[zaloguj się]
[pdf]

MIEWAĆ (866) vb impf

-é- (58), -e- (32); -é- OrzQuin (4), Oczko (4), KochPieś, PudłFr (3), KochPropKKoch, KochWr (2), ZawJeft (2), OrzJan (6), OstrEpit, JanNKarKoch, SarnStat (21), SiebRozmyśl (4), też ForCnR, SienLek; -e- Mącz (27); -é- : -e- MurzHist (2:1), MurzNT (1:3), Strum (3:1); a jasne.

Fleksja
inf miéwać
indicativus
praes
sg pl
1 miéwåm miéwåmy
2 miéwåsz miéwåcie
3 miéwå miéwają
praet
sg pl
1 m miéwåł(e)m, -m, -em miéwåł, ja miéwåł m pers miéwalismy, -chmy miéwali
f -ch miéwała m an
2 m -ś miéwåł m pers -ście miéwali
f -ś miéwała m an
3 m miéwåł m pers miéwali
f miéwała m an miéwali, miéwały
n miéwało subst miéwały
fut
sg pl
1 m będę miéwåł m pers
2 m m pers miéwać będziecie
3 m będzie miéwåł m pers będą miéwać
f m an będą miéwały
imperativus
sg pl
2 miéwåj miéwåjcie
3 niech, niechåj miéwå
conditionalis
sg pl
1 m bych miéwåł m pers bysmy miéwali, bychmy miéwali
2 m byś miéwåł m pers
3 m by miéwåł m pers by miéwali
f by miéwała m an
n subst by miéwały
impersonalis
praet miéwåno
con by miéwåno
participia
part praes act miéwając

inf miéwać (41). ◊ praes 1 sg miéwåm (8). ◊ 2 sg miéwåsz (5). ◊ 3 sg miéwå (230). ◊ 1 pl miéwåmy (10). ◊ 2 pl miéwåcie (3). ◊ 3 pl miéwają (225) [w tym: -a (1), -ę (1)]. ◊ praet 1 sg m miéwåł(e)m, -m, -em miéwåł (10), ja miéwåł (1) RejJóz 141b. f -ch miéwała (1) PaxLiz C3v. ◊ 2 sg m -ś miéwåł (3). f -ś miéwała (1). ◊ 3 sg m miéwåł (94). f miéwała (10). n miéwało (3). ◊ 1 pl m pers miéwalismy (1) SarnStat, -chmy miéwali (1) HistLan. ◊ 2 pl m pers -ście miéwali (1). ◊ 3 pl m pers miéwali (127). m an [osieł z wołem] miéwali (1) BierEz, [żórawie] miéwały (1) KmitaSpit. subst miéwały (12). ◊ fut 1 sg m będę miéwåł (1). ◊ 3 sg m będzie miéwåł (3). ◊ 2 pl m pers miéwać będziecie (1). ◊ 3 pl m pers będą miéwać (4). m an [ptaszkowie] będą miéwały (1). ◊ imp 2 sg miéwåj (25). ◊ 3 sg niech, niechåj miéwå (2). ◊ 2 pl miéwåjcie (1). ◊ con 1 sg m bych miéwåł (1). ◊ 2 sg m byś miéwåł (4). ◊ 3 sg m by miéwåł (6). f by miéwała (2). ◊ 1 pl m pers bysmy miéwali (2) KromRozm III, Mącz, bychmy miéwali (1) RejPos. ◊ 3 pl m pers by miéwali (9). subst by miéwały (4). ◊ impers praet miéwåno (6). ◊ con by miéwåno (2). ◊ part praes act miéwając (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Znaczenia
Iter. od „mieć”; często z neutralizacją funkcji iteratywnej:
1. Posiadać [w tym: co (30)] (33): Ten Dyogenes [...] niemiewał na zimę tylko ſowity płaſzcż BielŻyw 70; MiechGlab [89]; niechce/ aby iego chrześcjani właſności niemiewali MurzNT 93v; RejFig Aa3v, Bb7v; Bo oni [przodkowie nasi] żadnych pokłádow áni zebránia wielkich nie miewáli/ pićia roſkoſznego nieználi/ rowną ſie rzecżą miernie wychowywáli. BielKron 333, 178, 387; Lecticarius, Który tákowe łoſzko nośy yáko przed czáſy bogáći miéwali. Mącz 186d, 181d; STárzy Ludźie pieniędzy nie wiele miewáli BielSat D4 [idem BielRozm]; WujJud A3; BielRozm 30; Oycowie náſzy iże Bogá miłowáli/ Przeto okwitość Bogactw y wſzego miewáli. KołakSzczęśl C3v; KlonKr E; VotSzl C3.

Z dopełnieniem w postaci przysłówka oznaczającego ilość (1): Iż im więcey [łakoma chuć] przybiera tym záwżdy mniey miewa HistLan E4.

Zwrot: »napoły [czego] miewać« = być współwłaścicielem (1): Bogacż bogáctwá ktory nie vżywa/ Nápoły go z nim pewnie káżdy miewa. RejZwierc 227.
a. Dosta(wa)ć, uzysk(iw)ać (7):

miewać od kogo (2): życżyłćibych tego/ Abyś záwżdy báráná/ miewał od wiernego. RejFig Eev; CiekPotr 29.

α. Utrzymywać się z dochodów stałych lub dorywczych; otrzymywać na mocy przysługującego prawa (5):

Z dopełnieniem sprawcy [od kogo (2), z czego (2)] (4): że takowe opatrzenie [posłowie] zawżdy na zaczątku sejmowem miewáli od krola starego i od teraźniejszego Diar 32; [kapłani] ofiáry wielkie/ y dánie od ludu wielkie miewáli. OrzRozm Hv; choćiaż [klasztor] żadnego inſzego dochodu nie tylko z iáłmużny świętey nie miewa. ReszHoz 130; LatHar 128.

W połączeniu z „swoj” (1): Bo z tego ſkárbu pewna liczbá ludzi ſłużebnych/ pewne żołdy ſwe ná czáſy náznáczone niepochybnie miewáćby mogli. VotSzl E3.

b. O towarze do sprzedania (2): Victimarius, Rzeźnik/ który bydło ku bitym ofiáróm przedáyne miewał. Mącz 493e.
α. Uzyskiwać [skąd] (1): Godźienbyś był y pereł drogo nákupionych/ Iákie przeważni kupcy miéwáią zmieyſc onych/ Kędy ośm náuigáciy żeglarze bywáli Odpráwuią KochPropKKoch 3.
c. O wartościach innego rodzaju traktowanych analogicznie do wartości materialnych (6): RejRozm 393; Kto cżego zaźrzy pewnie ſam nie miewa. RejZwierc 224; ModrzBaz 13v, 42.
Zwrot: »nic [jakiego] nie miewać« (1): Bo nic dobrego y znácżnego poſpolićie nie miewa/ kto ſercá do modlitwy/ y ſtáránia o niey nie miewa. LatHar 2.
α. Dostawać, uzyskiwać [z czego] (1): A kto ná co waży ſmiele/ Miewa z loſu dobrá wiele BielKom F2.
2. Rozporządzać [w tym: kogo, co (53)] (55): RejKup aa7; RejWiz 159v; Bo y Swiniá w bárłogu/ młotá doſyć miewa. RejZwierz 139v; BielKron 390, 450v; RejZwierc 241v; zwano ie Haſtati, bo miewáli drzewcá z groty żeláznemi ná ſześći ſtop BielSpr 14; iż Alexánder wielki nie miewał ludu wſzyſtkiego więcey cżterdzieśći tyſiąc BielSpr 30v, 4, 7v, 17v [2 r.], 30v, 41v (17); miewáli też y ſtárzy udźie nieiákie dźiáłá/ ábo inſze nacżynia tym podobne ModrzBaz 113, 112v; WujNT Xxxxx2.

W połączeniu z „swoj” (1): Lud pieſzy ſwe Namioty miewáią BielSpr 54v.

W połączeniu z dodatkowym określeniem celu (11): Nidi, Koſze álbo skoyce yákie Krámárze do kupiey miewáyą Mącz 246d; BielSpr 11 [2 r.], 21v, 30v, 47, 51; ModrzBaz 116v; StryjKron 15; Klucżnik przy wielkim dworze nie od wſzyſtkich zamkow ma klucże miewáć GostGosp 54, 118.

W charakterystycznych połączeniach: miewać barany do owiec, drabiny, drzewca (drzewce) (2), działa (2), granaty, jezdne (2), klucze, konia (konie) (3), kosze, księgi, kusze, leijony, lud(zi) (5), łuki, machiny, męże, młodź, młoto, namioty, osęki, piesze, skojce, szable, szaty, tarcze, wojsko (2), wozy, zbroje.

a. Otrzymywać, zdobywać, brać do użytku (8): MurzNT 38v; y nie miewáli iuſz na potym ſynowie Izráelowi mánny BudBib Ios 5/12.

Z określeniem pochodzenia [z czego (2), z czego [= z kraju], za co] (4): Są tu [...] Odpuſty/ y lyſthy ony Czos ie miewał ſczudzey ſtrony. RejKup k8; ze miedzy żydy był ten obyczái/ iſz na weſelách/ inſzy goście za ſwoi groſz ſtrawę miewali MurzNT 38v; Podał im chleb niebyeſki co go cżłek pożywał/ A do ſytośći hoyny pokarm ſnyego myewał LubPs R6v; GrabowSet O3v.

