« Poprzednie hasło: MĘŻNY | Następne hasło: [MĘŻOBOJEC] » |
MĘŻOBOJCA (309) sb m i f
m (308), f (1) [w znacz. a.].
Pierwsze o jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); -bój- (59), -boj- (16); -boj- OpecŻyw; -bój- : -boj- Mącz (3 : 11), KochPs (1 : 1), ZawJeft (1 : 1), SarnStat (52 : 2); a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).
sg | pl | |
---|---|---|
N | mężobójca | mężobójce, mężobójcy, mężobójcowie |
G | mężobójce | mężobójców, mężobójec, mężobójc, mężobójcy |
D | mężobójcy | mężobójcóm, mężobójcåm |
A | mężobójcę | mężobójce |
I | mężobójcą | mężobójcy, mężobójcami |
L | mężobójcy | mężobójcach |
sg N mężobójca (101). ◊ G mężobójce (35). ◊ D mężobójcy (8). ◊ A mężobójcę (29) [w tym: -e (1)]. ◊ I mężobójcą (25). ◊ L mężobójcy (4). ◊ pl N mężobójce (26), mężobójcy (7), mężobójcowie (1) StryjKron; -y SkarŻyw; -e : -y BielKom (1 : 1), BibRadz (1 : 1), ModrzBaz (4 : 1), WujNT (1 : 1), SarnStat (3 : 2). ◊ G mężobójców (9), mężobójec (3), mężobójc (1), mężobójcy (1); mężobójec Leop (2); -ów : mężobójec : mężobójc : -y ModrzBaz (3 : 1 : – : –), SarnStat (1 : – : 1 : 1); ~ -ów (1), -(o)w (8). ◊ D mężobójcóm (10) KrowObr, BielKron, Mącz, BudNT, CzechRozm, WujNT (2), SarnStat (3), mężobójcåm (8) BibRadz (2), ModrzBaz (6); -óm (4), -(o)m (6). ◊ A mężobójce (29). ◊ I mężobójcy (2) SkarŻyw, SarnStat, mężobójcami (1) Leop. ◊ L mężobójcach (9); -ach (8), -åch (1) RejPosWstaw.
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.
- Zabójca, morderca
(309)
- Przen: O diable (16)
- a. Zabójczyni, morderczyni (1)
mężobojca nad kim (1): Parenticida, Męzobóycá nád o[y]cem álbo mátką ſwoyą. Mącz 278c.
mężobojca czyj [w tym: G sb i pron (13), pron poss (2)] (15): KrowObr 29v; Y pozábijáli te/ ktorzy opowiadáli o przyśćiu ſpráwiedliwego: Ktoregoſćie wy teraſz zdraycámi y mężoboycámi byli Leop Act 7/52; BielKron 203v; Fratricida, Mężoboycá brátá ſwego. Mącz 136a, 71a, 211a, 403b; RejPos 22v; SkarŻyw 80, 385, 576 marg; ReszPrz 97; ZawJeft 43; SarnStat 610, 934.
W połączeniach szeregowych (31): OpecŻyw 124; GlabGad Pv; LibLeg 6/156; SeklWyzn d2v; BielKom D2v [2 r.]; GroicPorz h; KrowObr C3, 227v, 242v; Leop 1. Tim 1/9, 1.Petr 4/15, Apoc 22/15; BibRadz 1.Tim 1/9, Apoc 22/15; RejPos 166v; Gdyż ſie tu nie mowi o ſyniech krzywoprzyſięſcach/ bluźnirzoch/ cudzołożnikach/ drapieſcach/ mężoboycach/ y inemi głownemi wyſtępki ſ[plu]gáwionych RejPosWstaw [413]v; BudNT 1.Tim 1/9; CzechRozm 7v, 220; ModrzBaz 20v, 77; SkarŻyw 121, 268, 310; BielRozm 9; WujNT 1.Tim 1/9, 1.Petr 4/15, Apoc 21/8, 22/15; SkarKazSej 704a.
W charakterystycznych połączeniach: mężobojca głowny, jawny, karany (3), nieosiadły, obrzydły, oskarżony, za pieniądze, pokonany (2), pozwany (6), prostego stanu, przeklęty, przygodny (z przygody) (6), przywołany (powołany) (2), ułapiony, występny, zabijający (2), zabity, zamkniony, zbiegły (3), zdradliwy, złośliwy, zuchwały; (nie)(s)karanie mężobojce (6), oskarżenie, pozywanie, przywołanie (powołanie) (7), wymienienie, zabicie, zamordowanie; artykuł przeciw(ko) mężobojcam, męka, pozew, prawo, sąd, statut (2); karanie (kaźń) na mężobojce (2), pomsta, prawo (7), protestacyja, wina; pomsta nad mężobojcy; artykuł o mężobojcach (2), dekret, księga (2), prawo, wiadomość; mężobojcę(-e) darować, gonić (2), (s)karać (5), naznaczyć, obżałować, odnieść, oznajmić, pojmać, do pokuty przywodzić, pościnać, pozwać (4), przywołać, szukać, święcić, do tarasu sadzać, (po)tracić (3), uznać, wiedzieć, zabi(ja)ć (5); mężobojcy pomagać, przepuścić; na mężobojcę przypowiadać, żałować (się) (2); pomścić się nad mężobojcą.
mężobojca czyj (1): nie ták rozumiey/ żeby Dyabeł zpocżątku zły był od Bogá ſtworzony/ [...] ále ſie sſtał mężoboycą wſzyſtkiego rodzáiu ludzkiego/ ktory zdrádą ſwą zátráćił. WujJud 63.
Synonimy: głownik, morderca, morderz, zabijacz, zabijak.
MM