[zaloguj się]
[pdf]

1. MIANO (30) sb n

a oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N miano miana
G miana
D mianu
A miano miana
I mian(e)m
L mian(a)ch

sg N miano (2). ◊ G miana (10). ◊ D mianu (1). ◊ A miano (3). ◊ I mian(e)m (7). ◊ pl N miana (4). ◊ A miana (2). ◊ L mian(a)ch (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Imię własne; nomen proprium, vocamen proprium Cn (23):
a. Nazwa osobowa; nomen PolAnt (20): y policżono miáná/ od cżłowieká dwudzieſtu lat y wyſzey/ pogłowia ich. BudBib Num 1/18; CzechRozm 17v.

miano czyje [G sb i pron] (8): Dwie rzecży ſtaly ſie dzis/ iedna ijż miano naſſego zbawiciela/ [...] dzijs ieſt obiawiono OpecŻyw 21v; Potym widząc Ulissa, pytał miana jego KochMon 26; Nie wezmieſz miána Iehowy Bogá twego ná prożno BudBib Ex 20/7; te (ſą) miáná corek iego/ Máchlá/ y Noha/ Chogla/ Milká/ y Thyrcá. BudBib Ios 17/3, Gen 36/40, 48/6, Num 1/5, 26/32.

I sg w funkcji przydawki: »mianem« [z nazwą osobową] (1): W ty cżáſy był w Egipćie Fáráo Wáfres miánem BielKron 266.

W charakterystycznych połączeniach: miano braciej, corki (2), Jehowy, księdza, męża, zbawiciela; pytać miana [czyjego], nie wiedzieć, nie wziąć; policzyć miana.

Zwrot: »[jakim] mianem zwać; wedle [jakiego] miana zwany« (1; 1): GrzegRóżn E2; Záś dzieći twoie/ [...] wedle miáná bráćiey ſwey będą zwáni [nomen fratrum suorum vocabuntur] w dziedzictwie ich. BudBib Gen 48/6.
Wyrażenie: »własne miano« (1): Cżemuſz włáſnem miánem nie zowie iednego Bogá Oycá Kryſtuſowego GrzegRóżn E2.
Przen: Metonimicznie: Osoba nazwana danym imieniem; tu o Bogu [w tym: czyje (5): pron poss (3), ai poss (1), G pron (1)] (6): Tákże ieſzcże Kryſtus rzecżon ieſt Zbáwićielem/ á iż theż nie máſz pod Niebem inſzego miáná/ przez kthorebyſmy mieli być zbáwieni GrzegRóżn D2v; ziednoć ſerce moie/ áby ſię bało miáná twego. BudBib Ps 85/11, Deut 12/5, 21; nieśćie dźięki pánu/ Dayćie winną chwáłę iego miánu. KochPs 149.
Wyrażenie przyimkowe: »prze [czyje] miano« = ze względu na kogoś (1): Mieymyſz to iuż zá rádość, zá práwe imienie/ gdy ná nas tu żáłość przyidźie, y trapienie/ gdy będźie kłámano/ wſzyſtko złe przećiw nam/ prze KRyſtowo miáno. ArtKanc K2.
α. Imię w odróżnieniu od nazwiska (1):
Szereg: »ani miano, ani przezwisko« (1): nyewye any myana any przezwiſka they tho nyewyaſthi LibMal 1548/146v.
β. Przydomek (1):
Wyrażenie: »mianem przezwany« (1): BOleſław Chrobry, tym miánem przezwány, Pierwſzy krol Polſki vkoronowány. KlonKr Cv.
b. Nazwa plemienna (2): A chczącz [Juhrowie] aby niemieli nagabania od poſthronnego ludu przemieniwſzy ſobie miano nazwali ſie Czakle MiechGlab 58.

miano czyje (1): Miano polakow rozmaite. MiechGlab **3.

c. Nazwa geograficzna (1):
Zwrot: »wziąć miano« (1): Od thegoż Iawan morze Ionſkie wzięło miano. Bo y Zydowie Grȩki y Ioniki Iawany zową. MiechGlab 42.
2. Nazwa pospolita jednostkowa lub nadana członkom jednego zespołu; appellatio, cognomen, vocabulum, vocamen Cn (7): GrzegRóżn G3, G3v; O Kárle wielkim Ceſarzu/ hiſtorykowie świadcżą/ iż gdy ná on cżas niemieli Niemcy cżem zwać y mieśięcy y wiatrow tedy iym on wymyślił nowe miáná. BudBib c; Bliſcy y dálecy od ćiebie/ śmiáć ſię będą z ćiebie [tj. z Jerozolimy]/ żeś niecżyſtego miáná [tj. nazwana cudzołożnicą] BudBib Ez 22/5.
Zwroty: »[czyim] mianem mianować się, nazywać się« = uważać się za wyznawcę kogoś (1 : 1): Tych záś co go [Chrystusa] wzywáć niechcą/ choć ſie rzkomo zá wierne máią/ y iego ſie miánem [tj. chrystyjanami] názywáią: możeſz v ſiebie zá niewierne pocżytáć. CzechRozm 198; CzechEp 97.

»zwać mianem [czyim]« (1): A ieſliż ći budownicy Wieże Bábilońſkiey [tj. twórcy różnych herezji] nie mieli vmysłu wyniſzcżyć (tymi ſwemi nowemi y rozmáitemi Bogámi [tj. nazwami: Istność, Trojaki, Indefinitus itd.]) iednego Bogá Oycá/ [...] cżemuſz o tym proſto według piſmá nie mowią/ káżdego zowąc miánem iego/ co káżdy łácwie wymowi y zrozumie. GrzegRóżn G3v.

Cf MIANOWANIE, [MIANOWISKO]

ZCh