Zwrot: »darmo [od kogo] miewać« (2): Iż [garncarze] máteryą dármo od mátki [tj. ziemi] miewáią. BielSat C3 [idem] BielRozm 20.
b. Mieć przy sobie; trzymać (8):

W połączeniu z zaimkiem zwrotnym [przy sobie (3), z sobą] (4): pogańſzcżi kapłani przy ocżyſcieniu albo wywodzeniu białych głow: miewali to ziele przy ſobie. FalZioł I 153b; SeklKat Y2v; BielKron 66; HistRzym 70.

Zwrot: »w ręku miewać« [szyk zmienny] (4): BielKron 155; Manticularia, [...] Wſzelkie rzeczi które w ręku częſto miewamy/ álbo ná gotowin mamy. Mącz 208d, 86a; GrabowSet N3v.
c. Przechowywać; w połączeniu z „u siebie” (1): powyedzial yſch do thego lyemvza ſzyą dobil wnadzyeyą doſtanya ſkrzynky braczky kthora thenze Ianeczek bywayącz ſtarſchym krawyeczkym v ſzyebye myewall LibMal 1544/91.
3. Władać, panować (3): yako Czarzowie przekopſczi zawſche pothi granycze oznaymione. ti polya miewaly wſchitky LibLeg 11/84, 10/61.
a. Dostać [od kogo] (1): yego ynaczey niechcze myecz yeno tak wthakiej poczczywoſczy yako ynsche pani ktorzi od nas panstwa miewayą LibLeg 11/88.
4. Być z kimś w określonych stosunkach społecznych [kogo] (28): To Szcżęſcié milé gdy nám po wolno bywá Cżlowiek tedy mnogoſćz przijacieli miéwá ForCnR E3v; RejJóz C4; RejKup aa3; Przedtęm niewolné ſługi miewáli MurzNT 88v; Acż więc drudzy bez ſlubu ty pánie miewáią RejWiz 59, 135v; OrzRozm Cv; Morio, [...] Błazen/ ſzalony/ yákie pánowie rádźi miewáyą. Mącz 232b; GórnDworz Hh7v; HistRzym 85; BielSpr 69v, 70; ModrzBaz 27; GostGosp 1; SarnStat 486; Ci byli w poimániu nie raz w cudzey ſtronie [...]. Ale gdy iuż y dźieći y ſtátek miewáli KmitaSpit Bv.

W połączeniu z zaimkiem zwrotnym [na się, nad sobą] (2): záwżdy niektore z domu Dáwidowego nád ſobą przełożone miewáli CzechRozm 167v; CzechEp 368.

W połączeniu z „swoj” (1): Bo to kazdy zawzdy chwaly. Iż miewa ſwe pomoczniky. RejKup i4v.

W charakterystycznych połączeniach: miewać błazna, dzieci, gwardyją, krola, nieprzyjacioły, panie bez ślubu, pany (3), podpiska, pomocniki (2), poruczniki, przełożone, przewodnika, przyjacioły, przystawy, sługi (2).

a. Urodzić, spłodzić (9): gdi prawi mąż będzie pożywał korzenia thego ziela niemało/ thedy ſyny będzie miewał FalZioł I 127a, IV 11b, 21b, d, 26b, 29c, 40b; Bowiem niewiaſta tilko iedno dziecie miewa, cżaſem dwoie przeto doſić ma parę ciczow GlabGad D6v, H6v.
5. Posiadać jako część siebie (19): tho ziele niemiewa żadnego pręta s ktorego by liſt roſl FalZioł I 86c, I 135d, 141c; RejWiz 13v; SienLek 256v.

W połączeniu z „na sobie” (1): ná ktorym owoc Miryſtyki rośćie/ podobny żołędźiowi/ bo tákież dwie ſkorze ná ſobie miewa BielKron 446v.

a. O częściach ciała i narządach (9): SLimacżki [...] roſzki miewaią: aby ſobie gothowali drogę tymi roſzkami. FalZioł IV 32a, IV 18a, 30d; Cżemu baby niektore albo ſtare żony wąſi albo brody poroſłe miewaią. GlabGad B, C4, D7v, O5; SienLek 188; CzahTr L2.
b. O substancjach wytwarzanych przez organizm (3): Cżemu ptaci ſlin nie miewaią. GlabGad C6; Cżemu krowa nad inſze bydło więcey mleka miewa. GlabGad D7v, H5v.
c. O fizycznym pierwiastku istoty żywej (1): wiecie iż duch żadny kośći áni ciáłá nie miewa RejPos 114.
6. Odznaczać się określonymi cechami, być jakimś [co] (32): Bo kto wiele słow wylewa/ Nie wiele mądrośći miewa BierEz K3v; FalZioł V 35; BielŻyw 141; Cżemu trędowaci poſpolicie głos miewaią omieniały. GlabGad C8, B5, B6, C8, N3, N8, P5v; RejRozm 396; BielKom B8v; RejWiz 11v, 103; Więc do tego miewáli/ y kſtałtne vrody. RejZwierz 60; KwiatKsiąż N2; GórnDworz E, Gg4v; RejZwierc 210v, 227v; PaprPan [Gg]4v; BielRozm 7; Bárwá y cżłonki me/ te/ iákie miewáią Ciáłá zmárłych GrabowSet R4v.

W połączeniu z zaimkiem zwrotnym [w sobie (3), na sobie] (4): Wieſz żeć káżde lekárſtwo gorzkość w ſobie miewa RejWiz 79,146; PaprUp H2; WitosłLut A5.

W połączeniu z „swoj” (1): Gdy ſię tá [sława] o kim dobra więc rozśiewa, Choćiaz w ćięmnośći ſwoię iáſność miewa. KlonKr A2v.

W charakterystycznych połączeniach: [jaką] barwę miewać, cierpliwość, cnotę, [jaki] głos (2), gorzkość, jasność, koronę nauki, łaskę, mądrość, [jaką] postawę, przystojeństwo, rady, rozum (5), stałość, sumnienie, świątobliwość, uczciwość, [jakie] urody, [jaki] wzrok (2).

Zwroty: »miewać ducha prorockiego« (1): A za niepomniſz iſz Dawid ktory miewał Duchá Prorockiego niewinnego ſyná Ionáty potępił SkarŻyw 213.

»moc miewać« = móc coś zdziałać (1): Tákąć cnotá moc miewa/ y ſrogość przełomi RejZwierz 21v.

a. O władzach umysłowych (1): w ſiedm lath ſie dziećię odmienia y mowę miewa doſtatecżną KłosAlg A3v.
b. O wieku; w połączeniu z liczebnikiem (1): wieku miewáią do ſtá lat. BielKron 461v.
7. Doświadczać dolegliwości fizycznych, chorować na coś [co] (75): Febricitare Das kaldwe haben Zymnoſć myewáć Murm 78; nawięczey ſzkodzi tym ktorzi zwykli miewać Emoroidi FalZioł I 42c; tego wina day ſie napić kielko razow tym ludziem ktorzi miewaią ſwiętego walantego niemocz FalZioł I 77a; Wodka barzo dobra kiedi kto rzezanie wiewa [!] przy puſzcaniu moczu. FalZioł II 18a; Niewiaſta taka ktora ſie barzo przi ſtolczu wydyma/ cżęſto odchod płodu miewa. FalZioł V 29v, I 3b, 9b, 16c, 17b, 49c (29); ludzie barzo tłuſto iadaiąci miewaią zgagę GlabGad E7v, D8; RejKup p6v; Mącz 61b, 149c; Gdy ſye komu widźi/ iżby go we ſnie przylegano/ á częſtą to miewa/ [...] Bożą Kaźń známionuie. SienLek 19v, 20v, 60, 131v, 140; Oczko 34; WujNT 15 marg, 70 marg. [Cf 8.e. FalZioł V 14].

Z dodatkowym określeniem umiejscowienia (20): ieſth dobre ku piciu tym ktorzi miewaią kłocie w cienkich ielitach FalZioł I 31b; Cżaſem też on kogo [pszczoły] vijedzą, poczenie miewa/ y cznienie na wnatrzu. FalZioł IV 28c, I 12b, 28b, 41d, 72a, 86b (16); GlabGad B6v; BielKron 430; SienLek 99; Miewa kto wielkie głowy záwracánié/ [...] máło mu bárzo ćieplice pomogą. Oczko 14.

Z dodatkowym określeniem przyczyny (5): Kthorzi ludzie miewaią omdlenie z gorączey przycżyny/ ſama telko wonia Ogorkowa ożiwia cłowieka FalZioł I 31d, I 61c, 72d, 110d; RejWiz 14v.

W połączeniu z podmiotem oznaczającym organ ciała (1): Máchárzyná też/ częſtokroć bol miewa SienLek 104v.

W połączeniu z „swoj” (1): Kokoſz kiedy ſwogich iaiecz niewylęże/ thedy niemoczy ſwoie miewa FalZioł IV 19a.

