Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: MIESZANIEC

Następne hasło: MIESZANKA »

MIESZANINA (35) sb f

mieszanina (33), mięszanina (1), miszanina (1); mieszanina : mięszanina CzechEp (3:1); mieszanina : miszanina Phil (2:1).

Teksty nie oznaczają é; oba a jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	mieszanina	mieszaniny
G	mieszaniny
D	mieszaninie
A	mieszaninę	mieszaniny
I	mieszaniną
L	mieszaninie

sg N mieszanina (22). ◊ G mieszaniny (1). ◊ D mieszaninie (1). ◊ A mieszaninę (2). ◊ I mieszaniną (3). ◊ L mieszaninie (3). pl N mieszaniny (1). ◊ A mieszaniny (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII–XVIII w.

Znaczenia

1. Połączenie różnych elementów, całość złożona z różnych elementów (10)
- a. O substancji (3)
  - α. Dla bydła (2)
- b. O sprzecznych pojęciach, elementach różnych systemów filozoficznych i religijnych (6)
2. Przymieszka; tu obcy element etniczny (1)
3. Zmienność pogody (2)
4. Zlikwidowanie różnic, utożsamienie (2)
5. Bezład, brak ustalonego porządku, zamieszanie, bałagan (18)
*** Bez wystarczającego kontekstu (2)

1. Połączenie różnych elementów, całość złożona z różnych elementów; mixtura Modrz, Cn; cinnus, coliuvio a. silva rerum, commixtio, commixtus, confusio, congeries variarum rerum, farrago, permixtio, permixtum, satura Cn (10): tedy iednák potrzebá/ [...] áby w roznośći cżłonkow tego iednego ćiáłá/ okázowáłá śię wdźięcżna/ á wſzytkiemu ćiáłu zgodna mieſzániná. ModrzBaz 19v.

a. O substancji; commistio, cinnus Calep; commixtum, cyceon, intrita, miscellanea, mixtura, satura, synesio Cn (3):

mieszanina z czego (1): Cinnus, Est plurimarum rerum, praesertim liquidarum, commistio — Mieſzanina zrozmaitich rzeczy. Calep 196a.

α. Dla bydła; farrago, ocymum (ocimum) Calep, Cn; migma, mistura semimum omnis generis, secale Cn (2): Farrago, Quod ex multis satis, ut hordeo, vicia et leguminibus fit, pabuli causa – Mieſſanina, dlia pice. Calep 408a.

mieszanina z czego (1): Ocymum – Mieſzanina dlia bidła z ziarna roztiego [lege: roznego] ſiąną. Calep [723]b.

b. O sprzecznych pojęciach, elementach różnych systemów filozoficznych i religijnych (6): Abowiem z oney proſtey iednoſtáyney wiáry Apoſtholſkiey [...] przepáść iákąś pomieſzáną/ vpſtrzoną/ nie wywichłáną/ y ſámę ſiebie obaláiącą (w kthorey ſię przepáśći ábo mieſzáninie/ y ſámi Miſtrzowie nie rozumieią) ſámi ſobie zbudowáli GrzegRóżn Hv; Ano/ mieſzáiąc to y owo w iednę kupę/ ſam I. M. niewie ná co ſię tá mieſzániná zgodźi. CzechEp 261, 183, 235.

W połączeniu szeregowym (1): Ale gmátwáninie/ mieſzáninie y Filozowſkim łápácżkam/ nie gotowem k woli/ od prawdy [...] odſtąpić CzechEp 139.

Szereg: »łatanina i mieszanina« (1): ácż wy dla zgody/ iego náuki odſtępuiąc/ niewiem co zá łataninę y mieſzáninę cżynićie/ niechcąc áni Luteranow áni Sákrámeⁿtarzow rozgniewáć. WujJud 171.

2. Przymieszka; tu obcy element etniczny (1): A gdy vsłyſzeli on zakon/ odłącżyli (onę) wſzytkę mieſzáninę [omnem mixturam] (marg) To ieſt wſzytki narody poſtronne ktorzy ſię przyłącżyli do Izráelitow á przyſzli z nimi zwięzienia. (‒) od Izráelá. BudBib 2.Esdr 13/3.

3. Zmienność pogody (2): Przeto na nowie y pierwa cżwierć tego mieſiącza będzie niepogodna/ Do pełniey ſloneczko będzie ſie wydzieralo, A thak będzie mieſzanina do kończa tego mieſiącza. LudWieś B2v, B2.

4. Zlikwidowanie różnic, utożsamienie; confusio Modrz (2): Niepodobáłá ſię nam tá twoia mieſzániná: w ktoreieſmy wſzytcy byli zámknieni. Vcżyniliſmy rozność miedzy śláchtą y miedzy chłopy: miedzy pány á miedzy poddánemi. ModrzBaz 142v.

mieszanina kogo z kim (1): Oná mieſzániná śláchćicow z rycerzmi/ niewiem ieſli ma być gánioná. ModrzBaz 76.

5. Bezład, brak ustalonego porządku, zamieszanie, bałagan; confusio Modrz, Calep; chaos Calep, Cn; turba, perturbatio Modrz; synchysis, turbatio ordinis Calep (18): RejZwierc 249v; gdy ſię ten porządek ſpraw poſtánowi/ niebędźie żadney ćiżby áni mieſzániny ná mieyſcu ſądowem ModrzBaz 90v; słyszę tam dziwna mieszanina, co concluduią poranie to reuocuią poobiedzie. ActReg 71; gdyz rozmaite mieszaniny przez to Interregnum były ActReg 106, 12, 101, 106, 108, 110, 139; Calep 186b, [1041]a.

mieszanina miedzy czym (1): Bo gdźie tákowa ieſt przychylność do iedney ſtrony więtſza niżli do drugiey/ tedy z tąd wiele złe^go przychodźi/ y miedzy vrzędy bywa wielka mieſzániná ModrzBaz 19.

mieszanina w czym (2): Miſzániná w vrzędziech niſzcży Páńſtwá. Phil S2 marg, S2.

W przeciwstawieniu: »porządek ... mieszanina« (1): Y ták we wſzyſtkich rżeczách ná świećie/ zá porżądkiem/ zá miárą idźie trwáłość/ á zá wyſtąpieniem z miáry/ zá mieſzániną vpadek prżychodźi. GórnRozm M3v.

Szeregi: »nierząd i mieszanina« (1): Znaymyż rząd ś. kośćiołá Kátholickiego/ [...] á nierządem ſię y mieſzániną heretycką brzydźmy. SkarKaz 608a.

»mieszanina i niezgoda« (1): ále Rzecżpoſpolita zwątlona być muśi tákową mieſzániną y niezgodą. Phil S2.

*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Mistura – Mieſzanina. Calep 665a, 665a.

Cf MIESZANKA