Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 3. MIENIĆ

Następne hasło: 2. MIENIĆ SIĘ »

1. MIENIĆ SIĘ (106) vb impf

sie (69), się (37).

-e-(99), -ę- (7).

e jasne.

Fleksja

indicativus
inf	mienić się
praes
	sg	pl
1	mienię się
2	mienisz się	mienicie się
3	mieni się	mienią się

praet
	sg		pl
3	m	mienił się, mieni(e)ł się	m pers	mienili się
	f	mieniła się	m an
	n		subst	mieniły się

conditionalis
	sg		pl
3	m	by się mienił, by się mieni(e)ł	m pers	by się mienili
3	f	by się mieniła	m an

inf mienić się (10). ◊ praes 1 sg mienię się (2). ◊ 2 sg mienisz się (6). ◊ 3 sg mieni się (19). ◊ 2 pl mienicie się (4). ◊ 3 pl mienią się (11) [w tym: -a (1)]. ◊ praet 3 sg m mienił się (13), mieni(e)ł się (1); -ił: -(e)ł LibMal (1 : 1). f mieniła się (2). ◊ 3 pl m pers mienili się (7). subst mieniły się (1). ◊ con 3 sg m by się mienił (9), by się mieni(e)ł (1) ComCrac. f by się mieniła (2). ◊ 3 pl m pers by się mienili (2). ◊ part praes act mieniąc się (16).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. s.v. 2. mienić.

Znaczenia

1. W funkcji zwrotnej: twierdzić coś o sobie, utrzymywać że (105)
- a. Podawać lub uważać się za kogoś (69)
2. W funkcji biernej: być wymienianym, konkretnie wskazywanym (1)

1. W funkcji zwrotnej: twierdzić coś o sobie, utrzymywać że (105): O Cznym/ o Miernym/ ij ijnych ktorzy ſie z iedne^go zboru mienicie/ v dworu ciemná ieſt ſłáwa ForCnR C3v.

mienić się jakim (1): mieni ſię kto od Bogá poſłánym/ y powiáda rzeczy dźiwne/ [...] á záraz mu vwierzyć? SkarKaz 417a.

cum inf (31): BierEz L3v; [mędrcy] Tylko ſie uauk ą [!] żywili Nic nieumieć ſie mienili BielŻyw nlb 6; BielŻywGlab nlb 15; LibLeg 6/158, 11/81v; takeſmy na tem Szeymie zoſtavieli y zoſtaviąmy iz ktoby ſie mieniel miecz krziwdę od kogo na vodzie aby przed nas pozval ComCrac 13; ZapWar 1545 nr 2646 [2 r.], 1550 nr 2665; LibMal 1547/134, 135; Gdyby która męzátká mieniłá ſię mieć iákie práwo ná kthore dzyedzictwo bądz też wiáno UstPraw G4, G2v, I2, I3v, G4; Luter [...] odpiſał gromiąc ie/ iż tę poſobie vkazuią pokrytość/ obchodząc ſie fałſzywie z Ewángelią/ á iey tytułem ſpráwowáć ſie mienią BielKron 203; Tákże y przy śmierći iego wiele ich będźic co ſie zábijáią ſámi/ mieniąc ſie przy nim wſzędy dobrze mieć BielKron 448v, 181, 204v, 252, 370v; CzechRozm 265v; SkarJedn 110, 174; chcemy áby ći wſzyſcy ktorzy ſummy máią/ albo mieć ſie mienią/ ná przyſzłym Séymie té ſummy okazáli SarnStat 1203, 592, 977, 1166 [2 r.], 1244.

cum inf „być” [„być” w funkcji łącznika przy orzeczniku; w tym: orzecznik w formie N (2), I (1)] (3): ktorzi mieniąſie bycz volnemi z mayętnoſcziami ſwemi od czel nietelko Ziemſkich alie też vodnich ComCrac 13, 19; O Skłády którémi ſie mieni ſtan Rycérzki bydź obćiążony/ mieſczánie máią kłáść przywileie ſwé y liſty ná Séymie przyſzłym SarnStat 287.

a. Podawać lub uważać się za kogoś (69): abi then voyewoda Czo ſzye myeny [tj. ten, kto podaje się za wojewodę] y sgyego drvziną bily bi widany hoſpodarv moyemv LibLeg 11/168v.

mienić się kim, czym (21): OpecŻyw 130v; LibLeg 11/181v; BielKron 298; ále tho żeś ſie ſmiał mienić Ceſárzem/ powiem pánu memu. HistRzym 42, 42v [2 r.], 44v [2 r.], 47v; RejPos 189v [2 r.]; BielSat D; Iesli kto brátem ſię mieniąc ieſt porubnik/ álbo łákomcá/ [...] ztákim áni ieść BudNT 1.Cor 5/12; SkarJedn 48 [2 r.], 113; SkarŻyw 166, 213; BielRozm 24; SarnStat 239; SiebRozmyśl H3.

cum inf „być” [„być” w funkcji łączika przy orzeczniku; w tym: orzecznik w formie I (45), inne (2)] (47): LibMal 1543/72; LibLeg 11/169v, 170 [2 r.], 170v; HistAl K2v; Aty ktoryśię wdobryi mierze a ſtanie być mięniſz/ bacz aby to takbyło/ Boc niéleda rzeczý potrzeba/ aby kto mógł o ſobie cwierdźic/ iże w dobrym ſtanié ieſt MurzHist P2, B3, H2v, O2v; Ale iż wyele kácyrſkich zborow powſtawáło/ ktore [...] ſye ſwyętym y powſſechnym/ á przeto práwym bożym koſćyołem być myeniły KromRozm III C5v, B5; BibRadz Esth 11/1, Apoc 2/20; Widząċ Samárytowie iego łáſkę przećiw Zydom/ mienili ſie też być Zydy BielKron 125, 21v, 97v, 136, 160, 172 (15); HistRzym 43v, 44; BielSpr 42; SkarJedn 46, 269; Zacznieyſzemu poſlubioną ſię być mięniłá s. Iágnieſzká. SkarŻyw 68 marg; Ten ći ieſtem cżym ſię mienię być grzeſznik wielki SkarŻyw 166; wſzákże poki był żyw/ záwżdy ſię Biſkupſtwá niegodnym być znał y mienił SkarŻyw 290, 16, 119, 165, 402, 596; StryjKron 82; WujNT Apoc 2/2, 20; SarnStat 238; GosłCast 61.

Szeregi:»mienić się i (a) ozywać« (2): Bo to ieſt wielki fáłſz mienić ſie y ozywáć Krześćiáninem/ á vcżynkow Krześćiáńſkich nie náſládowáć. RejPos 189v, 189v.

2. W funkcji biernej: być wymienianym, konkretnie wskazywanym (1): Ná napráwę tedy rzeczy ták ſkáżonych y trudnych/ y zábiegánie tym y inſzym ktore ſię nie mienią niebeſpiecznośćiom/ wielkiey mądrośći potrzebuiećie. SkarKazSej 660a.

Formacjae współrdzenne cf MIENIĆ.

Cf 1. MIENIĄCY SIĘ