W charakterystycznych połączeniach: bolenie (boleści, bol) miewać (17), bożą kaźń, brzmienie w uszoch, brzydkość, choroby, ciężkości, cnienie na wnątrzu, czyścienie, drżenie serca, emoroidy, głowy zawracanie, gorące febry, gorączki, kaduk, kłocie, kurcz (2), kwartanę (czwartaczkę) (3), melankoliją, nasienia wypuszczanie, niemoc (6), obciążenie członkow, odchod (płodu) (4), ograżkę, omdle(wa)nie(2), paduch, pedogry, piszczenie w uszoch, pocenie, przypadłości (2), rozsłabienie, rzezanie (2), sapkę, suchoty, św. Walntego niemoc (2), tercyjanę, wracanie, zapalenie wątroby, zatkanie [czego], zatwierdzenie żywota (w żywocie) (2), zbytnie płynienie przyrodzonych wilkości, zgagę, zimność, złe dumanie [= melancholię].

a. O zewnętrznym uszkodzeniu ciała; z dodatkowym określeniem umiejscowienia (4): żyłka v małego nożnego palcza/ ieſt vżytecżna ku puſzcżaniu ſniey krwie tym ludziom ktorzy kroſtki na nogach y naliczu miewaią. FalZioł V 59, V 59; GlabGad B; ArtKanc R17.
b. O pasożytach (1): Fijołkowy oleiek na pępek y na krzyże dzieciom: ktore chrobaki w żywocie miewaią: pomazany/ ieſt rzecż cżęſtho kroć doſwiadcżona iż ſtolczem wychodzą. FalZioł V 85v.
8. Być, żyć w określonej sytuacji [co] (24): lecz wżdy rzecż wſtydliwa Będąc zacznym cżlowiekiem kto więzienie miewa RejJóz I4, G4, I5, Qv; RejWiz 42, 68v; RejZwierz 131; BielKron 174v, 346; znáć mi ſie to dáło. Ze wy niewcżás ia trudność ſpołuchmy miewáli HistLan C4; Miewa drugi kłopotu dość s Kośćiukiem náſzym. PaprPan Aa, L3v; Wielkie błogoſłáwieńſtwo y ſzcżęśćie miewáli/ Ktorzy ſię Apoſtolſkiey náuki trzymáli. KołakSzczęśl C.

W połączeniu z „na się” (2): RejZwierc 215; Gdy ſie kręcą tám y ſam/ iáko to Więc bywa/ Kiedy iáką przygodę/ kto Więc ná ſię miewa. HistHel C2v.

W połączeniu z „swoj” (1): ná ktorych mieyſcách miewáiąc z Rycerſtwem cżáſy ſwe niektore wolne od prac tych náſzych vcżćiwych. CzahTr A3v.

W charakterystycznych połączeniach: miewać błogosławieństwo, gody, gomon, kłopot(y) (3), nieszczęście, pokoj, przygodę (przygody) (2), sprzeciwność, szczęście, trudność (3), więzienie.

Zwroty: »obronę miewać« = być dobrze zabezpieczonym (2): piąćią tyśięcy ludźi/ doſyć obrony to króleſtwo miéwáło OrzJan 40; PaxLiz A3.

»przyczyny miewać« = robić coś z uzasadnieniem (1): Lecż nie wſzytcy do tego iedne á też przycżyny miewáią. BudNT przedm a2v.

»miewać szczęście [do czego, na co]« (2): PaprPan Ee2v; Wiele ſię ich dźiwuie/ iż Rzymiánie zá dawnych cżáſow/ miewáli wielkie ſzcżęśćie do wygrawánia bitew [Romanorum vincendis populis foelicitatem fuisse] ModrzBaz 112v.

»miewać wolny czas« [szyk zmienny] (2): gdi od ſpraw Rzeczypoſpoli: [...] wolny czás miéwaſz Strum B5; CzahTr A3v.

a. O stanowisku, pozycji (2): Triumvir, Ieden ze trzech radnych pánów w Rzimie którzi rozmáyte vrzędy miewáli. Mącz 466b; RejPos 56. [Cf 1.a.α. LatHar 128].
9. Móc coś zrobić [co] (15): to ten złoto iada/ A wżdy widziſz nie záwżdy tám kędy chce ſiada. A tego ia kiedy chcę záwżdy miewam doſyć RejWiz 65v.
a. Móc użyć, zastosować (3): A cżáſem więc pomyli ſzyki przed bábámi. Ktore też iákieś cżáry więc ná to miewáią RejWiz 150; BielSat N4; BielSjem 41.
b. Być uprawnionym do czegoś (11): thylko nieprawdá tá nigdy ápelláciey żadney do odłożenia roku nie miewa. RejPos 251v; WujJudConf 153; ći władzą wielką miewáli [potestate armabantur]/ iż mogli to cżynić coby chćieli. ModrzBaz 138; nie záſługuią ſobie tákowi żadney pochwały/ ktorzy [...] cudze dobrá inſzym przyſądzáią/ ktorzy do tego znáku ſpráwiedliwośći nie miewáią. Phil Q3; SEymiki Powiátowé źiemie Goſtinſkiéy w Gąbinie/ á Socháczowſkié w Socháczowie wedle ſtárégo zwyczáiu/ áby były trzymáné: [...] Iednák my widząc iż to zdawná té źiemie miéwáły/ tedy im to pozwalamy. SarnStat 33, 162, 459.

Z dopełnieniem sprawcy (2): Item zeznal yſch Zeliſlawſky myewa glyeythy v thich kſzyązath. LibMal 1546/121v; Diplomata – Wolni liſt, iaki więc miaſta od ſwich panow miewaię [!]. Calep 327a.

W połączeniu z „swoj” (1): Xiązę Kurlandskie [...] pierwsze przywileie swe zapieczęcią WXLgo miewał ActReg 42.

Zwrot: »prawo miewać« = dominium habere Modrz (1): Támże też bywa rzecż/ o ich gruntownem práwie/ y o trzymániu pożytkow: ono pirwſze práwo miewáią Pánowie/ ktorych ieſt właſny grunt ModrzBaz 76v.
10. Być bezpośrednim biernym obiektem zewnętrznego działania [co] (60): PatKaz III 109v; Niektorzy ludzie żagawkawi [!] biją mieſtcza zarażone, á ſilną pomoc miewaią. FalZioł V 77; SeklWyzn c3v; SeklKat H4v; RejKup i4v, ee4v; Acżem ſnadź przeſládowánye myewał ná cżás káżdy LubPs cc2v, Z4; RejWiz 20v; RejZwierz 38v [2 r.]; BibRadz Sap 11/10; BielKron 412; KwiatKsiąż G2; ácż też thám y kofel y żołędny tuz wielkie záchowánie miewáią RejZwierc 26v, 218, 227, 229v; dla ktorego wiele ſzkod y pobićia wielkie Rzymiánie miewáli vſtáwicżnie walcżąc. BielSpr 38v, b2v; Ze przez godne przijęćie tego Sákrámentu grzechow zwłaſzcżá powſzednich odpuſzcżenie miewamy/ o tym namniey wątpić nie potrzebá. WujJud 223; Iáko wſzyſcy z oſobná tę wieżdżbę miewáli WierKróc A2v; CzechRozm 186]; ModrzBaz 14v; PudłFr 24; GrabowSet B2; SarnStat 576, 647; że cnotá pokorá/ Nie miewáły kochánia y mieyſcá v dworá CzahTr D; Záś iák wodá ſtoiąca/ nákáżenie miewa/ Ták on miłey nie widząc/ łedwie nie omdlewa. PaxLiz C2.

Z dopełnieniem sprawcy lub przydawką dzierżawczą w tej samej funkcji [od kogo (14), z kogo (4), z czego (3), u kogo, miedzy kim, skądinąd, co czyje] (25): MiechGlab [90]; biedá káżdemu s kogo pogorſzenie/ Miewa ze złych przykłádow niewinne ſtworzenie. RejWiz 34, 115; Leop Iob 30 arg, Eccli 13/25; Siłá przez mię miewáią/ miedzy ludźmi ſławy. RejZwierz 2; BibRadz I 353v; ktorzy powiádáli/ iż z bogiem cżęſto gadáli/ y roſkazánie od niego miewáli BielKron 198, 45v; iż ták wielka y ták wyſoka cnotá/ żadnéy zapłáty w Polſzce nie miáłá/ áni ma tákowéy/ iáką v Pogánów miéwáłá OrzQuin R4; RejAp II, 176; RejZwierc 194, 222v, 224v; BielSpr 69v; PaprPan Ee2v; Miewał wielkie od cżártow nágrawánia SkarŻyw 509, 413, 470; WisznTr 14; ieſli twą łáſkę miéwam/ Przeſzedłem iuż Amphioná KochPieś 33; ActReg 133; miewáliſmy częſte á gęſtó prośby od poddánych náſzych SarnStat 971; plác otrzymywáli/ Choćia máły rátunek ſkąd inąd miewáli. CzahTr H.

W połączeniu z „na sobie” (1): gdi sye on bedzie woley a navky naschey trzimal częſczyey na sobye bedzie laskę naſche wyelka myewal LibLeg 10/69.

W połączeniu z „swoj” (2): wſzytkę cześć y chwałę ſwą z woyny przodkowie náſzy miewáli OrzRozm D2v; CzechRozm 172v.

W charakterystycznych połączeniach: miewać chwałę (2), cześć, dank, kochanie, krzywdę, łaskę (3), męki, nagrawanie, nakażenie, niesławę, objawienie (2), odpowiedź, odpuszczenie grzechow (2), pamięć, pobicia, pociechy (pocieszenie) (4), pogorszenie, pokusy, pomoc (4), pomstę, prośbę, przekazki, prześladowanie (2), przyskorki, ratun(e)k (2), rozkazanie, rozmowy, sławę (9), szkodę (6), uciążenie sprawiedliwości, wiadomość, wieszczbę, zachowanie, zapłatę, złe posłuchy.

