[zaloguj się]
[pdf]

1. RĘKOJMIA (99) sb m

rękojmia (40), rękojmi (2) [oboczność dotyczy N sg]; rękojmi Calag; rękojmia : rękojmi SarnStat (4:1).

-o- (28), -ó- (5); -o- : -ó- SarnStat (21:5); a pochylone.

Fleksja
sg pl
N rękojmiå, rękojmi rękojmie, rękojmiowie
G rękojmi(e)go, rękojmi, rękojmie rękojmiów, rękojmi
D rękojmiému, rękojmi, rękojmiowi rękojmiom, rękojmiåm
A rękojmi(e)go, rękojmią, rękojmia rękojmie
I rękojmią, rękojmi(e)m rękojmiami
L rękojmi(e)m

sg N rękojmiå (40), rękojmi (2). ◊ G rękojmi(e)go (7), rękojmi (2), rękojmie (1) ArtKanc; -(e)go BudBib (2); -(e)go : -i GroicPorz (5:2). ◊ D rękojmiému (6), rękojmi (3), rękojmiowi (2) UstPraw (2); -ému GroicPorz (4); -i MetrKor, Leop; -ému : -i SarnStat (2:1); ~ -ému (2), -(e)mu (4). ◊ A rękojmi(e)go (1) UstPraw, rękojmią (1) SarnStat, rękojmia (1) Mącz. ◊ I rękojmią (2) BudNT, WujNT, rękojmi(e)m (2) GroicPorz, Calep. ◊ [L rękojmi(e)m.] ◊ pl N rękojmie (5), rękojmiowie (1) Calep. ◊ G rękojmiów (1) SarnStat, rękojmi (1) GroicPorz. ◊ D rękojmiom (4), rękojmiåm (2); -om GroicPorz (3); -om : -åm SarnStat (1:2); ~ -om (1), -(o)m (3). ◊ A rękojmie (13). ◊ I rękojmiami (2).

Sł stp: rękojmi, rękojmia, rękomia, Cn: rękojmia, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Ten, kto ręczy swoją osobą, przyjmuje na siebie czyjeś zobowiązania, przyrzeka, obiecuje coś komuś; poręczyciel; fideiussor Mymer1, Mącz, PolAnt, Calep, JanStat, Cn; sponsor Vulg, Mącz, Calag, Calep, Cn; praes, vas Mącz, Calag, Calep, Cn; interventor Mącz, Cn; responsor Calep; adpromissor, expromissor Cn (83): Leop Prov 6 arg; Mącz 410a; Nie zápominay łáſki okázáney od rękojmiego/ bo cię záſtąpił zdrowiem ſwoim. BudBib Eccli 29/18[20], Eccli 29/19[21]; Wieſz żeć rękojmie nie będźie/ ieśli w on wieczny ogień/ twoy żywot poddan będźie. ArtKanc K14; Calep 1000b.
a. praw. Ten, kto bierze na siebie wobec wierzyciela wykonanie zobowiązania finansowego dłużnika w przypadku, gdyby ten zobowiązania nie wykonał; gwarant, poręczyciel (76): MetrKor 40/815; Mymer1 35; Ieſli rękoymi ieſt więcey/ ktorzyby ſpolną ręką ręczyli/ kthory kolwiek by s nich dług zápłáćił/ wſzythki inne wyzwala GroicPorz r3; Powod álbo Creditor ktory wierzył długu/ powinien pierwey ſzukáć y winowáć ſwego dłużniká/ ieſli go może ná pozew doſtáć niż rękoymiego. GroicPorz r3; w ſpráwách ktore czći nie náruſzáią/ Rękoymia muśi wſzytki brzemioná dłużnikowe ná ſye przyiąć. GroicPorz r4; Rękoymia ktory zá dłużniká ręczył ku oddániu przyſyęgi/ á on dłużnik nie oddawſzy przyſyęgi zmárłby/ powinien ieſt przyſyęgę wypełnić GroicPorz s, c4v, r2, r2v [2 r.], r3 [4 r.], r3v [8 r.] (32); Vſtáwiliſmy/ iż gdybyſmy kogo wykupowáli/ álbo kto zá náſzym Conſenſem wykupował z dobr náſzych: Tákowemu choćby nieośiádły/ tedy mu pieniądze niemáią być zápowiedáne/ á zwłaſzczá gdyby miał rękoymie. UstPraw A, B3, F4v [11 r.], H3; Mącz 126a, 318d [2 r.], 476a, 483a; Brge. Rękoymy. Sponsor. Vas. Calag 106a; Satisaccipere – Rekoimiemſie oppatrzicz, wziacz cautią. Calep 948a, 249a, 418a, 838b, 918a, 1099a, 1103a; OBLIGATIONES IN SOLIDVM zową, gdy iedną ręką mąż z żoną, álbo rękoynie [!] prziymuią dług iáki y piſzą tám coniuncta manu obowięzuiąc płáćić vnus pro ſingulis, & ſinguli pro vno SarnStat 1268, 707, 1244; [Dobrze pánie Andrzeiu/ przeſtánę ia rad ná tym rękoymiem/ gdy vſtnie przyrzecże. HistFort C3v; SzczerbIus 190; KsięgiSądWiej 1588 nr 4966; Volck Xxx2].

