obiemá nogámi być odeſlánym do ogniá wiecżnego. Leop Matth 18/8 [przekład tego samego tekstu] RejPos 329.
β. Określa dopełnienie: chorego (1): Kreẃ gdy człowieká vydźie/ żywotá oſtrada: á ieſli go pomocą zábiegną y rátuią/ iednák go mdło záchfycą SienLek 144v.
b. O stanie psychicznym: przykro, nieprzyjemnie [czemu] (1): SLychał kto kiedy iáko ćiągną kotá? Niezáwżdy ſzuka wody tá robotá. Ciągnie go drugi nadobnie ná ſuſzy/ Sukniéy nie zmacza/ ále wżdy mdło duſzy. KochFr 10.
c. O ludzkiej naturze: ze skłonnościami do zła (2): Zwłaſzcżá gdy nas náturá ták bárzo mdło rodzi/ Ze nas ſnádnie ku złemu ſwawola przywodzi. RejWiz 101.

W połączeniu szeregowym (1): Zleſmy ſię bárzo z Iádámá ſtárego vrodźili/ krzywo/ gárbáto/ ſzpetno/ mdło. SkarKaz 489a.

d. O intensywności (3): Gdy też ktemu [puls] nie będzie iednakiey miary, ale cżaſem barzo cżaſem mgło, też richło y leniwo, tam ſmierć bliſką znamionuie. GlabGad E4; á oná przyięłá duch/ y otworzywſzy ocży ledwo mdle przemowiłá HistRzym 17.
Szereg: »nie mocno ani mgło, ale śrzednie« (1): Bowiem zielona farba nie barzo mocno ani też barzo mgło, ale ſrzednie wzrok poruſza GlabGad B7.
e. O sprawności militarnej: słaby, niezdolny do prowadzenia walki (2):

W przeciwstawieniu: »mdlej... silniej» (1): [Krześcijanie] widząc náoſtátek Turki mdlei ſobie pocżynać/ thym ſilniey cżynili á przypierali BielKron 256.

W przen (1):
Zwrot: »mdło stać« = słabnąć, trzymać się resztkami sił, tracić możliwość obrony (1): A kthory ſie od thego celu [tj. od słowa bożego] odſtrzeli/ [...] muśi álbo bárzo mdło ſthać/ ábo vciekáć s thego boiu Rycerſkiego ſwego. RejPos A5.
f. [O dyskusji: w sposób mało przekonywający: Wszakże wiele czytając w doktorzech, na to pytanie barzo mgle odpowiadali AktaSynod I 89.]

Synonim: słabo.

AŻ