Zwrot: »pokoj miewać« = nie być napastowanym (2): Kto miecż trzyma pokoy miewa. BierEz O3v; LibLeg 11/90.
11. Łączyć się, występować razem [co] (5): Lecż iż tám [proch] ſubtylnieyſzy/ więc dymu nie miewa RejWiz 151v, 48v; then wiátr poſpolićie [...] cżerwone zorze miewa BielSpr 44, 48 marg.

W połączeniu z „w sobie” (1): pilnoſci wiele przyłożyć mamy abyſmy też rzecży ktora cżęſtokroć miewa w ſobie chocia potaiemnie złoſć nieiaką w ſię nie przypuſzcżali BielŻywGlab nlb 12.

12. Dostawać, uzyskiwać, osiągać; wytwarzać (inne niż w znacz. 1.a., 2.a. i 3.a.) (9): abowiem oni ołdowni ſą kxiędzu Moſkiewſkiemu, á z iego woley pany miewaią MiechGlab 75; Woyſko ich vſzło z wielką korzyśćią w cáłośći iákiey przed tym nie miewáli BielKron 416; VotSzl B3.

Z dopełnieniem sprawcy [z czego (2), od kogo, z czego ‘skąd’, skąd (2)] (6): kmiotowny wieńcze zniey [róży] miewaią FalZioł V 24v; Wielki Tytuł tu Krol Arcybiſkupowi dáie/ ktorego Krol od Arcybiſkupá nigdy niemiewa OrzRozm K; Londium, Głowne miáſto w Angliey zkąd miewámy ſukná które zowiemy luńskie. Mącz 197a; GostGospSieb +4; [uwierzyłem plotkom tych] Co poſzty, y nowiny ze wſzych źieḿ miewáią CiekPotr 15; ZbylPrzyg B4v.

13. Brać udział w działaniach, wydarzeniach wymagających większej ilości uczestników [co] (22): tham theſch yadali pyeczonky, kuri y sznyadanya [= wspólne posiłki] cząſto myąwali LibMal 1544/92, 1544/92v; LubPs gg4v; GroicPorz f4; doſić ſſeroce vkázuią to wáſze właſne Synody ktoreśćie potym miewáli KrowObr 234; BibRadz Lev 23/4; BiałKaz Lv; SarnStat 28, 1012.
a. Prowadzić działania wojenne (7): na kozdi dziem [!] miewaly ſſobą harcze LibLeg 10/46v; wpanstwa nasche wtargnienye Zawſdj miewayą LibLeg 11/90; HistAl M7; Conflicto, [...] Vſtáwicznie ſie potykáć/ Vtarczki vſtawiczne miewáć. Mącz 130c.

W połączeniu z „swoj” (1): Kiedy Mars vzbroiony ſwé igrzyſká miéwa. OstrEpit A2.

Zwrot: »miewać bitwy, walki« [szyk zmienny] (1:1): ten wielkie miewał j ſzcżęſliwe walki MiechGlab 30; BielKron 129v.
b. Brać udział w rozprawie sądowej lub dokonywać związanych z nią czynności prawnych (6):
Zwroty: »miewać rok zawity« = otrzymać termin rozprawy (1): bo nie już każdy pozwany roku zbywa, [...] ale przedsię miewa rok zawity na drugie roki. Diar 28.

»sądy miewać« = sprawować funkcje sędziego (1): SZołtys álbo Woyt/ też trzy Sądy do roku miewa GroicPorz k2.

»sprawę miewać« = brać udział w procesie jako strona; causam habere JanStat [szyk zmienny] (4): RejKup z7; co ieſt z wielkim vbliżeniém tych/ którzy miéwáią ſpráwy w Wieluniu y w Rádomſkim SarnStat 726, 325, 737.

14. Uważać, uznawać [za kogo, za co, za jakie(go)] (11): OPaleńſkie ty s przodkow/ zá ſkąpe miewáli RejZwierz 70v; GórnDworz Kk7v; RejZwierc 216, 232v; od ktorey [przystojności] dla iákiegokolwiek pożytku odſtępować/ żáwżdy zá ſproſną rzecż miewano. ModrzBaz 27v.

W połączeniu z zaimkiem zwrotnym [u siebie (3), sobie (3)] (6): LubPs T6; Leop Iob 30/2; GórnDworz C4v; Tyś mię zá Adoniſá v śiebie miéwáłá PudłFr 32; SiebRozmyśl Bv, K3v.

Zwrot: »za nic miewać« = lekceważyć (2): LubPs T6; Ktorych dużośći rąk zá nicem ſobie miewał [mihi erat pro nihilo] Leop Iob 30/2.
15. W strukturach składniowych będących parafrazą zdań z czasownikiem „być” w orzeczeniu (201):
A. Parafraza z przekształceniem podmiotu na przydawkę dzierżawczą (130):
a. Orzeka o jakości; wzór parafrazy: kto, co (X) miewa co (Y) jakie = co (Y) czyje (X) jest jakie (61): MetrKor 57/117, 59/276; abowiem Kolerikowie miewaią vriny żołte á ſubtelne. FalZioł V [2], V [2], 3, 30v; Bo iaki kupiecz bywa takie miewa kramy RejJóz H3, I2; RejZwierz 139v; BielKron 397v; ábowiem kto w młodośći powſcięgliwie żywie/ ten miewa ſtárość nie zemdláłą. GórnDworz K4v, D8; RejZwierc 72v, 212, 228v, 234v; BielSpr 69; krotką z zle nábytego káżdy roſkoſz miewa. PaprPan Dd2; Oczko 3, 33v; WerGoścPapr 202; Tragoedia – Tragaedia, w ktorei zaczne oſsobi mowia, alie koniec miewa ſmętni Calep 1076b; SarnStat 427; KmitaSpit A4v.

W połączeniu z „swoj” (1): PaxLiz C3v cf »miewać łeb sinny«.

Zwroty zawierające określenie części ciała człowieka, oznaczające przenośnie jego stan psychiczny: »miewać łeb sinny« = wstydzić się (1): Wſtyd mi tego przycżyną/ znáyduie ſie winny/ Prze ktorych ia miewáłá/ ſwoy łeb bárzo śinny. PaxLiz C3v.

»miewać ostry nos« = być bystrym, przenikliwym (1): Tákżeć rozum ná wſzemby miał miewáć oſtry nos RejWiz 91v.

»[na kogo] miewać [jakie] oczy« = odnosić się jakoś (1): Abowiem záwżdy Pan ná ſprawce ſwoie [...] więtſze á przeſtrzeńſze ocży miewał niźli na thy kthore im porucżał. RejAp 163v.

»odewrzone oczy miewać« = uważnie przyjmować nauki (1): Słuchácż rzecży Bożych/ [...] ktory gdy pádnie/ odewrzone ocży miewa BielKron 42v.

»miewać rękę hojną, szczodrą« = być hojnym (1:1): RejZwierz 4v; Z tąd rzekł Aryſtoteles być to rzecż przyſtoyną/ Cnotliwemu Kxiążęćiu miewáć rękę hoyną. KołakCath C3v.

»[jakie] serce miewać« = być jakimś (2): RejKup f8v; przeſławni oni oboiey płći męcżennicy/ y w naſrożſzych mękách/ nieuſtráſzone ſerce miewáli LatHar 202.

»długie uszy miewać« = być ciekawskim, podsłuchującym (1): Wierz mi iż długie vſzy ludzye w tym miewáią RejWiz 41v.