rękojmia około czego (2): pieniądze w Káncelláryey máią ták długo leżeć/ áż páni Wienna vcżyni rok ſtronie pozwem [...] á ſtáwi pewne rękoymie około wrocenia przywiánku przyiaćielom mężá pierwego. UstPraw B2v; SarnStat 634.

rękojmia czyj (1): A ieſliby kto przećiwiáiąc śie ſtátutowi dla pieniędzy ták pożyczanych przy grze vpominałby ſie ſzkárádémi ſłowy ſwému dłużnikowi/ álbo iego rękoymi: [...] ták wiele kroć mu zá iego zelżywość winę piętną dźieſtą zápłáći SarnStat 707.

Zwroty: »dać między sobą rękojmie« (1): choć ná koſtkách álbo ſzachach/ álbo ná którychkolwiek grách zyſkuiących oni którzy gráią o pieniądze/ o konie/ álbo inné rzeczy wygráné/ dáliby między ſobą rękoymie [mutuos fideiussores interposuerit JanStat 559]: od tákowych vpomináć ſie i od nich żądáć [wygranej] [...] żaden nie może. SarnStat 707.

»rękojmie ([za kogo]) (po)stawić (a. zstawić), dawać« = fideiussores dare a. statuere JanStat; cavere praedibus [w tym: o czym (1)] [szyk zmienny] (7:1): Gdy Páni Wiánna będąc wdową idzye zá inſzego męża/ tedy [...] ná wtorym roku iáko ná záwitym ma ſtać/ á wedle ſwego przywileiu pieniądze przynieſć á z imienia zſtąpić/ poſtáwiwſzy rękoymie dobrze ośiádłe/ o to iż ſię po iey ſmierći przywiánek wroći ná potomki mężá iey pierwſzego. UstPraw B2v; ktory [człowiek niewinny] niż ćiąż weźmie tedy napierwey zſtáwić ma rękoymie iż okaże ſwą niewinność UstPraw G, H4; Mącz 93a; á ná wtórym roku iáko záwitym będźie powinna pozwána [wdowa] z liſty opráwy ſwéy práwnie ſtánąć [...] y zſtępić z dóbr onych wykupionych ſtronie/ [...] dáiąc záśię onému/ który ią wykupuie/ pewné rękóymie dobrze ośiádłé ſzláchćice SarnStat 654, 98, 524, 634.

b. Ojciec chrzestny (1):

W połączeniu szeregowym (1): oſoby ku ſpráwie tego świętego y zbáwiennego omyćia/ wedle ſtárádawnego zwycżáiu Powſzechnego Kośćiołá/ przydawáne bywáią. Teraz ie zową oycy Krzeſnymi álbo Kmotry/ á przed tym od ſtárych Doktorow poſpolitym przezwiſkiem podeymácżámi/ rękoymiámi/ álbo przyrzecżnikámi KuczbKat 130; [PiotrGonPonurz F2].

2. Ten, kto świadczy o czymś, potwierdza coś; sponsor Vulg (16): Których wołáią do ſądu. – Actor. Reus. procurator. Woźny. Tabellio. Rękoymi. Euictor. Delator. Complices. Opiekunowie. SarnStat 552; W Mázowſzu Selcámi zową ći Rękoymie których posyłáią. SarnStat 676, 676, 1160 [7 r.], 1173.

rękojmia czego (2): ([...] Przyśiągł pan á nie rozkáie ſię. Ty offiárnik ná wieki/ wedle porządku Melchiſedeká.) Wedle tego tem lepſzego przymierza zoſtał rękoymią Ieſus. BudNT Hebr 7/11[22]; WujNT Hebr 7/22.

Szeregi: »rękojmia abo poseł« (1): IEſliby Rękoymie ábo Poſły (któré zowią Selce) poſłáné do śiebie w rzeczách kmiecych/ y inych wedle práwá potrzebnych vrzędu Ziemſkiégo (któré ták zdawná zową) [...] zgwáłćił ábo vbił: tákowy [...] SarnStat 1174.

»rękojmia abo selca« (1): tákowy pozwány y pokonány ſowité rány ránionému zápłáćić/ y onéy rzeczy Aktcia [lege: akcyja] w któréy rękoymie ábo Selce poſłáni ſą zgwałceni/ vtráćić y w niéy przeſądzon y wzdan bydź ma SarnStat 1174.

»świadek i rękojmia« (1): SWiádkámi y Rękoymiámi/ rzeczy około vrzędu Ziemſkiégo/ około zwyczáiu ſtárégo y záchowánia iśdź niemogą/ áni máią krewni bliżcy/ tego który ie ſtáwi SarnStat 1159.

Synonimy: 1.a. poręka; b. kmotr, kum, ociec krzesny, podejmacz, przyrzecznik; 2. świadek.

JR