α. O cechach fizycznych (17): IAnowiecz [...] miewa kwiathki żołtawe na podobieńſtwo kxiężycza FalZioł I 59b; Cżemu nie ktorzy ludzie ręce lewe ſubtilniejſze miewaią niżli prawe GlabGad D4; zaſię tłuſci małą ſlodzonę miewaią GlabGad F, A7, A8, A8v [2 r.], B4v [2 r.], O, P3v [2 r.]; Ktory [koń] weſołé oczy á oſtre vſzy miewa/ Táki bárżo czyrſtwy y gotowy bywa. SienLek 187v, 187, 187v, 188; mieli włoſy iáko miewáią niewiáſty RejAp 79.
β. O ubiorze (6): ſzaty poſpolicie z grubey wełny białey miewaią MiechGlab 23; Mącz 32b, 167c, 267b; ná znák á wiecżną pámiątkę tego głow ſwoich okrom zákryćia iákiego nie miewáią WerKaz 290; ZbylPrzyg Bv.
γ. O ludziach pozostających w jakimś stosunku z podmiotem (5): Ten ktory żłe [!] ſąſyády miewa/ o ſwey chwale przed wſſytkimi ſpiewa. March1 D3 [idem] March3 T8v; ábo bez potomkow zchodźili/ ábo tákie miewáli/ żeby lepiey było znić z świátá niemiawſzy ich. ModrzBaz 47; PaprPan Dd2v; PaprUp D2.
b. Orzeka o pochodzeniu; wzór parafrazy: kto (X) miewa kogo, co (Y) skąd = kto, co (Y) czyj(e) (X) jest skąd (10): RejWiz 154v; MIeſzcżánie gdy ſie poſcie Kſiędzu ſpowiádáli/ Iż ſą cudzołożnicy/ wſzyſcy powiedáli. Ten rzekł/ á ſkądże tych pań ták wiele miewácie? RejFig Ccv; BielKron 41v; RejZwierc [207]; s pracey miewamy dobre mienie/ dobre żyćie: y bogactwá BielSpr b3v; BielSjem 34.
Zwrot: »[od kogo] przezwisko (a. nazwisko) miewać« [o pochodzeniu nazwy] (4): Haeretycy nie od Chriſtuſá, ále od mistrzow ſwych nazwiská miewáią. WujNT 579 marg, 444, 845 marg, Yyyyy4v.
c. Orzeka o funkcji wobec podmiotu (wzory parafraz) (6):
α. kto (X) miewa kogo (Y) kogo (Z) = kto (Y) jest kim (Z) czyim (X) [nad sobą] (1): Lubocżánie ácż poddáni Ceſárſcy/ wſzákże krolá Duńſkiego nád ſobą przełożonego miewáli BielKron 408.
β. kto (X) miewa kogo (Y) czym (Z) = kto (Y) jest czym (Z) czyim (X) (1): To nas okrutny Amon w gniewie ſwoim/ Miewał igrzyſkiem ZawJeft 18.
γ. kto (X) miewa kogo (Y) za kogo, za co (Z) = kto (Y) jest kim, czym (Z) czyim (X) (2): Mącz 109b; tedy Pan Bog Pogáńſtwo zá nacżynie zgubienia ich miewał. PowodPr 13.
δ. kto (X) miewa co (Y) miasto czego (Z) = co (Y) jest czym (Z) czyim (X) (1): Myáſto odzyenya ſwoyego tencyem miewał vbyor LubPs Q.
ε. kto (X) miewa kogo (Y) z kogo (Z) = kto (Z) jest kim (Y) czyim (X) (1): Y s tądżem nyeprzyyacyoły ták ſrogye myewał z nich. LubPs eev.
d. Orzeka o lokalizacji (wzory parafraz) (38):
α. kto co (X) miewa kogo, co (Y) gdzie = kto, co (Y) czyje (X) jest gdzie (11): Przy tych wodach y ptaſzkowie będą gniazdká miewáły LubPs X5v; BielKron 316; GórnDworz Gg6v.

W połączeniu z „swoj” (4): MiechGlab 30; Leop Num 1/50; Piſzą hiſtorykowie że przed tym krolowie Fráncuſcy miewáli ſwe dwory w tym mieśćie. BielKron 281; lararium [...], Domowa kápliczká w którey pogáńſtwo ſwe boskie báłwochwalſtwo zwykło miewáć. Mącz 184c.

αα. O ludziach pozostających w jakimś stosunku z podmiotem [swoj (3), własny (1)] (4): BielKron 146v; KwiatOpis B4v; Poki też Ceſárzowie Konſtántynopolitáńſcy ſtároſty ſwoie we Włoſzech miewáli/ Papieżowie przed nimi roſkurcżyć ſię nie mogli. NiemObr 170, 169.
β. kto, co (X) ma kogo, co (Y) w czym itp. (Z) = kto, co (Y) jest w czym itp. (Z) czyim (X) (27): co to więc dziáłaſz/ Iż ná ſzyi śierzći nie maſz/ On rzekł/ wrzećiądz ná niey miewam BierEz R2; GlabGad L6; RejWiz 173; iákobyś ſye tego miał przeſtrzégáć/ żebyś Póników w Stáwiéch álbo w Sadzawkach miewał. Strum Ov; SkarŻyw 412.

W połączeniu z „u siebie” (1): iáko Alexánder wielki/ Homerowę Iliádem [...] záwdy w głoẃach pod poduſzką v ſiebie [...] miewał GórnDworz G3v.

W połączeniu z „swoj” (2): ktory ſię náſzych Polakow ták był rozmiłował/ że ie záwſze [...] w domu ſwoim z wielką wdźięcżnośćią miewał. ReszList 171; KmitaSpit Bv.

Zwroty: »w kalecie i skrzynce pustki miewać« = zubożeć (1): Tákże ſobie po troſze/ ſpołu przykradáią/ Aż w kalecie y w ſkrzynce/ puſtki więc miewáią. RejZwierz 137v.

»[co] przed oczyma miewać« = kierować się czymś w postępowaniu, pamiętać o czymś (2): RejWiz 110v; Foeliciter is sapit qui alieno pericuIo sapit, W czas ten mądrze poczina/ który cudzą przigodę przed oczimá miewa. Mącz 133a.

»w sercu [co] miewać« = kochać kogoś (1): Oſtátecżna/ [...] pożytecżna obroná przećiwko pokuſom/ niechay będźie modlitwá: [...] przywykáiąc cżęſto w vśćiech y ſercu miewáć [...] naſłodſze á cżártom ſtráſzliwe imię Iezus LatHar 581.

»[co] w uściech miewać« = mówić o czymś (3): GliczKsiąż M2; onę rzecż [...] w vśćiech miewał/ mowiąc: wolał bych cżyſtem od grzechu w piekle być: á niſzli ſktorym grzechem w niebie SkarŻyw 335; LatHar 581.

αα. O ubiorze (5): RejWiz 160v, 161; Mącz 142a; Chorążowie wſzyſcy miewáli ná Zbroiách y Helmiech Niedźwiedzie ſkory BielSpr 14; w kuchni y ná dworze czapkę ná niey [na głowie] mieway. ZbylPrzyg Bv.
ββ. O szczegółach wyglądu i budowy anatomicznej (5): Arymáſpi/ w Tátárſkich kráinach ſie rodzą/ ći ná cżele iedno oko miewáią BielKron 8; przeto y dziś s tego narodu miewáią ludzye známię ná plecach BielKron 21, 8v; Mącz 145d; SienLek 168v.
γγ. O sposobie aplikowania lekarstw (3): ſzałwią wpiczyu myeway. Goski A9 [idem] SienLek 43, 85v.
e. Orzeka o różnych okolicznościach (wzory parafraz) (15):
α. kto (X) miewa kogo (Y) na czym (Z) = kto (Y) czyj (X) jest na czym (Z) [swoj] (1): O co miesczanie, ktorzy też veteri consvetudine miedzy posły ziemskiemi na sejmiech walnych posły swe miewają, solicytowali Diar 53.
β. kto (X) miewa kogo, co (Y) w czym itp. (Z) = kto, co (Y) jest w czym itp. (Z) czyim (X) (14): kiedy ná bieſiádach muzyki miewáli RejZwierz 36; BielSat N4v; BielSpr 9.

W połączeniu z zaimkiem dzierżawczym w okoliczniku [swoj (6), twoj (2)] (8): BibRadz Eccli 9/20[22]; BielKron 427v; BudBib Eccli 9/20[22]; Wielki lud ná kazániu ſwym miewał SkarŻyw 372, 309. Cf »po swej myśli miewać«.

Zwroty: »[kogo, co] po swej myśli miewać« = jest tak, jak ktoś chce [szyk zmienny] (3): RejJóz L3v; Popátrzay ná onego coć ſie ſzcżęſliwym zda/ Iż przypadki ná ſwiecie po ſwey myſli miewa. RejWiz 140, 43v.

»[kogo] po woli miewać« = ktoś jest w czyjejś mocy [szyk zmienny] (3): RejKup t4; Iuż tákie obegnáńce/ po woli miewáią. BielSat M4v [idem] BielSjem 35.

B. Parafraza z przekształceniem podmiotu na okolicznik miejsca (50):
a. „w czym” = wewnątrz, w obrębie; schemat: co (X) miewa kogo, co (Y) = kto, co (Y) jest w czym (X) (15): bowiem ona kraina więtſzą cżęſć roku zimna á mrozi miewa. MiechGlab [89]; Bos nazemi zdalieka ſtáł Od rozkoſſy czo ſwiat miewał RejKup V; RejWiz 159; SienLek 126v.
α. O zawartości fizycznej rzeczy, pomieszczeń, terytoriów (4): BielKron 292v; ieno ónemu [stawowi] co nawyſzſzy/ nagorzéy bywa: y to kiedy ſye trafi Rok przepádźiſty/ tedy y then miéwa wody doſyć. Strum N2.

W połączeniu z „w sobie” (2): FalZioł V 15; Miéwáły tákié domki w ſobie hárdé Bogi. PudłFr 47.

β. O stosunkach społecznych krain i państw (3): PaprPan Gg3; bo ty páńſtwá záwżdy oſobne Pány miewáły. StryjKron 285.

W połączeniu z „w sobie” (1): gdy Norymberg Miáſto [...] około tych Sądow wielkie niezgody w ſobie miewáło/ tedy Norymbergczánie do Wenetow poſłáli OrzRozm T4.

γ. O fragmentach tekstu [w sobie] (1): zwłaſſcżá że iuſz wſſyſtkie Biblie ktore ſą y wychodzą/ te Kxięgi w ſobie miewáią. Leop Nn5.
δ. O całościach podzielnych: składać się (3): Legia máła: miewáłá ludu w glownym woyſku ośm tyſiąc. BielSpr 10v, 12.
αα. O jednostce miary (1): log miewał ſześć ſkorupin iáiowych. BudBib I 47a marg.
b. „na czym”; schemat: co (X) miewa co (Y) = co (Y) jest na czym (X) [na sobie] (4): SLimaki morzkie Iako Plin. piſze [...]/ iże miewaią mocznieyſzą ſkorupę na ſobie nizli ziemne FalZioł IV 31d; RejWiz 68v; Zbroie żadney ná ſobie ku walce nie miewáią BielKron 450v; RejZwierc 269.
c. „u kogo” = w zbiorowości ludzkiej, w miejscu przez kogoś zamieszkałym; schemat: kto (X) miewa kogo, co (Y) = kto, co (Y) jest u kogo (X) (26):
α. O chwilowym wspólnym przebywaniu, utrzymywaniu przy sobie, goszczeniu, trzymaniu w więzieniu (12):

W połączeniu z zaimkiem zwrotnym [z sobą (3), przy sobie (3), około siebie, u siebie] (8): RejZwierz 75; BibRadz Ps 105/46, I 431b marg, 2.Mach 12/5; PaprPan B4; vſtáwicżnie pochlebce miewáią około ſiebie [inter assentationes ... perpetuo versantur] ModrzBaz 12, 25v; CzechEp 46.

Zwroty: »miewać goście« [szyk zmienny] (4): chociáćz prze ſweé goſcie ſłodkie picié dáwá/ a mnoſtwo goſćij miewá ForCnR E2v; RejWiz 187v; RejZwierc B4v; PaprPan V2.

»[kogo] w więzieniu miewać« (1): Wzruſzył też przećiwko nim wſzytkich litoſć ktorzy ie miewali w więźieniu v ſiebie [qui captivos duxerant]. BibRadz Ps 105/46.

β. O życiu i wewnętrznym charakterze zbiorowości ludzkich (14):
αα. Pod względem kultury materialnej (1): Celenofagi/ [...] ći iedno żołwie iedzą/ á z rybich ſkor zákrycie miewáią. BielKron 8.
ββ. Pod względem warunkow społecznych (13): pirwſzego dnia Pazdziernika w tichże leſiech miewali ſwięto wielkie MiechGlab [90]; KromRozm III K2; BielKron 38v, 39, 465; KuczbKat 295; Iákie były roſterki iákie ſrogie burdy/ Ze tákich nie miewáły y Tátárſkie ordy. RejZwierc 249v; ORdynek Woyſká álbo Legiey rozmáithy miewáli ná on cżás Rzymiánie. BielSpr 13v, 68; WujJud 227v; MycPrz I [C]2v; SarnStat 1152; PowodPr 53.
d. Inne [nad sobą (2), pod sobą, przed sobą, przy sobie] (5): BielKron 321v; CzechRozm 57v; Ztądże piſzcżkowie y lane świece: ktore dozwolono było iáwnie miewáć przed ſobą Duelliuſowi ModrzBaz 118v; NiemObr 47; tu ieſt owo [b] co kréſkę miéwa nad ſobą JanNKar G2.
C. W znaczeniu ‘być = istnieć’ (10):
a. Parafraza z przekształceniem podmiotu na przydawkę dopełniaczową, celownikową lub przyimkową; schemat: kto, co (X) miewa kogo, co (Y) = istnieje kto, co (Y) czego, dla czego itp. (X) (9): Mądryć śię wſzego nádziewa/ Cokolwiek kto iny miewa [tj. co zdarza się komuś] BierEz I3; SienLek 112v; ModrzBaz 73; OrzJan 93; iż piſmo ś. oprocz literálnego á proſtego wykłádu/ miewa inſzy wykład/ duchowny WujNT 661.

W połączeniu z „swoj” (a. „suus”) (4): LubPs L2; RejWiz 80; RybGęśli A2v; Bo Kroleſtwá miewáią też periodos ábo kreſy ſwoie. PowodPr 75.

Zwrot: »liczby nie miewać« = być bardzo licznym (1): Acż ſie też wyele złych przygod ná mye zgromadzały/ Ták iż pod cżás pewney licżby ſwoyey nye myewáły LubPs L2.
b. Parafraza z zanikiem podmiotu w zdaniu nadrzędnym; schemat: kto (X) miewa co (Y), czym się cieszy = istnieje co (Y), czym się kto (X) cieszy (1): boć y ći [złoczyńcy] drugdy miéwáią co ná oſtátek/ czym ſye ieſzcze iuż ginąc ćieſzą. OrzQuin Z.
D. Dotyczy sytuacji nie mającej rzeczywistego związku z podmiotem; podmiot domyślny, który w parafrazie zanika (7):
a. Orzeka o istnieniu (2): Roſkazánie około noſzenia bramow ná ſzátách/ á dla czego ie miewano. BibRadz Num 15 arg; Strum K4.
b. Orzeka o lokalizacji lub zastosowaniu (5): RejKup e2v; [papież] vſtáwił cmyntarze około kościołow miewáć BielKron 152; Guttulus, Koneweczká máła s cyplikiem álbo noſeczkiem yákie przes dźieći miewáyą. Mącz 150c, 8c, 362c.
E. Dotyczy sytuacji, w której podmiot uczestniczy jako sprawca: działać, powodować, aby ktoś, coś był(o) gdzieś itp. (4): MurzHist E2; Mącz 351d; ſtraż gęſtą miewał [vigilias crebras ponere]/ á ſam ią z porucżniki ſwemi obchodźił ModrzBaz 112; ktorzy drugich [...] do opilſtwá przymuſzáią/ y ſto przyſtáwow nád nimi miewáią WerGośc 269.
16. Tworzy połączenia o znaczeniu czasownikowym precyzowanym przez wyraz (zwykle rzeczownik) dopełnienia (269):
a. Zwroty o znaczeniu ‘odnosić się do kogoś a. czegoś w określony sposób’ (38):
»na baczności miewać« = opiekować się (1): ktorego iuż cżłowieká Pan ná tákiey bácżnośći miewáć nie racży RejPos 228.

»[z kogo] biesiadę miewać« = szydzić (1): Ze mnye byeſiády myewáli gdy ſie winem ſpili. LubPs Q.

»[w kim] miewać dufanie« = ufać (1): w żadnym bráćie ſwoim/ niechay niemiewa duffánia [non habeat fiduciam] Leop Ier 9/4.

»[na kogo] miewać litość« (1): Na wſzyſtki mężoboyce/ nie mieway litośći. BielSat N4v.

»na łasce miewać« (1): wieldzy Hetmáni ná lepſzey piecży y ná więtſzey łáſce tákie więźnie záwżdy miewáli RejZwierc 85v.

»oko miewać [na kogo]« = strzec (1): Gdyż ón pilné ſwé oko záwżdy miéwa ná ćię. SiebRozmyśl A3.

»[o kim] miewać opiekę« = chcieć tego, co ktoś ma, zazdrościć (1): On nieborak powſtawſzy odrzekł ſie ná wieki/ Aby nigdy o krolu nie miewał opyeki. RejWiz 71.

»na pieczy, pieczą [około kogo, o kim] miewać« = opiekować się, dbać; zwracać uwagę na coś; starać się, nie zapominać [szyk zmienny] (20:2): Bo mu nie doſtáło ſoli/ Nie doſtáło wiele rzecży/ Ktorych nie miewał ná pyecży BielKom A3; Widziſz że y Bog tákie ná ſwey piecży miewa/ Kto iego wdzyęcżnych dárow pomiernie vżywa. RejWiz 32, 6, 20v, 32v, 40; RejZwierz 42v, 55, 105, 108v; RejAp 30v; Zdáło ſie im iż zakon łamał/ [...] Soboty gwałcił/ á cżáſu ich około chorych piecżą miewał RejPos 10, [254], 255v; RejZwierc 23v, 56, 85v, 154, 238v, [272]; PaprPan Y, Dd3v.

»pilność miewać [o kim]« = opiekować się (2): ábychmy thákież pyecżą á pilność záwżdy miewáli o tákich więcey/ kthorzy ſobye nic pomoc nie mogą RejPos 255v, 291v.

»miewać podezrzenie [na kogo, o kim]« [szyk zmienny] (2): GlabGad M4; Racżi też odciąć odemnie ſromotę moię iżem podezrzenie miewał na bliznego niego [quod suspicatus sum] WróbŻołt 118/39.

»pośmieszki [o kim] miewać« = szydzić (1): Iákoż ſie iáwnie náſłuchawamy od tych co tám bywaią [...] rozlicżnych poſmieſzkow/ kthore po ſtronach rozlicżnych poháńcy iáwnie o nas miedzy ſobą miewáią RejZwierc 185v.

»miewać rad« = lubić; chcieć [szyk zmienny] (2): RejRozpr G2v; Bo tim zacznim wſſitko wadzi Czo ludzie miewaią radzi RejRozm 408.

»staranie miewać [o kim, o co]« = opiekować się, dbać (3): RejPos 291v; LatHar 2; o tákowe ſzcżęśćie ſtáránie miewáią KołakSzczęśl A3v.

»miewać w uczciwości« = szanować [szyk zmienny] (2): BielKom E2v; Ludźmi ſię też vcżonemi báwili/ ktore w vcżćiwośći miewáli [quos observabant] ModrzBaz [15].

»w ważności miewać« = szanować (1): dobre w ważnoſci w wielkiey mieway. BielŻyw 19.

b. Zwroty o znaczeniu ‘pozostawać z kimś w jakimś stosunku wzajemnym’ (21):
»obcowanie miewać [z kim]« (3): Niech się przeto mąż y żoná ſtáráią o to/ áby z oſobámi niewſtydliwemi [...] obcowánia żadnego niemiewáli [ne ... consuetudinem ullam habeant] ModrzBaz 32v; SarnStat 622, 1173.

»[z kim] porozumienie miewać« = wchodzić w sojusze (1): zpoſtrónnymi nieiákié porozumienié/ y bunty miéwáią KochWr 35.

»przymierze miewać« (1): Zwykli poſpolićie pogránicżni narodowie y Pánowie/ dla tego ſpolne przymierze miedzy ſobą miewáć [foedera ... inire] ModrzBaz 103.

»sądy miewać« = pozostawać z kimś w konflikcie prawnym (1): ieſt w was wyſtępek/ że ſądy miedzy ſobą miewaćie [iudicia habetis inter vos]. WujNT 1.Cor 6/7.

»[z kim] skład(y) miewać« = wchodzić w kontakty [szyk zmienny] (3): RejJóz E6v; MurzHist C; z opcemi Krolmi ſkłády miewaćie OrzRozm Cv.

»[z kim] społek miewać« = zadawać się, wchodzić w kontakty (3): RejJóz E7; ſwieczy jako żiwi Stemi ſpolkow niemiewają Ktorzj jch Pana gniewają RejKup Aav; RejZwierc 33v.

»[z czym] sprawy miewać« = współżyć płciowo (1): ktorzy rodzicom łáią/ y zbydlęty nieucżćiwe ſpráwy miewáią/ máią być śmierćtą [!] ſtráceni. Leop Lev 20 arg.

»[z kim] towarzystwo miewać« [w tym: w czym (1)] = przestawać, współuczestniczyć [szyk zmienny] (7): Item powyada yſz Zyanem Zyączyem [...] myewal thowarziſtwo wkradziezach nyekthorich LibMal 1550/152v, 1554/185v; towárzyſtwá ſwoyego s fáłſſyrzmi nye myewał. LubPs Ly; RejZwierc 32v, 33v; WerKaz 305; KlonWor 41.

»ugodę [z kim] miewać« (1): iż oni wiele kroć vgodę łamáli/ ktorą ſnimi kiedy miewáli BielKron 199.

»[z kim] widzenie miewać« = spotykać się (I): Piſzą też niektorzy iż [św. Jan] s pánną Márią cżęſte widzenie miewał BielKron 143v.

»[z kim] życie miewać« = obcować (1): pocżął vczyc drogi zbawiennyi náprzód dom ſwói i przyiacioły/ potem téſz i inſzé ſktoręmi ſkłąd a żyćié miewáł MurzHist C.

c. Zwroty określające stany psychiczne (32):
»dobrą myśl miewać« = radować się (1): káżdy lepſſą myſl miewa Kiedy nędze nieużywa RejRozpr I4v.

»frasunk(i) miewać« = martwić się (2): BibRadz I 83d marg; Bogacż fráſunki gdy nawiętſze miewa/ Pomierny ſtanik w ten cżás záwżdy ſpiewa. RejZwierc 227.

»miewać gody« = cieszyć się (1): Gdy prze poććiwe vżywie przygody Wſpaniłe ſerce/ wdzyęcżne miewa gody. RejZwierc [213].

»kochanie miewać [z czego, w czym]« = cieszyć się; lubić (2): ktory záwżdy oſobne kochánie miewa znamnieyſſey ſprzećiwnoſći moiey. RejPs 57v, 73.

»nadzieję miewać« (1): ſtráćiłem nádźieię niewiém iáko/ y onę którą miéwáią przy ſobie y Złoczyńcy ná kóniec/ ſtoiąc iuż przed ſnopem ná plácu OrzQuin Z.

»pociechę miewać« = cieszyć się (2): RejPos 169; Tákże inné poćiechy [rozpamiętywać] iákié tu miéwáłá/ Gdy ná ſwégo miłégo ſynaczka pátrzáłá SiebRozmyśl A3v.

»rozkosz miewać« = zażywać przyjemności, cieszyć się (11): RejWiz 20v, 42v, 73v, 80v, 173v, 175v, 194; RejZwierz 118, 135; Swowolny s cżáſem ácż roſkoſzy miewa/ Ale pátrz pothym s cżym tego vżywa. RejZwierc [213]v, 227v.

»strach (a. przestrachy) miewać« (2): Cżęſtoż tákie przeſtráchy/ mieważ nieboracżko. RejZwierz 120v; KołakCath C5v.

»teskność miewać« = smucić się (2): BierEz P4; Teſkność też owá/ ktorą miewa cżłowiek z odiechánia od miłey od ſwej/ nigdy nań nie przypádnie GórnDworz Mni4v.

»trwogę miewać« (1): źli/ gwałt/ Strách/ y trwogę okrutną miewáią. KołakCath C5v.

»wesele, radość (a. obradę) miewać« (4:4): Ku twey chwale weſele ſwoye będę myewał LubPs ee5v, H, I3v; RejWiz 156; RejZwierz 35v; RejPos 169; GrabowSet P4v; LatHar 661.

»żal (a. żałość) miewać« (2): Ktorzy wielką żáłość z tego miewáią gdy widzą iż prawdźiwa chwałá Boża zátłumioná bywa. BibRadz Ps 69 arg, I 83d marg.

d. Zwroty określające czynności intelektualne (10):
»[co] na baczności (a. baczeniu), [na co] baczność miewać« = zwracać uwagę, pamiętać [szyk zmienny] (4:1): ony ſłowá Páńſkie ná bácżnośći mieway. RejWiz 81, 44v; Bo ten ná żadne ſtany/ bácżnośći nie miewa. RejZwierz 114v, 132v; ZbylPrzyg B3.

»na, w pamięci miewać« (1:1): ktorzy [...] wiele [!] rzecży doznawali y doſwiadcżali, á one ſnadz w pamięci miewaią BielŻywGlab nlb 14; RejWiz 49.

»rady miewać« = planować (1): Acż możne kſiążętá zyemſkye rády ſwe myewáyą/ Ale Pan wſſytko odmyeni co oni zmyſláyą LubPs I.

»miewać rozmyślanie« (1): Przez cáły dzień miewałem wnim pilne rozmiſlánie LubPs bb3v.

»miewać w uważeniu« = zwracać uwagę (1): Przećię namilſza wdowo/ ſtan ſwoy ná baczeniu Mieway záwſze/ śieroctwo w pilnym vważeniu. ZbylPrzyg B3.

»wiadomość miewać« = wiedzieć (1): niechay nikt nierozumie/ áby tá wiadomość ktorą przez Wiárę miewamy/ dla tego niebyłá pewną/ iż ocżymá tego niewidźimy KuczbKat 10.

e. Inne (168): Szermyerz dotąd vcżnyá ſwego vcży ſſermowáć/ [...] áż go miſtrzem oſtáwi y ſam przez ſię będzye ſzkoły myewał [= uczył fechtunku]. GliczKsiąż O2; Constituimus inter nos ut ambulationem pomeridianam conficeremus in Academia, Ná toſmy ſie zgodźili/ zmówili ábyſmy po południu przechadzkę [...] w Akademiey miewáli. Mącz 412c; (nagł) Król ſtáciiéy v pánów y ſzláchty niech nie miéwa. (—) [...] zſtępowánia żadnégo do Pánow/ Szláchty/ Rycérſtwá/ y ich ludu y kmieći/ nie będźiemy ćzynić [!] przećiwko ich woléy SarnStat 64, 1292.
Zwroty: »biesiad(k)ę miewać« = rozmawiać [szyk zmienny] (4): gdybych iá stobą częſto bieſiadę miewáł/ ſnádźbych takichże obycżaiow ſie vciebie naucżił ForCnR C3v; RejWiz 17, 67; GórnDworz Dd3.

»ćwiczenie miewać« = ćwiczyć się (1): między inſzym ćwiczeniém któré dźieći miéwáły/ kazano im y Muzykę vmieć KochWr 38.

»dział miewać« = dzielić majątek (1): gdy z brácią dzyał miewali/ tedy przećiw brátu dwie cżęśći pirworodny ſyn brał. BielKron 14.

»imiona miewać« = nazywać się (1): Ná to nie wiem co odpowiedzieć. [...] Ani náto/ iż twierdzą że ieden dwie y trzy imioná miewał CzechRozm 152v.

»jajca miewać« = znosić jaja (3): Iaſkołki dwoie do roku iaycza miewaią FalZioł IV 24c, IV 34a; GlabGad H6v.

»jurysdycyją [nad kim] miewać« = spełniać władzę sądowniczą (1): iż iurisdicyey ktorą Ceſárzowie nád Papieżmi miewáli/ vſthępić muśiał NiemObr 169.

»kazanie miewać« [szyk zmienny] (4): SkarŻyw 460; ReszHoz 116; potym biſkup miewał do ludzi kazánie WujNT 615, 616.

»leżą miewać« = obozować (o wojsku) (2): IŻ żołniérze nigdy léż nie máią miéwáć w dobrách ſzlácheckich áni Duchownych SarnStat 432, 1182.

»[przy kim] miejsce miewać« = przebywać (1): TEn był zwykł okrutnośći nád ludźmi vżywáć/ Ze nie mogł nacnotliwſzy przy nim mieyſcá miewáć. PaprPan [Gg]4.

»miejsce miewać« [w tym: u kogo (1)] = istnieć [szyk zmienny] (3): LubPs Y5v; Prywatá nie miewáła v cnych przodkow mieyſcá. MycPrz I A2v; GrabowSet Mv.

»[jakie] miejsce miewać« [o kolejności, hierarchii] (1): záwżdy przednieyſze mieyſcá/ ták w koſcielech/ thák y ná bieſiádách/ miewáli. RejPos 200v.

»miewać moc, władzą« [w tym: nad kim (4)] = móc zrobić coś złego, stanowić zagrożenie [szyk zmienny] (4:1): RejPs 85; Ni Scillá ni Kárybdis ták ſtráſzna nie bywa/ Iák tá márna beſtya gdy nád kim moc miewa. RejWiz 28, 135v, 136v; śmierć żadna nie miewa mocy nád nim. RejPos 220v marg.

»miewać pod swą mocą« = być zwierzchnikiem (2): miewał pod ſwą mocą kilko tyſięcy ludzi ku potrzebie woienney BielKron 357; BielSpr 10v.

»mszą miewać« = odprawiać mszę [szyk zmienny] (31): SeklWyzn a2v; OrzList e2, e3; OrzRozm E4, H2v; tam ich pytano cżemu Słowieńſkim ięzykiem mſzą miewáli á nie Láćińſkim. BielKron 343, 149v, 205v, 323v; KuczbKat 190; WujJud 225, 225v, 226, 226v [2 r.], 227 (11); SkarJedn 233; SkarŻyw 99, 333 marg, 471 marg, 487; ReszPrz 46; WujNT 452 [2 r.], 616, Aaaaaa2.

»miewać myślistwo« = polować (1): Mozáysko [...]/ tam miewa myśliſtwo wielki Kniáż BielKron 431v.

»(przyrodzoną a. miesięczną) niemoc, swą chorobę, miesiącnice miewać« = miesiączkować [szyk zmienny] (3:2:1): FalZioł V 17d, [30]; Ale Abráhám/ y Sará byli ſtárzy/ [...] ták iż iey iuż przeſtáłá byłá niemoc ktorą zwykły kły [!] niewiáſty miewáć [consuetudo ut mulierum]. BibRadz Gen 18/11, Lev 12/2, 5; SkarŻyw 285.

»obyczaj (a. zwyczaj), [co] w obyczaju miewać« = często coś robić, postępować w określony sposób (2:1): RejRozpr Kv; dźięki cżynił wedle zwycżáiu ſwego ktory miewał przed obiádem BibRadz II 49c marg; KołakSzczęśl C2v.

»obydle miewać« = mieszkać (1): Są to przezwiſká właſne támtych kráin ſkáły/ Kędy żorawie ſwoie obydle miewáły. KmitaSpit C6.

»poswarki miewać« = kłócić się (1): nie raz ſie o nie miedzy ſobą cetáli/ y poſwarki miewáli CzechRozm 250v.

»pożytek, zysk miewać« = zarabiać, bogacić się; lucrum habere, percipere commoditates, quaestum facere Vulg [szyk zmienny] (3:2): Mieſzcżánie miewáią zyſku do roku ná kilko tyſięcy ſtych gałecżek tocżonych. BielKron 287v; ModrzBaz 34, 119v, 122v; VotSzl D3v.

»pożytek, korzyść, [co] w zysku miewać« = skorzystać, osiągnąć coś pozytywnego w rezultacie czegoś [szyk zmienny] (5:1:1): Kto ſie kocha w rzecżach proznych Nie miewa więc pożytku znich. BierEz Kv; RejKup e3v, 13v; RejWiz 168v; BielSat C; RejZwierc 224; BielRozm 16.

»pracą miewać« [w tym: w czym (1)] = robić coś (3): Ośieł z wołem [...] Swoie prace powiedáli/ Ktore ná świećie miewáli. BierEz O2; ći ktorzy w ſproſnych grzechach ſwą pilną pracą miewáli LubPs ee3v; BielKron 345v.

»praktyki miewać« = wróżyć (1): ktory kęs chleba ſpádnie/ tá ſtroná przegra/ rozmáitym obycżáiem tákie práktyki miewáią. BielKron 260v.

»przecho(wy)wanie miewać« = ukrywać się przed prawem [szyk zmienny] (12): Item powyedzyal yſch wſzlyąſku v Melchera Trembaczkyego po wywolanyu ſwym zzyemye cząſtho przechowanye myewall LibMal 1546/123v, 1543/72, 72v [2 r.], 1545/99, 1546/111v, 112 (12).

»[przed kim] miewać przodek« = górować (1): Co ſie też tycże ſtrzymawáłoſći/ [...] ták y wtym przed białemigłowámi miewáli przodek GórnDworz Z8.

»rady miewać« = naradzać się [szyk zmienny] (3): rády twe mieway z mądrymi [cum sapientibus consilium fac]. BibRadz Eccli 9/19; BudBib Eccli 9/19; NiemObr 160.

»(roz)mowy miewać« [szyk zmienny] (15): BielŻyw 51; RejWiz 154v; BibRadz Eccli 9/21; RejAp AA2v, AA3; RejZwierc 15v, 24, 33v; RejPosRozpr b3v; BudBib Eccli 9/21; StryjKron 572; CzechEp 225, 309; ReszHoz 116; Ieſczem tego od żadnego Polaká nie ſłychał/ choćiażem też śiłá o tych/ y o inſzych rzeczách z rozmáitemi ludźmi rozmowy miewał GórnRozm B2v.

»rozprawę miewać« = rozmawiać (1): SLyſzałeś tu dziwną roſpráwę Páná náſzego/ kthorą miał z niedowiárki ſwemi: á podobno y dziś ią vſtáwicżnie miewa RejPos 84.

»serce [do czego] miewać« = być gorliwym w czymś (1): Bo nic dobrego y znácżnego poſpolićie nie miewa/ kto ſercá do modlitwy/ y ſtáránia o niey nie miewa. LatHar 2.

»sny miewać« = śnić; somnia somniare Vulg [szyk zmienny] (8): FalZioł V 32v; GlabGad D8v, L4v, L5; Leop Ioel 2/28; Somniosus, Sniwy który częſto ſny miewa. Mącz 402a; SienLek 18v; Calep 544a.

»sprawę miewać« = robić coś; coś się z kimś dzieje [szyk zmienny] (4): Slichalcziem ia czo to biwa Gdi więcz kto tę ſprawę miewa RejRozm 397; RejZwierz 78; BielSpr 60v; CzechEp 14.

»miewać stanie« = zatrzymywać się na dłużej (o wojsku) (1): IZ dla róznośći mieyſc/ ná których żołniérze miéwáią ſwé ſtania/ nie może bydź ták iákoby potrzebá doźrzáno SarnStat 432.

»stolce miewać« = wypróżniać się; habere alvum Mącz (5): á ieſtli wiele pije, Znamionuie iż ſtholcze cżęſto albo poczenie: miewa. FalZioł V 14, V 1v, 19a; MurzHist D4v; Mącz 7b.

»strażą miewać« = pełnić straż (1): tę ſtrażą rzędem po ſobie miewáią. FalZioł IV 25a.

»[do kogo] ucieczki miewać« = uciekać się, szukać pomocy (1): mieyſce piérwſzé w Rzeczypoſpolitéy Potomkom ich dawáli/ y do nich w potrzebách poſpolitych oſtátnié vćieczki miéwáli. OrzQuin R4.

»urynę, wody puszczanie miewać« = oddawać mocz [szyk zmienny] (7:1): dobre ieſth ku piciu tym ktorzy ſtrudnoſcią vrynę miewaią FalZioł I 84d, I 21a, 130a, 135a, 138d, IV 2b, V 2, 32v.

»wiatry miewać« = wypuszczać gazy (1): Potym onego Doctor zapytał. Ieſtli pan ſtolcze/ albo wiatri miewał. FalZioł V 1v.

»widzenie, wizyje miewać« = visiones videre Vulg [szyk zmiennyi] (5:2): FalZioł II 3d, IV 26d; GlabGad D8v; RejWiz 150; GrzegŚm 62; Ieno ia miewam czasem piſząc wiſyie, ukazuią mi się dwie boginie KochList nlb 2; WujNT Act 2/17.

»zachowanie miewać« = postępować jakoś (1): idąc przykłádem przodkow ſwoich/ [...] náwykli prędko ſpráwy y záchowánia iákie oni miewáli BielSpr 60v.

»zwycięstwo (a. wycięstwo) miewać« = zwyciężyć [szyk zmienny] (10): BierRozm 11; LubPs Ev marg; BielKron 164; PaprPan Q3v, Eev; gdyś ono miłował [errata zmienia: miéwał] Zmilégo ſczęśćia pyſzné zwyćięſtwo? ZawJeft 36; OrzJan 24, 25 [2 r.], 29.

17. W specyficznych konstrukcjach składniowych (4):
a. W konstrukcji: miewac + zaimek względny + inf (1):
Zwrot: »miewać co czynić [z kim]« = prowadzić wojnę (1): ábowiem miewáli tu co cżynić z Párty/ Tátáry/ Sármáty BielKron 275v.
b. W idiomatycznej konstrukcji składniowej: »przed [kim] miewać« = przewyższać (3): Siłáć Niemiec gdy pieſzo przed Huſárem miewa. RejWiz 40v, 8; GórnDworz N7v.
18. W zwrocie: »[na czym] dosyć miewać« = wystarcza komuś (1): bo przyrodzenie na male doſić miewa, ale żądza cżłowiecża wiele potrzebuie. BielŻyw 102.
[[Cf MIENIAĆ BierEz R4v.]

Synonimy cf MIEĆ.

Formacje współrdzenne cf MIEĆ.

KW(HG)